Лекция Қолданбалы социология. 1 сағ., 14-апта Жоспар: Социологиялық зерттеулер: түрлері мен мақсаттары. Социологиялық зерттеурдің бағдарламасы

            14.  лекция  

 Қолданбалы социология. 1 сағ., 14-апта 

 

Жоспар: 

1.

 

Социологиялық зерттеулер: түрлері мен мақсаттары. 

2.

 

Социологиялық зерттеурдің бағдарламасы. 

3.

 

Зерттеулердің процедурасы. 

 

 Әлеуметтану  тұрғысынан  зерттеудің  қисыны  оның  өткізілу  кезеңдерімен 

анықталады: 

1-кезең. Әлеуметтану сұрауына дайындалу:  

-

 

бағдарлама жасау (мақсаттар мен міндеттер қою, негізгі және жұмыс болжамдарын 

ұсыну, ұғымдар операциясы, репрезентативтілікті есептеу); 

-

 

эмпирикалық ақпарат жинау үшін құралдар жиынтығын (сауалнама) жасау. 

2-кезең. Эмпирикалық ақпарат жинау: 

-

 

сұрауды  ұйымдастыру  (сұхбат  алушыларды  іріктеп  алу,  сұрау  учаскелерін  бөлу, 

қаржы-техникалық мәселелерін шешу және т.б.);  

-

 

сұрау жүргізу (респонденттерді іздеу, байланысқа шығу, сұхбат алу және т.б.). 

3-кезең. Әлеуметтану мәліметтерін өңдеу және түсініктеме беру:  

-

 

алынған  ақпаратты  компьютерлік  мәліметтер  базасына  енгізу  (макет  дайындау, 

сауалнамаларды енгізу);  

-

 

сызықтық есептер мен әлеуметтік-демографиялық салалар бойынша есептерді өңдеу 

және шығару. 

4-кезең. Алынған мәліметтерді талдау: 

-

 

алғашқы  талдау  жүргізу  (сұрау  нәтижесінде  анықталған  тәуелділіктерді  тіркеу, 

кестелер, диаграммалар жасау және т.б.); 

-

 

мәліметтерді  қайта  талдау  (салыстырмалы  талдау,  қосымша  ақпарат  тарту,  жаңа 

болжамдар ұсыну);  

-

 

зерттеудің соңғы есебін дайындау;  

-

 

талдамалық қысқа хаттар, әр түрлі материалдар, мақалалар және т.б. жазу. 

Қандайда болмасын әлеуметтік зерттеу бағдарламадан басталады. 

Бағдарлама  -  эмпирикалық  әлеуметтану  тұрғысынан  зерттеудің  негізгі  құжаты. 

Әлеуметтанудың  теориясы  мен  әдіснамасы  жөніндегі  әдебиетте  оның  мынадай  құрылымы 

көпшілік тарапынан мақұлданған болып табылады: 

1. Зерттеу тақырыбын, проблемасын, пәні мен объектісін тұжырымдау; 

2. Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін қою. 

3.  Негізгі ұғымдарды операциялық анықтау және  эмпирикалық түсініктемелеу. Өлшем 

шамасын құру.  

4. Зерттеу болжамдарын ұсыну. 

5. Зерттеу жоспарлары. 

6. Бақылау бірлігін таңдау әдісін анықтау. 

7. Алғашқы эмпирикалық мәліметтерді жинау және талдау әдістерін сипаттау.  

Бағдарламаның бұл тарауларын жеке қарастырайық.  

1. Кез келген ғылыми зерттеу секілді әлеуметтану тұрғысынан зерттеу проблемасы 

да  қазіргі  таңда  аталмыш  ғылымда  не  белгілі  және  не  белгісіз  деген  шектес  “жерден” 

басталады.  

2.  Әлеуметтану  тұрғысынан

 

зерттеудің  мақсаттары  проблемалық  жағдайды  шешу 

болып табылады.  

3.  Әлеуметтану  тұрғысынан  зерттеудің  мақсаттары  мен  міндеттерін  анықтау 

барысында проблемалық жағдайдың мазмұнды құрылымының анықталуына әкелетін негізгі 

ұғымдарды  айқындау  және  түсініктемелеу  сияқты  әлеуметтану  тұрғысынан  зерттеу 

бағдарламасының мазмұнды аспектісі қалыптасады.  

4.  Жоғарыда  атап  кеткеніміздей,  әрбір  проблемалық  жағдайдың  екі  белгілі  және 

белгісіз  жақтары  бар.  Егер  зерттелетін  жағдайдың  барлық  белгілі  жақтары  операциялық 

анықталған ұғымдар жүйесіне