Табылған құралдар Шығыс Африкадағы Олдувай сайынан табылған ең көне құралдармен замандас, табылған құралдар жарғыш сынатас,бифас,пышақ, қырғыштар, әр түрлі үшкір тастар
Арыстанды
Қаратау
Табылған құралдар Шығыс Африкадағы Олдувай сайынан табылған ең көне құралдармен замандас, табылған құралдар жарғыш сынатас,бифас,пышақ, қырғыштар, әр түрлі үшкір тастар
Кейінгі тас ғасырының тұрақтары, өте жақсы өңделген қырғыштар, уақыты 25 мың жыл бұрын
Арыстанды өзені
Оңтүстік Қазақстан
Кейінгі тас ғасырының тұрақтары, өте жақсы өңделген қырғыштар, уақыты 25 мың жыл бұрын
Батпақ
Орталық Қазақстан
Кейінгі палеолитке жататын ескерткіштердің ішіндегі ең көрнектісі, мәдени қабаты
6 м, жасы –б.з.б.30-25 м.ж.300-ге таяу тас құрал табылды.
Семізбұғы
Орталық Қазақстан
Жүзі түзу, кейде қайқы тас пышақтар табылды
2
МЕЗОЛИТ ( орта тас ғасыры)
Мезолит баспанасы
Есіл аңғары
Қабырғалары терең көмілген,көлемі 40-60 шаршы м болатын баспана
3
Неолит
Усть-Нарым
Шығыс Қазақстан
Ұзақ уақыт тұрақты өмір сүрген қоныстары, бұлар Сарыарқаның солтүстігінде, Ертістен Есілге дейінгі аралықта орналасқан, құрал-саймандарға өте бай, құрамалы құралдар табылды,
Қарағанды, Зеленая Балка
Орталық Қазақстан
Ұзақ уақыт тұрақты өмір сүрген қоныстары, бұлар Сарыарқаның солтүстігінде, Ертістен Есілге дейінгі аралықта орналасқан, үй малы сүйектері табылды
Пеньки
Солтүстік Қазақстан
Ұзақ уақыт тұрақты өмір сүрген қоныстары, бұлар Сарыарқаның солтүстігінде, Ертістен Есілге дейінгі аралықта орналасқан, б.з.б. 5 м.ж. жатады, тас шапқылар, жалпақ пышақтар, жаңқадан жасалған қырғыштар табылды.
Сексеуіл
Қызылорда облысы
Су қоймасы болған, жануар қалдықтарын зерттегенде 80% қой, cиыр сүйектері, қалғаны жабайы жылқылардың қаңқасы екені анықталды,Сексеуіл тұрғындары мал өсірумен, аңшылықпен айналысқан.
МЫС-ТАС ғасыры ( ЭНЕОЛИТ)
Ботай тұрағы
Солтүстік Қазақстан
Уақыты б.з.б. 3-2 м.ж.,көлемі 15 га, 158 тұрғын үй табылды,жылқы сүйектері өте көп табылды, жылқы малын қолға үйреткен.
Шебір
Маңғыстау
Тас пен қыштан жасалған еңбек құралдары, ыдыстары саз балшықтан ,түбі жұмыртқа тәрізді,ыдыстарды әшекейлеу үшін тарақ тісі сияқты өрнек пайдаланған, теңіз моллюскаларынан моншақтар жасаған, аң аулаумен айналысқан
Қола дәуірі
Петровка, Боголюбов
Солтүстік Қазақстан
Орлармен, дуалдармен қоршалған.
30 қоныс,150 оба
Орталық Қазақстан
Чаглинка, Петровка
Солтүстік Қазақстан
Құрылыстың қабырғалары тік бағандардан тұрғызылған,киіз үйдің торкөз керегелері тәрізді жасалған.
Бекініс қабырғасының биіктігі 5-6 метр етіп үйілген топырақ дуалыдң үстіне ағаштан тұрғызылған, жеке бес қорғаныс қалқасынан тұрғызылған, жиегі ормен қазылған.
Шілікті қорымы
Шығыс Қазақстан
Зайсан ауданы жерінде, 51 обадан тұрады, диаметрі 100 м, биіктігі 8-10 м, 1960 ж зерттелген, 13 қола жебе табылды,
№1 - оба
Шығыс Қазақстан
Б.з.б. 8 ғ жатады, ашқан археолог- ғалым Әбдеш Төлеубаев,3-алтын киімді адам табылды,биіктігі 8 м, диаметрі 100м, алтын киімді адам жанынан 4325 алтын түймешіктер ,алтын бесжұлдыз табылды.
№5 -оба
Шығыс Қазақстан
500-ден астам алтын қаптырма-түймешіктер табылды.
Берел қорымы
Қатонқарағай ауданы, Берел қорымы
Б.з.б. 5-4 ғ, 40-тан астам оба табылды, ең үлкені биіктігі -9 м, 16 аттың қаңқасы шықты, жайпақ түпті қыш ыдыстар тараған,
№11 -оба
Шығыс Қазақстан
1998-1999 ж, археолог-ғалым З.Самашев зерттеген, 45 жастағы ер адам мен әйел адам сүйегі табылды, б.з.б. 294 жылы жерленген,
13 жирен жылқы ерекше сән-салтанатпен жерленген.
«Мұртты обалар»
Орталық Қазақстан
Адам мен жылқыны қатар екі обаға жерлеген, «Мұртты обалардың 4 түрі бар және екі жерлеу орнынан тұрады
Бесшатыр обасы
Жетісу, Іле өзені бойының оң жағалауы, Желшалғыр тауы етегінде
31 обадан тұрады, солтүстіктен оңтүстікке қарай 2 км, шығыстан батысқа 1 ка созылып жатыр, «патша қорған» деп атайды, үш бөліктен тұрады: дәліз (дромос), кірер ауыз, жерлеу бөлмесі.Бесшатырда үш үлкен оба бар: Бірінші, Үшінші, Алтыншы Бесшатыр обалары.
Уақыты б.з.б.5-4 ғ,
Есік обасы
Алматы, Іле Алатауы баурайында
40-тас астам оба бар, диаметрі 60 м,биіктігі 6 м, 1-алтын киімді адам табылды, акинак, 4000-ана астам түймешіктер,26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс тостаған, жасы 17-18-дегі сақ ханзадасы
