Н. Хрущевтың реформасы

1950-жылдар мен 60-жылдардың ортасы  Қеңес елінің өміріндегі маңызды кезең болды. КСРО ОК-нің Бас секретары, КСРО министрлер Кеңесінің төрағасы И.В.Сталин 1953 жылы 5 наурызда қайтыс болды. Сталиннің өлімімен тұтас бір дәуір аяқталды. Сталин қайтыс болысымен-ақ елде болуы мүмкін өзгерістердің мәні туралы үш бағыт айқын көрінді: бірінші бағыт өкімет басына Берияның келуімен байланысты болса, екінші бағыт Молотов немесе Булганин, үшінші бағыт Хрущевтің өкімет басына келумен байланысты еді. Жағдай Хрущевтің пайдасына шешілді.  Хрущев билікке келісімен ішкі және сыртқы саясатта “жылымық” басталды, партиялық — мемлекеттік жүйені өзгертуге талпыныс жасалды. Осы мақсатта партиялық және мемлекеттік аппараттың айрықша құқықтарына шектеу жасап, біршама ашық қоғам орнады. Хрущев КОКП-ның 20-съезінде (1956) Сталиннің жеке басына табынудың зардаптары жөнінде баяндама жасады. Осыдан соң іле-шала саяси қуғын-сүргін құрбандары ақтала бастады. 1954-64ж. аралығында КСРО-да Тың игеру жүзеге асырылды. Қудалауға ұшыраған халықтардың саяси және Әлеуметтік құқықтары қалпына келтірілді. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығын дамытуға үлкен көңіл бөлінді. 1954 ж. алғашқы атом электр станциялары салынды, 1957 ж. Жердің жасанды серігі ұшырылды. 1961 ж. тұңғыш кеңестік ғарышкер орбитаға ұшып шықты. Бірақ елде демократияның дамытылуы шектеліп, социализм толық және түпкілікті орнады деген үстірт қорытынды (21-съезд, 1959) шығарылды, ал КОКП-ның 22-съезінде (1961) елде кемелденген социализм орнады деген қорытынды жасалды. Елде тоталитарлық режим сақталды, басқаша ойлаушылық тұншықтырылды, интеллигенцияға қарсы қуғын-сүргін, жұмысшылар демонстрацияларын күшпен басу (Новочеркасск, 1962, т.б.), басқа елдердің ішкі ісіне араласу (1956 ж. Венгрияға әскер кіргізу), т.б. келеңсіздіктерге жол берілді. Батыспен арадағы әскери қақтығыстар (Берлин, 1961, Кариб дағдарысы, 1962, т.б.), “Американы қуып жету және басып озу” сияқты саяси жалаң ұрандар, 1980 жылға дейін коммунизм орнату уәдесі, осылардың барлығы оның саясатының тиянақсыздығын көрсетті. Сонымен қатар шаруашылықты өркендетуде көптеген кемшіліктер жіберілді, партияның облысы ұйымдары салалық партия ұйымдарына ажыратылды. Саяси қайраткерлерге, әскери басшыларға сенімсіздік көрсетілді. 1957 ж. армия мен халықтың алдындағы беделінен қауіптеніп, қорғаныс министрі Г.К. Жуковты орнынан алды. Тың игеру барысында Қазақстан КП ОК-нің 1

хатшысы Ж.Шаяхметов қызметінен негізсіз босатылып, орнына П.К. Пономаренко қойылды. 1956 ж. Оңтүстік Қазақстанның мақта өсіруші аудандары Өзбекстанға берілді. 1958 ж. тамызда кеңестік жүйеге қарсы Теміртау жұмысшыларының көтерілісі болды. Осылардың барлығы халықтың және партия қайраткерлерінің наразылығын туғызды. 1964 ж. өткен қазан пленумында Хрущев орнынан алынып, 1-хатшылыққа Л.И. Брежнев сайланды.

  1953жылы  қыркүйекте Н.С.Хрущев  КОКП Орталық комитетінің бірінші  хатшылығына (1953-1964 жж.) сайланды. «Жылымық жылдары» аталған 50-жылдардың екінші жартысынан бастап елде игі істер атқарылды. 1953 жылғы шілдеде КОКП ОК-нің пленумында бұрынғы КСРО-ның Ішкі істер халық комиссариатының халық комиссары, КСРО Министрлер Кеңесі төрағасының бірінші орынбасары, қуғын-сұргінді ұйымдастырушы, саяси авантюрист Л.Берия (1899-1953 жж.) ісі қаралып, барлық лауазымды қызметтерінен босатылып, атылды. Осылай Кеңестер Одағында ширек ғасырға созылған тоталитарлық дәуір аяқталды.Бюрократ көсемдер биліктен кеткенімен, олардан мұраға қалған әміршіл-әкімшіл жүйе жойылмады. Никита Сергеевич Хрущевтің КСРО Сыртқы және ішкі саясат саласындағы жаңа бағыттарын дамытуға айтарлықтай әсер етті және оның билігі бірнеше он реформалар жүргізді, ең даулы билеушісі ретінде КСРО және Ресей тарихындағы енген.Хрущев реформалары жалғастырды - билеуші партия қайта құрылымдау, оны қабылдау жағдайында, жергілікті ұйымдардың құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту және одақтас республикалардың өзгерістер демократияландыру жүргізілді. 1957 жылы ол Сталиннің жер аударылған халықтар құқығының қалпына келтірілді. мемлекеттік органдардың жаңа органдары және т.б. бар,Нормативтік реформа басқару құрылымын асқыну әкелді баруға тырысып, басқарудың экономикалық әдістеріне лауазымды тұлғалардың санын көбейту. 1962 жылы ол реформалардың сәтсіз ең жасады: партия ұйымдарының (өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы) мамандануын. Country 105 экономикалық аймақтарға бөлінеді.Аграрлық реформа Хрущевтің реформалары ауыл шаруашылығы басталды. 1953 жылдан ұжымдық шаруашылықтардың экономикалық жағдайын нығайту үшін, ауыл шаруашылығы салығының мөлшері қысқартылды. Шаруа қожалықтары несие берген, жаңа техника келді. кеңшарлар айналуды - ортасында 50-жылдары олардың таңдамай шоғырландыру басталды. Содан кейін ол кеңестердің құрылған және экономикалық болды. Жүгері эпикалық, сондай-ақ Хрущевтің имиджін бөлігі болды - Америка Құрама Штаттарының мысалы мынадай осы мәдениет кернеулі тіпті ол, негізінен, өсе алмайды жерлерде, барлық жерде орындалуын бастады (Қиыр Солтүстік дейін!).1954 жылы акция Тың жерлерді игергені үшін іске қосылды. алғаш рет астық үшін күрт өсуіне кейін соғыстан кейінгі жылдары астық сатып алу бағасын көтерді. Бірақ қираған тың топырақтың эрозиясы. Nonchernozem орталығы толық тоқтағаннан келді.

Әскери хрущевтің реформалары билікке келгеннен кейін, ол қорғаныс және ауыр өнеркәсіп көтеруге бағытын алды. SA және флот ядролық зымыран алды. КСРО-ның әскери билік балансына сәйкес, ол АҚШ-пен тепе-жетті. Біз бағытын қарастыру дамыту саясаты түрлі sotsstroya мемлекеттердің бейбіт қатар өмір сүруінің әлеуметтік реформалар шаруалар үшін зейнетақы төлеу жөніндегі заң қабылданғаннан кейін, ол оқу ақысын күшiн жоюға шешім қабылданды , жоғары мектеп сегіз жылдық білім міндетті болып. Белгіленген жұмыс уақытының нормалары, атап айтқанда,жасөспірімдердің жасы 16 жыл үшін 6-сағаттық жұмыс күні.

Белсенді тұрғын үй қорын кеңейту. Тұрғын үй құрылысы өндірістік әдістері негізделген. Елдің тұрғын үй қоры жеті жылда 40% -ға артты! Алайда, құрылыс «hruschoby» деп аталатын ОДУ тарихында төмендеді стильде, жүзеге асырылады, бірақ тұрғын үй дағдарысты жоғалып болды.

Мектеп реформасы бір сегіз жылдық мектепте әкелді. толық орта білім алуға (кешкі немесе сырттай мектепте кәсіптік мектеп) орта политехникалық мектепте оқуын жалғастыру қажет.

Сыртқы Хрущев саясаты. Большевиктер дәстүрлі саясатын стилінде әзірленген сол күндері Сыртқы қатынастар. сыртқы саясатының негізгі бағыты барлық шекараларда қауіпсіздікті нығайту болып табылады. Шет елдермен белсенді жаңартылған байланыстар, баспасөзде және басқа да елдердің туралы оң пікірлер пайда болады. сауда қатынастарын кеңейту. Батыс елдері кең алуға, өйткені бұл, өзара пайда әкеп соғады нарығын өз өнімдерін.

Айтарлықтай, 1957 жылы алғашқы жасанды серігін әлемдік ұшыру жағдайды әсер, жаңа, ғарыш жасы басталады. Хрущев, Королев жақтаушысы, ол ғарыш американдықтардың қуып идеясын қолдайды.

Бұл, басымдықтарын балансын өзгертеді қазір Батыс кеңестік құрлықаралық зымырандар көрікті болды отыр.

1961 жылы. Ол Хрущев Шығыс пен Батыс Берлин арасындағы қабырғаның құрылысын талап «Берлин Ультиматум,» жасалды. әлемдік қоғамдастықтың үлкен жауап. «Берлин дағдарысы» деп аталатын тағы бір әу кейін «Кариб» немесе «зымыран дағдарысы». Кеннеди әскери-техникалық кеңесшілер, түрлі қару жіберу, қазір әскери көмек КСРО экономикалық болып табылатын, Куба басып алуға тырысты, және. АҚШ ереуіл қорқытқан зымыран, соның ішінде. Кеннеди Кубада зымырандар разрядты болдырмау үшін талап, және Хрущев осы талаптарға қатысты.

Кеннеди қастандық Президенті Джонсон байланыс орнатуға қажеттілігіне әкелді. Бірақ, Хрущевтің ның айыптауларға қарсы еріктілік жасалды, және ол босатылды. Ол өлтіріп және мемлекеттік қызметшілердің жеңілдіктер мен артықшылықтар кесу тырысады. Кеңес Одағы авторитарлық жүйені әзірледі Хрущевтің астында, алайда, әкімшілік-командалық жүйенің негіздерін нығайту.

1956 жылғы ақпанда болған КОКП XX съезінде КОКП ОК-нің бірінші  хатшысы Н.С.Хрущев «Жеке адамға  табыну және оның зардаптары  туралы» баяндама жасады. Баяндамада  жеке адамның басына табынудың жай – жапсарды туралы айтылды. Баяндамашы И.В.Сталин, Л.Берия, Н.Ежовты қатты сынай отырып, саяси қуғын – сүргінді жүргізудегі өз жауапкершілігі туралы ештеңе айтпады. Молотов, Каганович, Ворошиловты қорғады. Съезде «Жеке адамға табыну және осының салдары туралы» қаулы қабылдап, ол 1956 жылы маусымда жарияланды, ал Съездін басқа құжаттары, талқыланған мәселелері көп уақытқа (33 жыл) дейін құпия түрде сақталды.

 1953-1955жылдарда Н.С.Хрущевтің бастамасыменГУЛАГ жойылды. Бұл кеңес қоғамын сталинизмнен құтқарудағы адамгершілік акт, маңызды қадам еді. Лагерьлерге жазықсыз отырғызылған мыңдаған адамдарды босатып, белгілі партия қайраткерлері Я.Рудзудақты, А.Рыковты, В.Губарьды актағаннан кейін мемлекеттік аппарат реформаны жалғастыруды тағыда аяқсыз қалдырды. Әлі де болса, өз қызметтерінің әділетті бағасын алмады. Кәрістердың, немістердің, қырым татарларының, месхіт түріктерінің қүқықтары қалпына келтірілмеді. Мемлекеттік дәрежедегі көптеген маселелер тек қана бірінші адамның колында болды. Одақтас республикалардың құқығын кеңейтуге бағытталған реформа толық жүзеге асырылмады. Республикалардың құзырында ештеңе болмады. Саяси көзқарасы үшін қудалау орын алып,халық жауы немесе  үлтшіл айыптарының орнына өзгеше  ойлайтындар айыбы тағылды. Мысалы, Шығыс Қазақстан облысы бір мектебінің мұғалімі М.Елікбаев Н.С.Хрущевке ашық хат жазады. Хатта Қазақстанның тәуелсіздігі жоқ екенін, қазақ мектептері, қазақ тіліндегі оқу кұралдары мен баспасөздің тым аз екені туралы айтылған. Осыдаң кейін М.Елікбаев МҚК тарапынан құғынға ұшырап, азап тартады. 1957 жылы М.Елікбаев партия қатырынан шығарылып, жындыханаға тығылды. Н.С.Хрущев басқарған кезде де бюрократиялық жүйе өзгермеді. 1959 жылы болған КОКП–ның XXI съезінде Н.Хрущев социализмның толық жеңгені, енді коммунизмге аяқ басқаны туралы өз баяндамасында айтты. Елде осындай қияли болжамға сүйенген утопиялық социализм сақталды, ал 1961 жылы өткен КОКП XXII съезде коммунизм 20 жылдық мерзімде орнайтындығы туралы тұжырым жасалды.

Республиканың индустриялық дамуы. Соғыстан кейін қалпына келтірілген өнеркәсіп 50-жылдардан кейін жаңа өзгерістерді қажет етті. Көлiк пен байланыс жүйесiн дамыту жөнiнде қыруар жұмыстар жүргiзiлдi. Республика аумағында темір жолдың пайдалану ұзындығы 1631 км-ге, жүк тасымалы 5,7 млн. т-ға жеттi. Уралды көмiрмен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарған Қарталы -Ақмола (Астана) темір жол желiсi қатарға қосылды. Гурьев (Атырау) -Қандағаш,Жамбыл (Тараз) - Шолақтау темір жол желiлерi пайдалануға берiлдi. Күрделi құрылыс көлемi ұлғайды.

2-бесжылдықта барлық салалар  бойынша 721 млн. сом күрделi қаржы игерiлсе, 4 жарым жыл iшiнде (1941-1946) 981 млн. сом игерiлдi. Соғыстан кейiнгi бесжылдықтарда (1946-1960) Қазақстан экономикасы бейбiт жағдайға көшiрiлiп, қандай да болсын халық шаруашылығы мәселелерiн шеше алатын, одақтың негiзгi ауыл шаруашылығы базаларының бiрiне айналды. Жаудың басып алуынан (оккупациядан) зардап шеккен және өнеркәсiптiң соғысқа дейiнгi дәрежесiне 1949 жылдың аяғында ғана жеткен аудандардан Қазақстан халық шаруашылығының өзгешелiгi сонда, ол қалпына келтiру кезеңiне соқпай, бұрынғысынша ұдайы өндiрiс негiзiнде дамыды.Қазақстан бұл аудандарға металл, отын, шикiзатқорларын, құрылысматериалдарын, жабдық,азық-түлiк, асыл тұқымды мал, т.б.жөнелтiп тұрды.4-бесжылдықта(1946-50).

Алайда тың игерудiң пайдалы жақтарымен қатар экологиялық, экономикалық және әлеуметтік салдарлары да болды. Тың көтеру әлеуметтік тұрғыдан бiрқатар керi әсерлерге ұшыратты. Тың және тыңайған жерлердi игеру одақтың басқа аймақтарындағы еңбек қорларын тарту арқылы атқарылғандықтан iс жүзiнде бақылаусыз көшi-қон қозғалысы туды. Тың игерген аймақтың жергiлiктi тұрғындарына балалары оқитын мектептердiң, өздерi iстейтiн ұжымшарлардың жабылып қалуына байланысты туған жерлерiн тастап кетуге мәжбүр болды. Соның салдарынан республиканың жергiлiктi тұрғындарының үлес салмағы 30%-ға дейiн азайды. Қазақ тiлiнiң дамуы мен қазақ этносының әлеуметтік-мәдени институттарына қатер туды.

Сталиндік тәртіптің дөрекі көріністерін жоюдың өзі жеткілікті, сонда кеңес адамдарының бостандық алған күш-жігері коммунизмнің көзге көрініп тұрған шептеріне жеткізеді деген жалған үміт те ескі жүйенің сақталып қалуына көп дәрежеде көмектесті. Бұған КОКП XXI сьезінің (1959 ж.) шешімдері дәлел, онда социализм толық та түпкілікті жеңді және «Коммунистік қоғам құрылсын кеңінен жүргізу» дәуірі басталды деп

жарияланды. XXII сьезд қабылдаған КОКП Бағдарламасында да теориялық проблемаларға осындай атүсті қараушылық орын алды.КОКП бұрынғыша Кеңестер жұмысына қатаң бақылау жасады, шаруашылық, ғылыми, оқу, әскери, қоғамдық мекемелер мен ұйымдардың жұмысын дербес бағыттап отырды. 1964 жылғы шешімдерден басталған саяси бағыт реформаларды жүзеге асыруда өткенде өзін өзі ақтамаған көзқарастар негізінде туды. КОКП Орталық Комитетінің 1964 жылғы қыркүйектегі Пленумында партия мен елдің басшылығы өзгертілді. КСРО-ның жоғарғы басшылығында бір топ қайраткерлер (Воронов, Булгарин, Молотов) Н.С. Хрущевті орнынан түсіруді терең құпия түрде дайындады. Бұл топ қайраткерлермен күресу үшін Н.С. Хрущев КСРО Қорғаныс Министріне Жуковка және КГБ-ның басқарушысы Серовқа арқа сүйеді.

1961 жылдың қазан айында КПСС-тың XXII сьезінде жаңа бағдарлама қабылданды. Онда «Социализм толығымен жеңіске жетті. Еліміз коммунизм құру жолына қадам аттады» деп баяндалды. Коммунизм қоғамын орнату үшін «Коммунизмнің материалдық-техникалық базасын құру» қажет болды. Бұл мәселелер тез арада шешілуге керек еді. 1964 жылы Н.С. Хрущевке айып тағылып, ол барлық тақтан тайдырылды.1962-1969 жж. Экономикаға реформа жасау саясаты 60-ж. Ортасында өзгеріс жасау қажеттігінің шегіне жеткенінің куәсі болды. Жүргізілген шаралар экономикаға қатысты ірі батыл қайта құрылыстар жасауды көздемеді. Пайда болған проблемалар негізінен ұйымдық қайта құрудың әсеріне есептелген субъективтік «жаттығулар» жолымен шешілді. Жеткілікті ойланылмай құрылған және бірін-бірі жиі ауыстырып отырған ұйымдар елеулі тұрақсыздық қаупін, тұрмыс дәрежесінің және әлеуметтік кепілдіктердің әлсіреуін туғызды. Коммунистік болашақ туралы ұрандар да жағдайды жеңілдетпеді. Экономиканы реформалауға жасалған сәтсіз талпыныстар және оны милитарландыру, өндіріс күштерінің тиімсіз орналастырылуы, халық шаруашылығын басқару жүйесінің әртүсті де жиі қайта өзгертілуі республиканың экологиялық жағдайына теріс ықпалын тигізді. Қазақстанның барлық өнеркәсіпті қалаларында, әсіресе Өскеменде, Шымкентте, Жамбылда, Алматыда ауыр экологиялық жағдай қалыптасты. Қазақстанда ядролық қаруларды сынаудың аса ауыр зардабы болды. КСРО Министрлер Советінің қаулысы бойынша 1948ж. үш облыстың: Семей, Павлодар және Қарағанды облыстарының түйіскен жеріне орналасқан ядролық полигон салынды. КСРО Қорғаныс Министрлігінің өз мәліметі бойынша 1949 жылдан 1963 жылға дейін полигонда қуаты бірнеше тоннадан 100 килотоннаға дейін 113 жарылыс ауада жасалған. 1989ж. Қыркүйектің 19-на дейін қуаты бірнеше тоннадан 150 килотоннаға дейінгі 343 сынақ жасалған.Дәрігерлер мен фельдшерлерге иондандырушы радиацияға байланысты рактан, лейкоздан және басқа аурулардан өлген адамдардың шын диагнозы қоюға тиым салынды. КСРО Денсаулық сақтау министрлігі бұл өңірде дәрігерлік тексеру жүргізуге тиым салды, ал әскери дәрігерлер алған нәтиже – мәліметтер қатаң құпияда сақталып, ядролық полигонның қызметі келтірген зиянның бәрін жасырып келді. Радиацияға ұшыраған адамдардың денсаулық жағдайын ішінара зерттеу тек 1962 жылдан ғана басталды.50-жылдары Қазақстанның экономикалық күш-қуатының өсуі үшін алғы шарттар жасады, бұл жылдары халық шаруашылығының материалдық-техникалық базасын нығайту, шаруашылық айналымға жаңа ресурстарды тарту, өндірістің техникалық дәрежесін арттыру шаралары жүзеге асырылды. Бірақ жеңіл және тамақ өнеркәсіп салаларына тежеу жасалып, шикізат және отын өндіретін салалар озық қарқынмен дамытылды /шамамен өнеркәсіпке жұмсалған күрделі шығындардың 9/10 бөлігі «А» тобын дамытуға жұмсалды.

1951-1955 жж. өнеркәсіпке жұмсалған қаржының жалпы көлемі 1941-1950 жж. Гөрі 2,3 есе артық болды, ал өнеркәсіптік күрделі құрылыста тек 1960 жылдың өзінде ғана бүкіл төртінші бесжылдықта тек 1960 жылдың өзінде ғана бүкіл төртінші бесжылдықта осындай құрылысқа жұмсалған шығыннан 1,4 есе дерлік артты. Ғылыми-техникалық прогресс-қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуының аса маңызды факторы. 60-жылдары ғылыми-техникалық прогрестің табыстары кең көлемде енгізілді: электрлендіру және химияландыру, кәсіпорындарды бір жолғы қуаты күшті жоғарғы өнімді жабдықтармен жарақтандыру және автоматтандыру есебінен өндіріс интенсивтендірілді. Кен шығару өнеркәсібінде көмір өндірудің негізгі процестері: қазу, құлату және тазалау забойларына тиеу және т.б. механикаландырылды. Республиканың жетекші кен өндіру кәсіпорындарының қазіргі заманға еңбек құралдармен жарақтануы, онда қолданылатын технология олар дүние жүзінің таңдаулы кәсіпорындары дәрежесінде, ал тіпті жабдықтардың кейбір түрлері жөнінен олардың алдында болды. Іздеу-барлау жұмыстарының, мұнай өндірудің, мұнай өндеудің технологиясы мен техникасы түбірінен өзгерді. 1965 ж. 308 мұнай скважинасында мұнай шығару процестері комплексті автоматтандырылды және телемеханикаландырылды, 198 мың тонна мұнай жер қабатына қолдан ықпал жасау тәсілі арқылы шығарылды. Машина жасауда құюдың озық әдісі енгізілді, жинау , ұста-пресс және басқа цехтардың техникасы тынымсыз жетілдірілді. Дегенмен жоғары өнімді процестер мен технология мейлінше шабан енгізілді. Шығарылған бұйымдардың конструкцияларында озық материалдар: полимерлер, ағаш, пластиктер және басқалар пайдаланылмады. Электр энергетикасында жабдықтардың құрылымы өзгерді, бір жолғы қуаты күшті агрегаттар енгізілді, жоғары қысымда жұмыс істейтін агрегаттар көбейді. Автоматика, телемеханика және электронды есептеу техникасы енгізілді.

Сайып келгенде, республика өнеркәсібінде кәсіпорындарды қайта құру және техникамен қайта жарақтандыруда жаңа техниканы, озық технологияны енгізуде белгілі табыстарға қол жетті.

КОКП Орталық Комитетінің 1965 ж. наурызда, қыркүйекте, қазанда өткен пленумдары өнеркәсіпке басшылықты жақсарту, жоспарлауды ынталандыруды жетілдіру шараларын белгіледі. Осыған байланысты кәсіпорындар мен салаларда шаруашылық есепті жүргізудің аясын кеңейту көзделді, кәсіпорындардың қызметін шектен тыс шектеу жойылды, олардың шаруашылықты жүргізу дербестігі кеңейтілді, пайда, баға, сыйлық, несие сияқты аса маңызды экономикалық тіректер тиімді пайдаланылды. Неғұрлым жоғары жоспарлы тапсырма алуға, өндірістік қорларды, жұмысшы күшін, материалдық және ақша ресурстардың толық пайдалануға, өндіріс техникасын жетілдіруге және өнімдердің сапасын жақсартуға деген қызметкерлер мен коллективтердің материалдық  ынтасы артты. 1960-ж. ақырында жоспарлау мен материалдық ынталандырудың жаңа жүйесіне респуликада 1467 өнеркәсіп кәсіпорыны, яғни олардың жалпы санының 80 проценттен астамы өтті. Шаруашылық реформасы республиканың экономикалық дамуына белгілі дәрежеде қозғау салды. Бірақ реформаны жүзеге асырудың алғашқы қадамынан бастап-ақ жоспарлау мен экономикалық ынталандырудың жаңа принциптерінің артықшылықтары, мүмкіндіктері толық пайдаланылмады. Басқарудың жаңа құрылған экономикалық жүйесі бірте-бірте өз позициясынан айрыла берді (жоспарларға түзету енгізу жиіледі, кәсіпорындардың құқы шектелді, орталықтың өктемдігі күшейді және т.б.) Реформа бір жағынан нақты жұмысшы орнына жетпей, екінші жағынан  басқарудың сатылы буындарына соқпай кәсіпорындардың дәрежесінде тоқтап қалған сияқты болды. Реформаны тереңдетуге жасалған талпыныстар экономикалық экспериментке айналды. Саяси  қолайлы жағдайлар болмағандықтан басқару жүйесінде түбірлі қайта өзгерістер жасалмады. Ел басшылары саяси жүйені өзгеріссіз қалдырып, үйлеспейтін нәрсені: басқарудың әкімшілік және экономикалық әдістерін үйлестіруге тырысты. Мұның өзі бюрократизмнің өрістеуіне және кәсіпорындардың дербестігін шектеуге алып келді, бұл экономикалық өсу қарқынының құлдырауына және техниканың бірсыпыра салаларында дүние жүзілік дәрежеден көп артта қалуға соқтырды. Экономикада инфляциялық көріністер, бағаның өсу мен дотацияның мөлшері, жалпы өнімнің, пайда мен жалақының өсуі қарқыны күшейді. Реформа өндірістік  сапа көрсеткіштерінің өсуін көтермелей алмады. Экономиканы өсудің экстенсивті факторларына бағыттай отырып, реформа көп жағдайда шығын көздерінің дамуына көмектесті.