ПӘннің ОҚУ – Әдістемелік кешені «Тарихи үрдіс және тарихи таным теориясы»

Құрастырушы _______ «_03_» __09____ 2015 ж.

2. 
   ТАЛҚЫЛАНДЫ
   

Хаттама №_1_ «_04»__09_____ 2015 жыл

2. 
   ЭҚжГҒФ оқу-әдістемелік бюросының отырысында қарастырылды
   

Хаттама №_01_ «_09_»_09___ 2015 жыл

2. 
   БЕКІТІЛГЕН
   

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінгде қаралып, баспаға ұсынылды

Хаттама №_1_ «_11_»__09__ 2015 жыл
ОӘК төрайымы _________ Г.Искакова

4 АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ (немесе № баспа «___» ____ 201_ ж. баспа ОРНЫНА)


Мазмұны

1. 
   Жалпы ереже
   
2. 
   Сабақ түрлерінің сағаттары көрсетілген пән мазмұны
   
3. 
   Пәнді оқу бойынша әдістемелік ұсыныстар
   
4. 
   Курс форматы
   
5. 
   Курс саясаты
   
6. 
   Бағалау саясаты
   
7. 
   Әдебиеттер
   

Лектордың аты-жөні Кариева Тоты Амангельдыевна т.ғ.к., доцент м.а.

Кафедра – Қазақстан тарихы

Байланыс мәліметтері: тел 8(7222) 360225 (кафедра) №1 оқу ғимараты,

№ 1006 кабинеті

Сабақ өткізетін орны- кестеге сай

Пән бойынша кредит саны – 2
1.2 Пәннің қысқаша сипаттамасы:

«Тарихи үрдіс және тарихи таным теориясы» пәні тарихшы- студенттерді оқыту барысында негізгі элемент болып табылады. Тарихты зерттеу әдістерінің дамуымен, тарихшылардың алдында жалпы тарихи үрдісте өз халқының орнын анықтау тұрды. Аталған пәннің ерекшелігі-ол студенттің алғашқы курстардағы барлық іргелі тарихи және гуманитарлық пәндерден алған біліміне негізделеді және оны қортындылайды. Тарихи үрдіс және тарихи таным теориясын оқыған кезде студент ежелгі дүниеден бастап Еуропаның тарих ғылымының генезисін және одан ары қарайғы дамуын көре алады. Тарих теориясы мен методологиясының негізгі ұғымдар жүйесі және категорияларымен танысып, зерттеу әдістерін меңгереді.

Тарихи үрдіс және тарихи таным теориясы пәнінде ғылыми- тарихи білімдердің пайда болуы және жинақталуы, тарихи ойдың дамуы, тарих ғылымының қалыптасуы және дамуы, әр кезеңдегі тарихи таным мен ойлау заңдылықтары ашылады.

Тарихи үрдісті және танымды түсіндіру (тарихи үрдіс және тарихи таным теориясы) тарих философиясының негізгі міндеті болып табылады. «Тарихтың философиясы» терминін Вольтер енгізді, ол бұл түсінікті ғылыми тарихтың белгілерін анықтау үшін қолданды. Одан кейін Гердер мен Гегель бұл терминді тарихи үрдісті жалпылау жеке тарихтарды біртұтас әлемдік тарихқа тоғыстыру үшін қолданды. Тарих философиясының міндеттері тарихи үрдістің дамуының басты себептері мен факторларын анықтау. Кейіннен «тарихтың философиясы» терминінің мазмұны кеңейтілді. Риккерт, одан кейін Коллингвуд бұл түсінікке тарихи білім мен таным туралы ілімді еңгізді. Бұл ілімді бірқатар ғалымдар тарихтың методологиясы деп те атайды. Өйткені бұл жағдайда тарихтың философиясы тарихи танымның теориялы формаларына қатысты алғанда рефлекция функцияларын атқарады.

• 
  студенттерді тарихтың философиясы мен методологиясының негізгі түсініктерімен таныстыру;
  
• 
  студенттерді тарихнамалық зерттеуде тарихилық принципін саналы түрде қолдануға бағыт беру;
  
• 
  студенттерді неғұрлым белгілі теориялық бағыттармен, мектептермен, концепциялар мен және оның өкілдерімен таныстыру;
  
• 
  тарихи танымның принциптерін, тарихи теорияның категориялары мен заңдылықтарын түсіну, тарих ғылымында жинақталған әртүрлі бағыттағы методологиялық теорияларды меңгеру арқылы студенттердің тарихты оқыту мен зерттеуде өзіндік бағдарын анықтауға негіз болатын білім беру.
  

- тарих ғылымының даму заңдылықтарын анықтау және тарихи ойдың түрлі бағыттарының теориялық- методологиялық принциптерін үйрену;

- адамзат тарихының дамуына формациялық және өркениеттік тұрғыдан қарау негіздерін түсіндіру;

- жас тарихшылардың бойында тарих ғылымының қазіргі даму дәрежесіне сай зерттеушілік мәдениетін қалыптастыру;

- тарихи фактінің ерекшеліктерін және тарихи танымның деңгейлерін, тарихи теорияның қалыптасуының жолдарын түсіну.
1.5 Білім алу нәтижесі:

Пәнді оқу нәтижесінде білім алушы міндетті:

• 
  Курстың пәнін, міндеттерін білу;
  
• 
  Мамандық бойынша мемлекеттік стандарт, типтік бағдарлама негізінде курсының негізгі мазмұнын білу;
  
• 
  Тарих ғылымындағы ғылыми методологиялық зерттеу әдістерімен тарихи философияның жетістіктерін игеру;
  
• 
  Тарихи зерттеу әдістері мен тәсілдерін ұғыну;
  
• 
  Бағдарлама бойынша өтілген мәселелерді түсіну.
  

- Философия

- саясаттану

- мәдениеттану.

- Шетелдер тарихының тарихнамасы.

- Қазақстан тарихының тарихнамасы.

- Деректану.

- Тарихнама;

- философия;

2. 
   сабақ түріне сәйкес сағаттарды бөлу және оның мазмұны
   

№	Тақырыптың атауы және мазмұны		ЛК	ПРАК	ЛБ	ОӨЖ	ӨЖ	әдебиеттер
1	2		3	4	5	6	7	8
		Практикалық сабақтар
		Модуль Тарихи үрдістің теориялары
1		Тақырып 1. «Тарихи үрдіс және тарихи таным теориясы» пәні 1.Тарихи үрдіс және тарихи таным теориясының ғылым ретінде даму тарихы. 2.Негізгі деректер мен зерттеулер.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
2		Тақырып 2. Г.Гегель және тарихтың философиясы 1Гегельдің жалпы дүниетанымдық көзқарасы. 2.Гегельдің әмбебап тарихи үрдіс концепциясы.Гегель мектебі.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
3		Тақырып 3. Тарих пен фиософияның, тарих пен әлеуметтанудың арақатынасы туралы мәселе 1.Тарих пен философияның арақатынасы 2.Тарих пен әлеуметтанудың арақатынасы. 3.Аталған мәселелер төңірегіндегі түрлі көзқрастар.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
4		Тақырып 4. Тарихи үрдістегі обьективтілік пен субьективтілік диалектикасы. 1.Тарихи үрдістегі обьект және субьект мәселесі. 2. Аталған мәселелер төңірегіндегі түрлі көзқрастар.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
5		Тақырып 5. Тарихи оқиғалар мен құбылыстар. 1. «Тарихи оқиға» ұғымы. 2. «Тарихи құбылыстар»ұғымына түсінік. 3.Осы ұғымдар төңірегіендегі түрлі көзқарастар.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
6		Тақырып 6. Тарихи уақыт категориясы. 1.Тарихи үрдістің толқындық сипаты. 2.Тарихи уақыт өлшемдері. 3.Тарихи циклдар, олардың арасындағы өтпелі кезеңдер.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
7		Тақырып 7. Неопозитивизм және тарихилық 1.Тарихилық принципінің негізгі идеялары. 2.Тарихи таным төңірегіндегі неопозитивистік көзқарастар.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
		2 модуль Тарихи танымның методологиялық мәселелері
8		Тақырып 8. Пәнаралық әдістер 1Тарихи таным әдістеріне жалпы шолу. 2.Пәнаралық әдістің мәні, қолдану аясы.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
9		Тақырып 9. Тарихи зерттеудің сандық әдістері. 1.Дәстүрлі емес тарихи әдістерге сипаттама. 2. Сандық әдістердің қолдану аясы, оның маңызы.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
10		Тақырып 10. Тарихи деректердің позитивистік теориясы. 1.Позитивизм және ғылыми тарих. 2.Осы бағыт өкілдерінің негізгі концепция сына баға беру.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
11		Тақырып 11. Тарихи теория, оның белгілері, құрылымы және функциялары 1.Тарихи теорияның негізгі белгілері. 2.Тарихи теорияның құрылымы мен функциялары 3.Тарихи теория туралы түрлі көзқарастар		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
12		Тақырып 12. Тарихи заңдар. 1.Тарихи заңдар тарих ғылымының элементі ретінде. 2.Әлеуметтік заңдар 3.Тарихи заңдар.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
13		Тақырып 13. Шпенглердің мәдени- тарихи концепциясы. 1.О.Шпенглердің өмірбаяны. 2.Концепцияның негізгі тұжырымдары		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
14		Тақырып 14. А.Дж.Тойнбидің локальды-өркенниеттік теориясы 1.А.Дж.Тойнбидің өмірбаяны 2Теорияның негізгі тұжырымдары.		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10
15		Тақырып 15. К.Ясперстің өзекті уақыт теориясы 1.К.Ясперстің ғылыми ортасы. 2. Теорияның негізгі тұжырымдары		1				7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.1.4, 7.1.5, 7.1.6, 7.1.7, 7.1.8., 7.1.9, 7.1.10

2.2.3 Тарих терминінің маңызы. Тарих пәні ғылым ретінде.

2.2.4 Тарихтың ғылыми – танымдық қызметі.

2.2.5 Тарихи теорияның принциптері.

2.2.6 Дәстүрлі арнайы тарихи әдістер.

2.2.7 Тарих ғылымындағы танымның эмпирикалық деңгейі.

2.2.8 Тарихи зерттеудегі танымның теориялық деңгейі.

2.2.9 Жалпы ғылыми әдістер және олардың тарихи зерттеудегі орны.

2.2.10 Тарихи зерттеудегі психологиялық талдау әдістері.

2.2.11 Тарихи информатика.

2.2.12 Тарих философиясы – қазіргі философияның құрамдас бөлігі.

2.2.13 Тарихи қажеттілік және кездейсоқтық. Тарихтағы

кездейсоқтылық рөлі.

2.2.14 Дәстүрлі арнайы тарихи әдістер.

2.2.15 Эрнест Трельч. Тарихшылдық және оның мәселелері.

2.2.16 Николай Бердяев. Тарихтың мәні.

2.2.17 Тарихи заңдар тарих ғылымының элементі ретінде.

2.2.18 Тарихи оқиғалар мен құбылыстар.

2.2.19 Б. Кроче. Тарих теориясы.

2.2.20 К. Ясперс. Тарихтың қайнарлары және оның мақсаты.

Курсты оқу әдістемелік кешеніндегі көрсетілген тақырыптарға назар аудара отырып, тақырыпқа сәйкес оқулықтарды таңдай білу және алға қойған мақсатқа жету маңызды. Берілген әдебиеттердің ішінен тек біреуін ғана алып жұмыс істеген жөн. Бірнеше әдебиетпен бір мезетте жұмыс істеу маңызды емес.

Оқу сағаты аптасына 2 рет (2 дәріс, 1 практика) 50 минуттан өтеді. Дәріс сабақтарында қиын және күрделі өзекті сұрақтар қарастырылады. Дәріс құрылымы 5 минуттық блиц-сұрақтардан, дәріс (40-45 минут), бекіту материалдары болады. Мұндай сабақты өткізу құрылымы жүйелілікті, өздік жұмыс жасауды және берілген әдебиеттермен жұмыс жасауды үйренеді.

Практикалық сабақ сұрақтары теориялық материалды тиянақтаудан тұрады.

БӨЖ дәрісханада қарастырылған сұрақтарды оқытушының көмегімен талдау, анализ жасау дәріс пен практикалық сабақтарға дайындықтың нышаны болып табылады. Үйге тапсырмалар орындалады, кеңестер беріледі Өздік жұмыс тапсырмалары ПОӘК кестелерінде берілген.

Пәнді оқытуда берілген кезең ішінде тақырыптарға сәйкес талаптарды орындай отырып, өзара түсіністіктің болатындығына сенімдімін.

5 КУРС САЯСАТЫ

2 Қандай да болмасын сабаққа қатысу талданбайды. Ондай жағдайда студенттен кешіккендігі сабақта болмай қалғандығы туралы балл жүйесін толтыру үшін қосымша жұмыс жасау талап етіледі. Себепті сабақты босату курсты меңгеруден сізді босатпайды. Себептілікті айғақтайтын анықтама болған жағдайда сабаққа кіру мімкіндігіңіз бар. Босатқан сабақ күндеріне қосымша тапсырма алып жұмыс жасайсыз, бірақ босатқан сабаққа ешқандай балл алмайсыз.

3 Сіз оқу процесіне белсенді қатысуыңыз керек. Дәріс сабақтарына, семинар жұмыстарына аралық бақылау жұмыстары мен емтихан тапсыруда барлық талаптарды орындауыңыз сұралады. Мұның бәрі жоғары балл жинауға алып келеді.

4 Дәрісханалық сабақтар кезінде ұлы телефоныңыз сөндірілуі қажет

5 Аралық аттестация: аттестация қортыныдысы студенттің сабаққа қатысумен жұмыс бағдарламасын орындауына байланысты баллдық жүйемен бағаланады. Онда ауызша және жазбаша тексерулер түрі және аралық бақылау жұмысының қорытындысы ескеріледі.

6 Емтихан жазбаша тапсырылады. Билет арқылы. Әр билетте 3 тапсырма: 1 тапсырма эссе жазуға, 2 сұрақ жазбаша беріледі. Емтихан сұрақтары ПОӘК бойынша беріледі.

Пән бойынша білімді бағалау мынандай формада жүргізіледі:

• 
  Аралық бақылау (пән бойынша оқу үрдісіндегі календарлық кестеге сәйкес)
  
• 
  Қорытынды бақылау (7 және 15 аптада)
  
• 
  Қорытынды бақылау (академиялық кезең соңында бір рет - жазбаша формада емтихан болады).
  

7.1.2 Жуков Е.И. Очерки методологии истории. М., 1980.

7.1.3 Философия истории. Антология. М., 1995.

7.1.4 Философия истории. Под ред. А.С Панарина (Учебное пособие). М., 2001.

7.1.5 Барг М.А. Категории и методы исторической науки. М., 1984.

7.1.6 Иванов В.В. Метдология исторической науки. М., 1985.

7.1.7 Иванов Г.М., Коршунов А.М., Петров Ю.В. Методолгогические вопросы исторического познания. М., 1981.

7.1.8 Могильницкий Б.Г. Введение в методологию истории. М., 1982.

7.1.9 Хвостова К.В., Финн В.К. Проблемы исторического познания в свете современных междисциплинарных исследований. М., 1997.

7.1.10 Белл Д. Грядущее постиндустриальное общество. М., 1999.

7.1.11 Вебер М. Избранные произведения. М., 1991.

7.1.12 Гегель Г.Ф. Философия истории. СПб., 2000.

7.1.13 Коллингвуд Р. Дж. Идея истории: Автобиография. М., 1992.

7.1.14 Тойнби А. Дж. Постижение истории. М., 1996.

7.1.15 Черняк Е.Б. Цивилизациография: наука ор цивилизации. М., 1996.

7.1.16 Шпенглер О. Закат Европы: Очерки морфологии мировой истории. М., 1993.

7.1.17 Яковец Ю.В. История цивилизаций. М., 1996.

7.1.18 Ясперс Ю.В. История цивилизаций. М., 1994.

7.2.1 Артюх А.Г. Категориальный синтез теории. Киев, 1962.

7.2.2 Бабушкин С.А. Теория цивилизации. Курск, 1997.

7.2.3 Барг М.А. Категории и методы исторической науки. М., 1984.

7.2.4 Барг М.А. Эпохи и иеди. Становление историзма. М., 1987.

7.2.5 Берков В. Структура и генезис научной проблемы. Минск, 1983.

7.2.6 Блок М. Апология истории и ремесло историка. М., 1973.

7.2.7 Вайнштейн О.Л. Очерки рзавития буржуазной методолгии истории ХІХ – ХХ вв. Л., 1979.

7.2.8 Вахтомин Н.К. Генезис научного знания. Л., 1973.

7.2.9 Вопросы Методологии историчесокой науки. М., 1973

7.2.10 Герасимов И.Г. Научное исследование. Л., 1972.

7.2.11 Говорков А.А: М.Н. Покровский о предмете исторической науки. Томск, 1976.

7.2.12 Грушин Б.А. Очерки теории историчесокого исслдеования. М., 1961.

7.2.13 Гулыга А.В. Эстетика истории. М., 1974.