СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
«МУЗЫКАЛЫҚ БІЛІМ» КАФЕДРАСЫ
Құжат СМК 3 уровня
ПОӘК
ПОӘК
042-18.1.32/02-2014
ПОӘК
«Әскери музыкалық патриоттық тәрбие».
Редакция № 1
«Әскери музыкалық патриоттық тәрбие»
ПӘНІНЕН ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
5В010400 «Музыкалық білім» мамандығы үшін ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛЫ
2014 -2015 оқу жылы
ПОӘК
042-18.1.32/02-2014
Ред. № 1 _______2014_ ж.
Бет 2__
Алғы сөз
1 ҚАРАСТЫРЫЛҒАН
Құрастырған «Музыкалық білім»
кафедрасының оқытушысы : ________Алдажуманов С.И.
2 ТАЛҚЫЛАНҒАН
2.1 Кафедра отырысында бекітілген:
Хаттама № 1___ от «__»____ 2014жыл.
«Музыкалық білім» кафедрасының меңгерушісі,
п.ғ.к.: ______________ Бодауова Б.К.
2.2 Педагогика факультетінің Оқу - әдістемелік Бюросының
отырысында бекітілген «__»_______ 2014 жыл. Хаттама № 1
Төраймы: ______________ АхметоваТ.Ш.
3БЕКІТІЛГЕН
Университеттің Оқу Кеңесінің отырысында бекітілген «___»____ 2014жыл.
Хаттама №
ОӘК төрайымы _________ Искакова Г.К.
4 БІРІНШІРЕТЕНГІЗІЛГЕН
ПОӘК
042-18.1.32/02-2014
Ред. № 1 _______2014_ ж.
Бет 2__
Мазмұны:
1
1 Глоссарий
2
2 Тәжірбиелік сабақтар
3
3 Студенттің өздік жұмысы
ПОӘК
042-18.1.32/02-2014
Ред. № 1 _______2014_ ж.
Бет 3_
1 – ГЛОССАРИЙ
Хор – шығармаларды көркем тілмен бірнеше дауыстың үндескен әуені арқылы идеялық мазмұнын бұзбай, нақтылы түрде тыңдаушыға жеткізетін және хор айтудың техникалық орындау шеберлігін игерген, әсемдеу жағынан толық мағлұматы бар ұжым
Хор партиялары – хорды құраушы дауыстар: сопранолар (1;2); альттер (1;2); тенорлар (1;2); бастар (1;2) және кей хорларда сирек кездесетін октавистер.
Хордағы дивизия – хордағы партиялардың уақытша екіге бөлінуі.
Ансамбль – тұтас орындаушылықтың өзара байланысқан түрін және стройдың тұрақтылығын қамтамасыз ету, интонациялаудың дәлдігі, дыбыс бояуы мен дыбыс күші жағынан үйлесімділік.
Дыбыс қатары (строй) – хордағы дыбысталудың сапасы, яғни ходың құлақ күйін келтіру, интонациялық жағынан таза, нақты айтуды айтымыз.
Артикуляция – сөйлеу дыбыстарын шығарудағы, жасаудағы дыбыстаушы мүшелерінің қызметін атқаратын вокалды - хор техникасының маңызды құраушысы.
Дикция – вокалдық хор дикциясы әрбір даусты және дауыссыз дыбыстарды анық айтып, сөз бен сөйлемдерге дауыс екпінін дұрыс қоя білуді музыкадағы мәнерліліктің көркемдік құралдарын пайдалана отырып, оның мазмұның, идеясын тыңдаушыға жеткізе білуді, сезімге әсер ету дағдысын айтамыз.
Бірыңғай хорлар – бірыңғай дауыстан тұратын хорларды айтамыз. Олар бірыңғай ерлер және әйелдер хоры.
Аралас хор – көп дауысты ерлер мен әйелдер партияларынан тұратын хор ұжымын айтамыз.
Динамика – көркем шығарманың өзіндік сипаты, құрылысы, көркемдік техникалық өзгешелігі, дыбыс күшінің құбылу жолдарының сипаттамасын айтамыз.
Музыкалық екпін – латын тілінен аударғанда “темп” уақыт деген мағынаны білдіреді.
Резонатор – дыбыстарды қалыптастырып, оның сыртқа шығуына ықпал ететін мүшелер жиынын айтамыз.
Регистр – тембрлік қасиетке байланысты біріккен дыбыстар жиыны.
Сопрано – жоғары әйелдер дауысының сипаттамасы және хордағы партияны айтамыз.
Альт – төменгі әйелдер дауысының сипаттамасы және хордағы партияны айтамыз.
Тенор – жоғары ерлер дауысының сипаттамасы және хордағы партияны айтамыз.
Бас – төменгі ерлер дауысының сипаттамасы және хордағы партияны айтамыз.
Тональдік – берілген шығармадағы негізгі тон, немесе ладтың дыбыс биіктігінің сипаттамасы.
Унисондық дыбысталу – дауыстардың мінсіз біртұтастылыған көздейді, хор партиялары өзара біріккен кезде дыбыс күші, бояуы, интонация және сан алуан штрихтарды қолдану жағынан біркелкі орындауды қарастырады.
Тесситура – дауыс диапазонына қатысты әуен дыбыстарының биіктік ара‑қатынасы.
Интонациялық тазалық – әуеннің немесе музыкалық шығарманыңәр дыбысы биіктігі жағынан таза, нақты және көркем орындалуын қарастырады.
Фраза – шығармадағы белгілі бір ойды білдіретін, аяқталған үзіндіні айтамыз.
Фактура – музыкалық немесе хор шығармаларының құрылысы мен сипатына байланысты бөлінуі және көркемдік бейнелілігі жағынан, техникалық ерекшелігі жағынан өзгешелігін айтамыз.
Партитура – шығарманың толық ноталық үлгісін айтамыз.
Екпін белгілерін көбінесе орысша және қазақша да жазылады.
Неторопливо -------------асықпай.
Музыкалық динамикалық күш белгілері
Жазылуы
Айтылуы
Қысқартылып
жазылуы
Қазақша айтылуы
Pianо
пиано
P
ақырын
Pianissimо
пианиссимо
PP
өте ақырын
Fоrte
форте
F
қатты
Frtissimо
фортиссимо
FF
өте қатты
Mezzо pianо
меццо пиано
mp
ақырынырақ
Mezzо fоrte
меццо форте
mf
сәл қаттырақ
Crescendо
крешендо
күшейте түсу
Diminuendо
диминуэндо
бәсеңдете түсу
Sfоrzandо
сфорцандо
sf
кенеттен күшейтіп,
ерекше бөліп ойнау
Mezzо vоce
меццо воче
m.v.
Ақырын сыбырлап айту
Ноталарды әріппен белгілеу
До - C, c
до диез – Cis,cis
До бемоль - Ces, ces
Ре – D ,d
ре диез – Dis, dis
Ре бемоль – Des, des
Ми – E, e
ми диез – Eis, eis
Ми бемоль – Es , es
Фа – F, f
фа диез – Fis,fis
Фа бемоль – Fes, fes
Соль – G, g
соль диез – Gis, gis
Соль бемоль – Ges, ges
Ля - A, a
ля диез --- Ais,ais
Ля бемоль – As, as
Си - H, h
си диез – His, his
Си бемоль – B, b
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік статусын алуы қоғам өмірі мен әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен өзгерістер әкелумен катар, ғылым мен білім беру саласына жаңа талаптар кояды.
Жас жеткіншектерді биік өнер шыңына терең талғампаздыққа ұмтылуы - эстетикалық тәрбие берудің, тұлғаны жан-жақты, кеңпейілдікке, кішіпейілдікке, мейірімділікке, имандылыққа, ина-баттылыққа талпынтудың негізгі нысанасы деп түсінген жөн. Әлбетте, адамның өнерге деген ұмтылысы сана-сезімімен, көркемдік тұрғыда түйсінуі мен талғампаздығы арқылы байқалады.
Әншілер әр аймақтың, өлкенің, жүздің өзіндік әйгілі ұстаздары, әншілері композиторлары, суырып - салма ақындары өздерінің бойына сақтаған ата-бабаларымыздың музыкалық дәстүрін жас ізбасарларына шәкірттеріне үйретіп, бойына сіңіріп, қалдырып отырды. Олар шәкірттерін әр шығарманың өзіндік ерекшелігін тыңдаушының сезім пернесін дәл басатындай етіп жеткізе білуге, орындау мәдениеттілігі мен дауысты меңгерудің жоғарғы шеберлігіне баулыды.
Пәннің мазмұны: «Әскери-музыкамен тәрбиелеу» курсы саптық дайындық курсының логикалық жалғасы болып табылады. Қимыл-қозғалыста сап тәсілдерін орындауды музыкамен және саптық әнмен үйлестіруге ерекше көңіл бөлінеді.Әскери-музыкамен тәрбиелеу сабақ беру мазмұны мен әдістемесі төмендегі міндеттерді шешуге бағытталған:Студенттерді патриоттық тәрбиелеуге ықпал ету;Музыкалық есту, екпін және ырғақ сезімін тәрбиелеу;Әскер марштардың, Кеңестік, орыс және қазақстандық авторлардың әскери-патриоттық және сап әндерінің пайда болу және студенттерді, жауынгерлерді тәрбиелеу үдерісінде олардың маңыздылығын атап көрсету;Саптық әндер айтуды үйрету және сапта музыкалық акцентке сәйкес жүру,;Ұжымдықжауапкершілік сезімін қалыптастыру және бекіту;Сап және әндер байқауларын жүргізгенде студенттерде кәсіби-педагогикалық дағдылар дамыту; Студенттердің жан-жақты үйлесімді дамуына ықпал ету;Болашақ мұғалімдерге өзінің педагогикалық қызметінде әскери-музыкалық тәрбие құралдарын қолдану үшін білім, дағды, машықтандыру;Орта мектептің білім беру бағдарламасының оқу-тәрбие үрдісінде әскери-музыкалық тәрбие құралдарын пайдалануды үйрету.
1.5. Қысқаша мәлімдеме: «Әскери музыкалық дайындық» курсының негізгі тапсырмалары:
- еліміздің Мемлекеттің рәміздерін студенттерге насихаттау;
- студенттердің Отансүйгіштік, елін-жерін қадірлеу, патриоттық сезімдерін ояту,үлкендерді силау, кішіге ізет көрсету, дұрыс жолға тәрбиелеу;
- студенттерді патриоттық сезімге тәрбиелейтін, марш ырғағына келетін 2/4 өлшеміндегі небір әндердің шығу тарихынан хабардар ету, әрі осы әндерді жаттқа айтқызу;
- тарихымыздан белгілі түрлі зіл-залалар, кесапат соғыстардан қалған небір оқиғаларға байланысты туған музыкалық шығармаларды ұлтымыздың мәңгілік өшпес рухы, ізі ретінде келешек жастарға аманат қылып жеткізу;
1.6. Әскери музыкалық дайындық курсынан оқытушы білуі керек:
- студенттерді патриоттық сезімге тәрбиелейтін, марш ырғағына келетін 2/4 өлшеміндегі небір әндердің шығу тарихынан хабардар болуы керек ;
- әрбір айтылатын әннің өзіндік ерекшеліктерінен хабардар болуы керек;
- әр әнді жатқа, мәтінімен білуі керек;
Пәннің оқулық-әдістемелік кешенінің мазмұны мен тізімі.
Курстың тақырыптық жоспары:
Барлығы (2 кредитa) 45 сағат
Тақырыптың аты
Дәріс
Тәжіри-белік
СОӨЖ
Кіріспе.
Мемлекеттік рәміздер туралы, патриоттық сезімге тәрбиелейтін тарихымыздан қалған ата-бабаларымыздың небір ерліктері туралы сөз қозғау.
1
2
2
Мемлекеттік әнұранның сөзін, әнін жазған авторлармен танысу; бірігіп айту.
2
2
2
Қазақ халқының ән және әншілік өнеріне жалпы шолу; Ескендір Хасанғалиевтің «Атамекен» әнімен танысып, сөзін, әнін жаттау, әрі бірігіп айту.