Микроорганимздерді дақылдауға арналған қоректік орта және олардың түрлері

Микроорганимздерді дақылдауға арналған қоректік орта және олардың түрлері :

• Табиғаты бойынша:
• 1. Табиғи – өзгермейтін жіпшелік компоненттер (қан сарысуы, жұмыртқа ақуызы және т.б.);
• 2. Жасанды – тағам өнімдерінен жасайды, тиісті өңдеу жолымен
• 3. Синтетикалық – дәл қойылған дозировкадағы таза химиялық қосылыстардың ерітінділерінен тұрады.
• Құрамы бойынша:
• 1. Қарапайым
• 2. Күрделі

• Табиғи қоректік орта – құрамы белгісіз табиғи субстраттар негізінде жасалады.
• Табиғи орта түрлері: сүт, жұмыртқа, көң, ет, топырақ, балық, тағамдық өсімдіктер, экстракттар, шырындар және т.б. табиғи заттар жатады.
• Табиғи қоректік орталарды ашытқы экстракттарында, ашытқы автолизатта, етті экстрактта немесе пептонда және аралас қанда жүзеге асыруға болады.
• Микроорганизмдердің белгілі бір өкілдері үшін дайындалатын қоректік орта сыра суслосында, қамыс қайнатпасында, көкөністік және жеміс-жидектік шырындарда, теңіз суларында, көл суларында және минералды таза суларда жүреді. Қоректік ортаның ақшалай құнын арзандату үшін – таза қосылыстардың орнына сүт сывороткасы, меласса,жүгері настойы, дәндердің экстакттары сияқты күрделі өндірістік қалдықтар қосылады.

Жасанды қоректік орта немесе жартылай синтетикалық орта

• Мұндай орталар табиғи субстраттар мен белгілі химиялық қосылыстардан тұрады. Мысалы: пептон,калий фосфат,еттен алынған түрлі сығындылар, қан, сарысу, түрлі тұздар.
• Көптеген органикалық қосындыларға бай, бірақ құрамы тұрақты емес мысалы ет пептонды сорпа, сүттің таза, май мөлшері аз, гидролизденген түрлері, сүтті-пептонды сыворотка, ашытқы су, картопты орта және т.б. жасанды қоректік ортаның мысалы бола алады.

Синтетикалық қоректік орта

• Синтетикалық қоректік орта белгілі концентрацияда нақты химиялық қосылыстар негізінде жасалады. Олардың құрамы микроорганизмдердің қоректік заттарға деген қажеттілігіне байланысты болады. Оларды қарапайым су құбырында ешқандай қоспаларсыз дайындау мүмкін, себебі су құрамында олар жеткілікті мөлшерде кездеседі. Егер де микроорганизмдердің минералдық қор заттарға деген тұтыну мөлшерін анықтау қажет болса, дайындау жұмыстары дистилденген сумен жүргізіледі және арнайы микроэлементтер енгізіледі.

• Тығыздығы бойынша:
• 1. Сұйық
• 2. Жартылай сұйық
• 3. Тығыз
• Қолданылуы бойынша:
• 1. Негізгі немесе универсальді (ЕПА, ЕПС)
• 2. Арнайы – микроорганизмдер қажет ететін күрделі орта (Левенштейн-Йенсен)
• 3. Элективті (пептонды су, селениттік орта, тұзды агар)
• 4. Дифференциалды-диагностикалық (Гисс , Эндо, Левин, Плоскирев орталары)