1. Бихевиористік парадигма-Бихевноризм – адамның сыртқы ортаның әсеріне реакция сын қарастыратын, тәртіптің психологиялық теорисы: стимул – реакция. Бұл теория мен мектептің рационалдық моделі байланысты, модель мектепті – ортаға бейімделудің білім беру механизмі ретінде қарастырады.
2. Әлеуметтік парадигма қоғамдық ғылымдарда өте кең тараған. Ол саясаттың шығу тегін, оның мәні мен функцияларын әлеуметтік себептер арқылы түсіндіреді. Оның негізінде қоғамдық ғылымдардың рационалды түрде дәлелденген жүйесі жасалған. Ол әлеуметтік шынайылықтың, оның проблемалық мазмұнының барлық байлығын көрсететін концептуалды негізге айналды.
3. Сандық парадигма. Бұл ғылыми тәсіл эксперименталды әдіспен гипотезаны (бастапқы идея, дәлелденбеген теория) тестілеуге бағытталған. Мұнда көбінесе, екі бірдей топтың болуы талап етіледі. Бақылау тобы сол күйінде қалады және оған әсер етуі мүмкін барлық факторлар (айнымалылар) тұрақты болып қалады.
Парадигма-бұл шындықты түсіндіру тәсілдері және солардың негізінде әлем немесе ғылым саласы зерттеліп, зерттеліп, бақыланады. Мысалы, психологияның мінез-құлық парадигмасынан сана алынып тасталады және байқауға болатын мінез-құлық зерттеледі.
Этимологиялық тұрғыдан парадигма сөзі ежелгі Грецияда терминнен шыққан Парадигма ол үлгі немесе мысал ретінде аударылады. Бұл дәл бүгін оған берілген мағына, өйткені парадигма сөзі туралы айтылған кезде мысалдар, үлгілер немесе үлгі бойынша айтылады.
ПАРАДИГМАНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ
Білім беру парадигмалары
Осы ережеге сүйене отырып, білім беру барысында мінез-құлық, конструктивистік, когнитивті және тарихи-әлеуметтік ерекшеленетін әр түрлі парадигмалардың түрлері танылады.
Зерттеу парадигмалары
Әлеуметтік зерттеулер шеңберінде екі негізгі парадигма пайда болатын деңгейлер мен перспективалар жасалады: сандық және сапалық.
Бұлар шындыққа, зерттеу объектісіне және ақпарат жинауда қолданылатын әдістерге сәйкес жүргізілген зерттеу барысында күтілетін білім түрімен ерекшеленеді (Грей, 2012).
