|
ҚРДСМ «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» ШЖҚ РМК
Фармакогнозия және химия кафедрасы
|
044 -52/18-( )
беттің -беті
|
«Дәрілік ресурстану» пәні бойынша ТӘЖІРИБЕЛІК – ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚҚА
АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ
|
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
Фармакогнозия және химия кафедрасы
Мамандығы: 051103-«Фармация
Пәні: «Дәрілік ресурстану»
Курс: 5
ТӘЖІРИБЕЛІК – ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚҚА
АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ
2014 ж
Әдістемелік өңдеу кафедра мәжілісінде талқыланды.
Хаттама №
Кафедра менгерушісі
х.ғ.д. проф. Ә.Қ.Патсаев
Әдістемелік өңдеуді дайындағандар:
ф.ғ.к., доцент Тоқсанбаева Ж.С
оқытушы Серікбаева Т.С.
Сабақ №1
1. Тақырыбы: Дәрілік өсімдік шикізаттарының табиғи қорын анықтау бойынша ресурстық зерттеу әдістері
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, зерттеу мақсатын және міндетін, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды, ресурстық зерттеу маршрутын таңдауды үйрену
3. Оқыту мақсаты: Ең перспективті дәрілік өсімдік шикізатының қорын анықтауды, ресурстық зерттеулер жүргізу әдістерін үйрену
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Дәрілік ресурстану, сипаттама, оның дәрілік өсімдіктерді тиімді пайдалану жүйесіндегі маңызы
Дәрілік өсімдік ресурстанудың негізгі мақсаты
Дәрілік өсімдік ресурстанудың негізгі міндеттері
Дәрілік өсімдік шикізат қорын анықтау әдістері
Ресурстанулық зерттеулерді жүргізу алдындағы дайындықтар жұмыстарын атаңыз
Ресурстану жұмыстары үшін өсімдіктің экологоценотикалық сипаттамасы қандай мәліметтерді көрсетеді.
Ресурстық зерттеу үшін қазағушылығы жоқ нысандарды атаңыз
Бірінші кезектегі ресурстық оқып зерттеуге жататын өсімдіктерді атаңыз
Жабайы түрі есебінен шикізат базасын кеңейтуге болатын дәрілік өсімдіктерді атаңыз
Ресурстық зерттеу маршрутын таңдауды қалай жүргізеді
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976.
7. Бақылау
Ресурстану пәнінің мақсаты, міндеті және оның провизордың болашақтағы кәсіби іс әрекетіне маңызы
Ресурстанудағы негізгі түсініктер
Ресурстанудың негізгі этаптары
Дәрілік өсімдіктерді зерттеу барысындағы ғылыми бағыттар
Дәрілік өсімдіктердің шикізат базасы
Шикізат қорын бағалау әдісі
Дәрілік өсімдік қорын бағалау әдісін таңдау критерийі
Сабақ №2
1. Тақырыбы: Экспедициялық ресурстанулық тексерулер. Тексеру этаптары.
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: экспедициялық ресурстанулық тексерулер этаптарын меңгеру жабайы өсетін флора арасынан, тек препараттары терапевтік эффект және айқын фармакологиялық әсер көрсететін түрлерін анықтауғды үйрену.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Экспедициялық ресурстанулық тексерулердің этаптары
Ресурстанулық тексеру нысандарын іріктеу
Дайындық жұмыстар
Қажетті мәліметтерді жинау бойынша далалық тексерулер
Мәліметтерді камералды өңдеу
№ 1-ші тапсырма. Есеп-моделіндегі бірінші кезектегі маңызы бар ресурстық зерттеу нысанын таңдаңыз
№ 2-ші тапсырма. Есеп-моделіндегі оқып зерттелетін өсімдіктің экологоценотикалық сипатамасын құрастырыңдар
№ 2-ші тапсырма. Дәрілік өсімдік қорын бағалау әдісін және маршрутын таңдаңдар.
Ситуациялық есептер
Экспедицияға Оңтүстік Қазақстан облысында панакс гинзенг (женьшень) шикізатының қорын анықтау бойынша ресурстық зерттеу жүргізу тапсырылды. Ұсыныс беріңіз, бағалаңыз. Зерттеуге нысан дұрыс таңдалған ба?
Бірінші кезектегі ресрустық зерттеу жүргізу үшін дәрілік өсімдіктердің тізімі құрастырылған. Алғашқы тізімдегі өсімдіктер: жұмыршақ, құс таран, Виктор Унгерниясы, түркістандық жанаргүл, мамыр меруертгүлі, дәрілік шелна. Ұсынылған зерттеу нысандарына түзету жүргізіңдер.
Шикізат көзі тапшы болып келетін дәрілік өсімдіктердің тізімі құрастырылған. Бірінші кезектегі ресрустық зерттеу жүргізу және дайындау мүмкін болатын көлемін анықтау үшін есеп белгіленген. Тізімді түзетіңдер, егер келесі өсімдіктер енгізілген болса: чага, қызғылт семізот, мақсары левзея, шүйгіншөп, өгейшөп.
Экспедицияға Қазақстан бойынша шартәрізді эакалип, ірігүлді магнолия, кәдімгі әнжір, жапон сафорасының шикізат қорының жылдық дайындау көлемін анықтау қажет. Тексеруге бару үшін маршрутты таңдаңдар.
Қала маңындағы халық шаруашылық маңызы бар ірі өндіріс нысаны жанында шайқурайдың, түймешетеннің үлкен қоры табылды. Осы қорды кәсіптік категория ретінде пайдалану мүмкін бе?
Үшжапырақты сүбеденің экологоценотикалық сипаттамасында, осы түрді батпақты қарағай орманына, сазды жағалауға үйренген деп көрсетілген. Құрастырылған сипаттамаға баға беріңдер
Ресурстанулық зерттеуді жүргізу үшін экологоценотикалық сипаттамада батпақты сазқазанақты жуылған сай баурайына, қарағайлы бор жиегіне үйренген; самарқан салаубасы батпақты су жағасына, өзендердің құмды жағалауына үйренген деп көрсетілген. Құрастырылған сипаттамаға баға беріңдер.
Экспедициямен қорды анықтауға, дайындаудан кейін қордың қалпына келу мерзімін бағалауға бір жылға келісім шарт түзілген. Қойылған міндеттің орындалуы қаншалықты дұрыс екенін бағалаңдар.
Мақсары софлорасының қорының қайта қалпына келу мерзімін анықтау үшін тапсырыс берушілермен 3 жылға келісім шарт түзілген. Қойылған міндеттің орындалуы қаншалықты дұрыс екенін бағалаңдар.
Дәрілік бақ-бақ, кәдімгі жусан, үлкен бақажапырақ шикізатының қорын бірінші кезекті ретінде ресурстық зерттеу жүргізу үшін келісім шарт түзілген. Тапсырманың қаншалықты өзекті екенін бағалаңдар
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс, ситуациялық есептер шығару.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Ресурстық тексеру нысандары
Бірінші кезектегі ресрустық зерттеуді қажет ететін нысандар
Ресурстық зерттеу үшін өзектілігі аз нысандар
Әртүрлі ресурстық зерттеу нысандары
Ресурстық зерттеу алдындағы дайындық жұмыстар
Сабақ №3
1. Тақырыбы: Дәрілік шикізат қорын анықтау. Дәрілік өсімдіктердің алқабын және ауданын анықтау
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену.
3. Оқыту мақсаты: Дәрілік өсімдік алқабының ауданын, алқаптың орналасқан орнын анықтауды, ресурстанулық зерттеулер жүргізуді үйрену
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Дәрілік шикізат қорын анықтау әдісі
Шикізаттың эксплуатациялық қоры дегеніміз не?
Шикізаттың жылдық дайындау көлемін (шикізаттың эксплуатациялық қорын) есептеу
Қандай алқаптар кәсіптік категорияға жатады?
Шикізат қорын анықтау қалай жүргізіледі?
Ақлаптарды өлшеу әдістерін атаңыз
Эксплуатациялық қордың көлемін қалай есептейді?
№1 тапсырма. Моделді есепте әртүрлі өсімдік қорының оқып зерттелетін түрлерін эколого-ценотикалық үйренушілікті ескере отырып мүмкін болатын орналасу жерін анықтау
№ 2 тапсырма. Кескіні бойынша әртүрлі геометриялық фигураға жататын алқаптың ауданын анықтаңдар
№ 3 тапсырма. Алқап ауданын салмақ әдісімен анықтаңдар
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс, ситуациялық есептер шығару.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Алқап дегеніміз, кәсіптік массив дегеніміз не?
Алқап ауданын анықтау әдісі
Өнімділік (шикізат қорының тығыздығы) дегеніміз не?
Өнімділікті анықтау әдістерінің түрлері
Өнімділікті анықтау әдістерін таңдау
Егер оқып зерттелетін популяцияның орналасуы біркелкі болмай, дақ түрінде болса алқап ауданын қалай анықтайды?
Аудан контурын салмақ әдісімен қалай анықтайды?
Алқаптың ұзындығын, енін және басқа параметрлерін анықтау әдісі
Сабақ №4
1. Тақырыбы: Өнімділікті (шикізат қорының тығыздығын) анықтау. Есептік алаңдағы өнімділікті анықтау
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: Шикізаттық фитомасса мөлшерін анықтауды және оған әсер ететін факторларды оқып үйрену. Дәрілік өсімдік өнімділігіне әсер ететін факторлар туралы білімді қалыптастыру
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Дәрілік өсімдік өнімділігі дегеніміз не?
Өнімділікке әсер ететін факторлар
Өнімділікті анықтау әдістері
Өнімділікті анықтау әдісін таңдау
Есептік алаңдағы өнімділікті анықтау және есептеу (формуласы)
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Есептік алаң дегеніміз не?
Қажетті алаң санын анықтау формуласы
Есептік алаңды жүргізу
Есептік алаңдағы жұмыс
Сабақ №5
1. Тақырыбы: Есептік алаңдағы жұмыс. Есептік алаң әдісін пайдалану арқылы өнімділікті есептеу.
2. Мақсаты: Ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: Есептік алаңда дәрілік өсімдік өнімділігін анықтауды, есептік алаңда жұмыс жасауды, есептеуді үйрену
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Есептік алаңда жұмыс жасау
Есептік алаң әдісімен өнімділікті анықтау
Есептік алаң әдісін пайдаланып өнімділікті есептеу формуласы
№ 1 тапсырма. Есептік алаң әдісімен анықталған қазтабан өнімділігі 230±11,1 г/м2 . Алқап ауданы 0,32 га.
Эксплуатациялық қорды және мүмкін болатын жылдық дайындау көлемін есептеңдер.
№ 2 тапсырма. Есептік алаңдағы егістік қырықбуын алқабының өнімділігін анықтау үшін 25 есептік алаң жүргізілді. Әрбір есептік алаңдағы шикізат салмағы 0, 400, 502, 250, 170, 420, 80, 76, 377, 292, 333, 250, 0, 0, 0,370, 394, 299, 350, 411, 223, 441, 0, 250, 97 г құрайды.
Эксплуатациялық қорды және мүмкін болатын жылдық дайындау көлемін есептеңдер.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс, ситуациялық есеп шығару, тест-бақылау.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Есептік алаңдарды салу кезінде … принципі сақталады
Алқапты максималды қамту үшін біркелкілік
Кездейсоқтық
Субьективті таңдау
Типті өнерлерді таңдау
Мол алқаптар
Есептік алаң көлемін есептегенде … жеткілікті
5 үлкен өсімдік сыйса
Барлық жағдайда 100 м2 болса
Тұрақты 1 м2 болса
Тұрақты 0,25 м2 болса
Барлық жағдайда 4 м2 болса
Қандай шикізат есептік алаңға жатпайды?
Көптеген, ювенилді, зақымдалған нұсқалар
Жинау және кептіру талаптарына сай келмейтіндер
Гүлдеген түрде
Жер асты мүшелері
Жетілген жемістері бар шикіәзат
№ 2 кредит
Сабақ №1
1. Тақырыбы: Моделді нұсқа бойынша өнімділікті анықтау және есептеу
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: Моделді нұсқа бойынша өнімділікті анықтау жолын оқып үйрену
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Моделді нұсқа дегеніміз не?
Моделді нұсқа бойынша өнімділікті анықтау үшін қажетті көрсеткіштер
Нұсқалар санын есептеу
Алаң өлшемін анықтау
Тауарлық нұсқа санын есептеу
Моделді нұсқа әдісімен анықталған шілтержапырақты шайқурайдың өнімділігі 46,8±2,3 г/м2 құрайды. Алқап ауданы- 0,18 га.
Эксплуатациялық қорды және мүмкін болатын жылдық дайындау көлемін есептеңдер.
Моделді нұсқа әдісімен өнімділікті анықтағанда ниппон диоскореясының нұсқа саны алқапта 1 м2 – ге 11,2±1,7 г құрайды. Бір нұсқадағы тамырсабақтың орташа массасы 17,3±1,2 г.
Эксплуатациялық қорды және мүмкін болатын жылдық дайындау көлемін есептеңдер
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс, ситуациялық есептер шығару, тест бақылау.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976:
7. Бақылау
Моделді нұсқа әдісімен өнімділікті анықтағанда қажетті көрсеткіштерді атаңыз
Алаң бірлігіндегі нұсқа саны
Бір бүршіктен шикізаттың орташа салмағы
Алқаптағы шикізат салмағы
Алқаптағы нұсқа саны
Жер асты мүшелерінің шикізат өнімділігін анықтағандағы моделді нұсқаның орташа саны ... нұсқаны құрайды
40-60
10-15
100
5-10
Жер үсті мүшелерінің шикізат өнімділігін анықтағандағы моделді нұсқаның орташа саны ... нұсқаны құрайды
100
5-10
1-2
50
20-30
Зерттелетін өсімдіктің даму дәрежесі қарқынды түрленсе моделді нұсқаны ... таңдайды
Бір басты белгісі бойынша
Тек жақсы дамыған нұсқаны
Жеміс беретін нұсқаны
Тек вегетативті нұсқаны іріктеп
Сабақ №2
1. Тақырыбы: Жобалық бүркеу бойынша өнімділікті анықтау және есептеу
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: жобалық бүркеу бойынша шикізаттың өнімділігін есептеудің теориялық маңызын білу және тәжірибеде қолдануды қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Жобалық бүркеу дегеніміз не?
Жобалық бүркеуді қалай анықтайды?
Жобалық бүркеу бойынша шикізат қорының өнімділігін анықтау әдісін таңдау неге байланысты?
1-ші тапсырма.
Аюжидек жапырақтары үшін жобалық бүркеудің орташа пайызы - 42,3±4,0. 1% жобалық бүркеуде шикі шикізаттың орташа массасы -20,3±2,1 г. Алқап ауданы - 7,15 га.
Эксплуатациялық қорды және мүмкін болатын жылдық дайындау көлемін есептеңдер
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976:
7. Бақылау
Жобалық бүркеуді көз мөлшерімен анықтау қалай жүргізіледі?
Жобалық бүркеуді Раменск торымен анықтау қалай жүргізіледі?
Жобалық бүркеуді квадрат торымен анықтау қалай жүргізіледі?
Сабақ №3
1. Тақырыбы: Нақты алапта қор мөлшерін анықтау және есептеу
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: нақты алқапта қор мөлшерін анықтаудың теориялық маңызын білу және тәжірибеде қолдануды қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Биологиялық қор дегеніміз не?
Эксплуатациялық қор дегеніміз не?
Биологиялық қорды қалай есептейді?
Эксплуатациялық қорды қалай есептейді?
1-ші тапсырма.
0,25 га болатын меруертгүл алқабында жаңа жиналған шикізаттың (шөбі) өнімділігі анықталған: 181,7 + 16,3 г/м2. Эксплуатациялық қор мөлшерін анықтаңдар.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Нақты алқапта шикізат қорын есептеу
Шикізаттың эксплуатациялық қоры нені көрсетеді?
Сабақ № 4
1. Тақырыбы: Кілттік аймақ әдісі бойынша қор мөлшерін анықтау және есептеу
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: кілттік аймақ әдісі бойынша қор мөлшерін анықтаудың теориялық маңызын білу және тәжірибеде қолдануды қалыптастыру.
Тақырыптың негізгі сұрақтары
Қор мөлшерін анықтау үшін кілттік аймақ әдісін қандай жағдайда қолданады?
Кілттік аймақ дегеніміз не?
Кілттік аймақ әдісімен дәрілік өсімдік шикізат қорын анықтау үшін ресурстанушыға қандай құжаттар қажет?
Кілттік аймақ өлшемін және санын көрсетіңдер
Ситуациялық есептер
Кілттік аймақта итбүлдірген өнімділігін анықтағанда дақ пайызы 27% құрайды, орташа өнімділігі - 86,1+2,4 г/м2, жалпы ауданы - 26,8 га.
Эксплуатациялық қорды және мүмкін болатын жылдық дайындау көлемін есептеңдер
15 кілттік аймақ салынған. Итбүлдірген алатын аудан пайызы 27, 4, 19, 0, 14, 0, 38, 0, 0, 10, 0, 20, 0, 0, 10 % құрайды. Алқаптағы өнімділігі - 50,4±4,3; 60,3±4,8; 70,1±6,2; 45,2±3,1; 52,1±4,8; 36,8±3,3; 72,3±5,3; 60,1±4,4 г/м2. Итбүлдірген алқабының жалпы ауданы 2,5 мың га облысымен шектеледі. Зерттелген территориядағы шикізат қорын есептеңдер.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Кілттік аймақты салу үшін орын таңдауды қалай жүргізеді?
Кілттік аймақ өлшемін қалай есептейді?
Кілттік аймақта қандай жұмыс жүргізеді?
Кілттік аймақ әдісімен эксплуатациялық қорды анықтау
Сабақ № 5
1. Тақырыбы: Мәліметтерді камералды өңдеу. Геоботаникалық сипаттама құру. Есеп жасау
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: жергілікті жердің геоботаникалық сипаттамасын жүргізу әдістемесін және фитоценоздарды сипаттауды меңгеру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Эколого-ценотикалық мінездеме дегеніміз не? Оны қалай құрады және оның маңызы?
Қабаттылық дегеніміз не? Фитоценоздың құрылымы қалай анықталады?
№1-ші тапсырма Картографиялық мәліметтерге сәйкес өсімдіктердің мақсатына байланысты қорын анықтау
№2-ші тапсырма Эколого-цинотикалық сипаттама құру.
№3-ші тапсырма. Әртүрлі фитоценозды алаңның геоботаникалық сипаттамасын жүргізу. Мәліметтерді сызба түрінде безендіру
Геоботаникалық сипаттама №
Алаң .... м2
Мерзімі
Ассоциация атауы
Географиялық орны
Шеңбері
Рельеф, егер құлама болса, онда экспозиция
Топырақ
Ылғалдылық
Қабаттылық
Ағаштану (древостоя) формуласы
Тығыздық дәрежесі
Ағаштану (древостоя) көбеюі
Ағаштық жабын (түрлік құрамы), бұталық жабын
Жалпы жабын
Флористикалық құрамы (кесте бойынша барлық түрін сипаттау)
№
|
Атауы
|
Қабаты
|
Көптігі
|
Өміршеңдігі
|
Фенофаза
|
Ескерту
|
|
|
|
|
|
|
|
Аспект
Ұсыныс
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс, тест-бақылау.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976:
7. Бақылау
Фитоценоздың мінездемесі: флористикалық құрамы, популяция құрамы, өнімділігі, көптігі және т.б
Фитоценоздың түр ретінде қонығуы, түсінігіне анықтама
Түрдің өміршеңдігі, түрдің көпшілігіне анықтама
Фенология дегеніміз не және оның объектілері?
Сабақ №6
1. Тақырыбы: Дәрілік өсімдік шикізаттарын дайындау.
2. Мақсаты: ресурстық зерттеулерді жүргізуді, дәрілік өсімдік қорын анықтауды, қордың қайта қалпына келу мерзімін ескере отырып жылдық дайындау көлемін есептеуді, ресурсты тиімді пайдалануды үйрену
3. Оқыту мақсаты: дәрілік өсімдік шикізаттарын дайындау ережелерін, кезеңдерін меңгеру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
Дәрілік өсімдік шикізатын жинау ережесі
Дәрілік өсімдік шикізатын кептіру
Дәрілік өсімдік шикізатын қайта өңдеу
Дәрілік өсімдік шикізатын стандартты жағдайға келтіру
Дәрілік өсімдік шикізатын сақтау
Дәрілік өсімдік шикізатын орамдау, таңбалау
Дәрілік өсімдік шикізатын пайдалану
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, кіші топтардағы жұмыс.
6. Әдебиет:
Негізгі:
Государственная Фармакопея СССР, Х1 изд., вып 1. – М.: Медицина, 1988,1990, ( т.1, стр.252-265)
М.Қ.Кукенов. Ресурсы лекарственных растений Казахстанского Тянь-Шаня. 1989
М.Қ.Кукенов.Флавоноидосодержащие растения Юго-Востока Казахстана. 1984
Муравьева Д.А. Фармакогнозия. М.: Медицина, 2002.
Қазақстан биоресурстары. Оқу құралы. Н. Мұхитдинов, Алматы, Қазақ университеті, 2009 ж
Қосымша:
Руководство к практическим занятиям по фармакогнозии. Учебное пособие. Под ред.И.А. Самылиной, А.А. Сорокиной. М., МИА, 2007
Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР. Под ред. Шуран .1976
7. Бақылау
Дәрілік өсімдік шикізаттарын фармакогностикалық талдау
Дәрілік өсімдік шикізаттарына морфологиялық сипаттама беру
Дәрілік өсімдік шикізаттарына микроскопиялық сипаттама беру
Дәрілік өсімдік шикізаттарын фитохимиялық талдау
Дәрілік өсімдік шикізаттарына сапалық реакциялар жасау
Дәрілік өсімдік шикізаттарының сандық мөлшерін анықтау әдістері.
Достарыңызбен бөлісу: |