Құрамы. ҚР жер қоры алқаптары, жер санатттары. Тапсырма



Дата23.02.2022
өлшемі125,37 Kb.
#132974
түріҚұрамы
Байланысты:
1 практика Болат М
Баяндама Қалыптасытрушы бағалауды қолдану үрдісінде оқушылардың оқу мотивациясын көтеру .

2Зертханалық жұмыс
№1. ҚР-ның жер қорының құрамы. ҚР жер қоры алқаптары, жер санатттары.
Тапсырма:

  1. Жер қорын жер санаттары бойынша бөлу динамикасы .

  2. Жер қорын жер алқаптары бойынша бөлу динамикасы .

  3. Жер санаттары бойынша жер қорының өзгеру диаграммасын жасау.

Әдістемелік ұсыныстар: ҚР-ның қазіргі жер қорының құрамын зерттеп, қандай өзгерістер болғанын талдау керек.


Тапсырманы орындау тәртібі:


Студенттер ҚР әкімшілік-территориялық бөлігі шеңберінде орындайды.



  1. Жер қорын жер санаттары бойынша бөлу динамикасы.

Кесте 1- Облыстын жер қорының жер санаттары бойынша бөліктену динамикасы



Жер санаттары

Жердің ауданы, млн га/жыл

2016

2017

2018

1

2

3

4

1.Ауылшаруашылық жерлер

4 050,3 мың га

4 131,0 мың га

4114,3 мың га

2.Елді мекендік жерлер

811,8 мың га

814,8 мың га

785,6 мың га

3.Өнеркәсіп, транспорт, байланыс, қорғаныс және басқа ауыл
шаруашылық емес мақсаттағы жерлер

103,5 мың га

104,4 мың га

99,7 мың га

4.Ерекше қорғалатын
территориялардың жерлері

431,0 мың га

431,1 мың га

430,9 мың га

5.Орман қоры жері

3 014,9 мың га

3 014,6 мың га

3010,3 мың га

6.Су қоры жері

134,9 мың га

134,9 мың га

133,4 мың га

7.Босалқы жерлер

3 179,4 мың га

3 095,0 мың га

3035,3 мың га

Барлығы

11725,8

11725,8

11609,5

Республика территориясы

272,5

272,5

272,5

Кесте 2- Облыстын ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер алқаптарының құрамы (жыл)



Түрлер атауы

Аумағы, мың га




2016

2017

2018

Егістік жерлер

861,6 мың га

888,4 мың га

863,4

Көпжылдық екпелер

28,9 мың га

29,7 мың га

28,4

Кең орындары

122,9

122,7

121,8

Шабындық жерлер

69,7 мың га

69,9 мың га

69,5

Жайылым жерлер

2 847,7

2 912,2 мың га

2 932,4

Жалпы алаңы

4050,3

4131,0

4114,3

Кесте 3- Облыстын елді мекендер жерінің құрылымы(мың га/жыл)



Атауы

2016

2017

2018

Қалалар мен кенттер

4 қала,8кент

5қала,11кент

7қала,13кент

Ауылдық мекендер

826

867

932

Барлығы

811,8

814,8

785,6

Кесте 4- Облыстын өнеркәсіп, көлік, байланыс, ғарыш қызметі, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік мұқтажына арналған және өзге де ауыл шаруашылығына арналмаған жер алаңдары (жыл)



Атауы




2016

2017

2018

Өнеркәсіп жерлері

55

55,4

54,2

Темір жол көлігінің жерлері

5,4

5,6

5,5

Автокөлік жерлері

16,7

16,9

15,8

Байланыс жерлері

0,5

0,4

0,6

Басқа ауыл шаруашылығына жатпайтын
кәсіпорындардың жерлері

25,9

26,1

25,6

Барлығы

103,5

104,4

101,7

Кесте 5- Облыстын ерекше қорғалатын территориялардың жерлері (жыл)



Атауы




2016

2017

2018

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

277,3

277,5

277

Сауықтыру мақсатындағы

153,7

153,6

153,9

Барлығы

431,0

431,1

430,9

Кесте 6-Орман қоры жерлері(жыл)



Атауы

Аумағы, мың га
%




2016

%

2017

%

2018

%

Ауыл шаруашылық
алқаптары

2443,3

81,1

2443,3

81,1

2443,2

81

Орман алқаптары және
ағаш-бұта екпелері

502,5

16,7

502,6

16,7

502,8

16,75

Басқа жерлер

66,9



2,2



68,7

2,4

64,3

2

Барлығы

3 012,7

3 014,6

3010,3

Кесте 7- Су қорының жер алқаптарының құрамы(жыл)



Атауы

Аумағы,мыңга




2016

2017

2018

Ауылшаруашылық алқаптары

1,4

1,4

1,4

Өзен асты сулары

25,2

25,2

24,9

Көл асты сулары

4,2

4,2

4,1

Өзге жерлер

4,2

4,2

4,1

Жасанды су айдындарының астында

99,9

99,9

99,2

Барлығы

134,9

134,9

133,4

Кесте 8-Босалқы жер ауданының динамикасы, мың га/жыл

Атауы

2016

2017

2018

Босалқы
жерлер

3 179,4 мың га

3 095,0 мың га

3035,3 мың га




  1. Жер қорын жер алқаптары бойынша бөлу динамикасы .

Кесте 9-Егістік алаңының динамикасы, мың га/жыл





Атауы

2016

2017

2018

Егістік алаңы

861,6

888,4

863,4

Кесте 10-Суармалы жерлер алаңының динамикасы, мың га/жыл





Атауы

2016

2017

2018

Суармалы
жерлер

415,3

413,1

413,1

  1. Жер санаттары бойынша жер қорының өзгеру диаграммасын жасау

    1. Ауылшаруашылық жерлер динамикасы, млн га

    2. Елді мекен жерлер динамикасы, млн га

    3. Өнеркәсіп, транспорт, байланыс, қорғаныс және басқа ауыл шаруашылық емес мақсаттағы жерлер динамикасы,млн га

    4. Ерекше қорғалатын территориялардың жерлері,млн га

    5. Орман қоры жері динамикасы, млн га

    6. Су қоры жерлері динамикасы, млн га

    7. Босалқы жерлер динамикасы, млн га















Нег.: 1[79-86]
Қос: 13. 35-38

Бақылау сұрақтары:


  1. Жер қорын санаттары бойынша өзгеру динамикасын сипаттау.

  2. Жер санаттары бойынша өзгеру динамикасына қандай себептер әсерін тигізді?

  3. Жер санаттары бойынша жер құрылымынан қандай кемшіліктерді байқайсыз және оған қандай негіздеу жасай аласыз?

  4. Елді мекен жерлерінің ауданының күрт ұлғайыуын қалай түсіндіресіз?

  5. Селолық округтердің қарамағындағы елді мекендік жерлерді тиімді пайдалану үшін не істеу керек?

  6. Орман қоры жерінің құрылымында қандай өзгерістерді байқауға болады?

  7. Су қоры жерінің құрылымында болған өзгерістерді талдай отырып олардың немен байланысты екендігін түсіндір.

Бақылау сұрақтары жауаптары:
1.Жалпы жер қорының санаттарының өзгеруіне келер болсақ ,7 жер санаты бойынша бізде әр жылы өзгерістер орын алуда .90-шы жылдары кейбір жерлердің аумағы үлкен болғанымен,бертін келе жылдан жылға азаюда .
2. Себептеріне келер болсақ ,жалпы ауыл шаруашылық мақсатында қолданған жерлерден қандай да өнім алғаннан кейін ,жерді тозандандырмау ,көп өнім аламын деп жердің құнарлылығын жоғалту.
3. Босалқы жерлер аумағы өте үлкен ,мен бұл жерлерді тегіс емес жерлерді тегістеп, құрылыстық мақсатта пайдаланар едім
4. Ауданының күрт ұлғаю себебі: демография,экономикалық даму ,түрлі кәсіпорындар,әлеуметтік мекемелер,мектептер
5. Тиімді пайдалану үшін -пайдалы қазбаларды зерттеу оларды өндіру ,жердің өнім берулігін арттыру ,халыққа қажетті ғимараттарды салу .
6. Орман қоры жерінің жыл сайын аумағы азаюда 2016жылғы мәлімет бойынша -3014,9 млн га,2018жылы-3010,3 млн га .Аумағы жыл сайын азаюда
7. Қазақстанда ешқандайда өзен бастауы жоқ болғандықтан ,жалпы су қоры өте аз .Су біздің күнделікті өмір қажет ететін зат .Ауыл шаруашылығында ,егіншілік ,экономикалық мақсатта қолданысқа ие . Суды күнде шексіз пайдалану арқылы су қоры жылдан жылға азаюда

Қорытынды


Қорытындылай келе, республикамыздың Жер қорына аса қызығушылық танытып зерттей келе,аумағымызда көптеген өзгерістер болғанын атап өтуге болады.Нақтылай келе, 7 санатқа жатқызылып отырған жер санаттарының бірінің үлесі артып,енді бірінің кеміп бара жатқанын көре аламыз.Әрине,барлығының белгілі бір себептері болғаны анық.
Қазіргі таңда Түркістан облысының экономикасының негізін ауылшаруашылық саласы толықтырып отыр. Барлық дерлік мақта осы облыста егіліп,халық қажетіне жарап жатыр. 2016-2018 жылдар арасында ауылшаруашылық жердері 4050,3 мыңга дан 4114,3 мыңгага артып отыр.Облыста босалқы жерлердің де үлесі айтарлықтай екені белгілі. Бірақ та, босалқы жерлердің үлесі жыл сайын азайып жатыр.Яғни ,2016 жылы 3 179,4 мың га,2017 жылы 3 095,0 мың га,2018 жылы 3035,3 мың га екенін байқаймыз. Керісінше ерекше қорғалатын аймақтардың үлесі кеміп жатыр. Елді мекендердің аумағыда 2016жылмен салыстырғанда біршама кеміп қалыпты.Нақтылай айтсам, 811,8 мың га дан 785,6 мыңга га дейін өзгеріпті.

Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет