Сабақ 8 Тақырыбы: «БҚО көлтабандары»
жүктеу/скачать 199,66 Kb.
|
8прак.жумыс
- Бұл бет үшін навигация:
- КУРС: Жер мелиорациясы Практикалық сабақ 8 Тақырыбы: « БҚО көлтабандары » Орындаған:Жадырасын Ернұр, КД-31 тобы
- Жетекші: аға оқытушы Денизбаев С.Е.
|
Қ АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті Агротехнологиялық институты Топырақ,агрохимия және жерді пайдалану жоғарғы мектебі КУРС: Жер мелиорациясы Практикалық сабақ 8 Тақырыбы: «БҚО көлтабандары»Орындаған:Жадырасын Ернұр, КД-31 тобы Жетекші: аға оқытушы Денизбаев С.Е. Семинар Батыс Қазақстан облысының Ақжайық ауданындағы Лиман шығанағы ұзақтығының Лиман шалғынының өнімділігіне әсерін зерттеуге арналған. Топырақты 2 күн ішінде сумен қанықтыру кезінде 1 немесе 3 күн ішінде топырақтың сумен қанықтыру ұзақтығымен салыстырғанда шөптің ең көп өнімі пайда болатындығы анықталды. Егіннің дисперсиялық деректерін талдау бұл нәтижені NSR05 деңгейінде растады Батыс Қазақстан үшін Лиманды суару жем-шөп өндіру ісінде әрқашан үлкен маңызға ие болды. Батыс Қазақстан облысының оңтүстігінде суармалы жерлерден шөп дайындау көлемі ірі жемге деген қажеттіліктің 80-90%-ын қамтыды. Табиғи өсімдіктердің орташа өнімділігі 10-12 ц/га құрады, ал жоғары өнімді жүйелерден орта есеппен 25-35 ц/га шабындық шөп алуға болады,. 2000 жылдардың басында облыста 256 мың га дейін жайылма суару жерлері болды. 2005-2009 жылдары осы жерлердің 15757 га алаңына оларды суарылмайтын жерлер санатына ауыстыру бойынша жерге орналастыру жобалары жасалды. Ауыстырудың негізгі себебі-шлюздердің, су беру жүйелерінің жарамсыз болып қалуы және оның көздерінің жоғалуы. 36 мың гектардан астам жерді кейін суарылмайтын жерлерге ауыстыру ұсынылды. Нәтижесінде пайдалануда шамамен 220 мың га жайылма суару жерлері болды, оның ішінде Ақжайық ауданы бойынша осы жерлердің 55028 га сақталды. Олар 12 ауылдық округ аумағында орналасқан. Бұл ретте Азнабай-Тайпақ жүйесі (Өлеңті өзені) 15500 га, ал Орал-Көшім ҚОҚ (Орал өзені) - 39348 га, оның ішінде 34965 га Лиманды алаңдар, негізінен нөмірлік лимандар қалпына келтірілуі және пайдаланылуы тиіс еді. Жайылма суарудың артықшылығы күрделі салымдардың аз құнында, тұрақты суарумен салыстырғанда құрылыс пен пайдаланудың қарапайымдылығында, құрылыстардың аз мөлшерінде және олардың құрылысының қарапайымдылығында, сондай-ақ суды машиналық көтермей жоғары орналасқан учаскелерді суару мүмкіндігінде жатыр. Сонымен қатар, топырақты ылғалдандыру үшін қолданылатын көктемгі ағын оның эрозиясын азайтады және оның ішкі ылғал айналымын арттырады [2,3] . Әділдікпен Лиманды суарудың кемшіліктерін атап өткен жөн. Олар су тасқыны кезінде ғана сумен қамтамасыз етуден тұрады; эстуарий алаңында топырақтың біркелкі ылғалданбауы және пісіп-жетілуі, ағынның өзгергіштігі және орташа және ауыр топырақтарда аз көлбеу жерлерде ғана су басу аймағының өзгергіштігі. Алайда, бұл кемшіліктер қазіргі Орал-Көшім ҚОҚ болып табылатын суару - суландыру жүйесі жағдайында тегістеледі [3]. Жазық алаңдарда су тасқыны сәуірдің бірінші онкүндігіне келеді . Оның жалпы ұзақтығы судың мөлшері мен су жинау аймағының ұлғаюымен артады, бұл үлкен су жинау үшін (3000 км2 – ден астам) - 15-25 күнді құрайды; ауданы 2000 км2 дейінгі шағын су қоймаларында су тасқыны 3-5 күнге созылуы мүмкін . Су тасқынының соңы әдетте мамырдың екінші немесе үшінші онкүндігіне келеді. Су басудың оңтайлы ұзақтығын белгілеу кезінде (су басу режимінің негізгі сипаттамасы ретінде) Лиманды суару жүйелерінде эстуарийдің су астында болу мерзімі топырақтың 1,5-2,0 м немесе одан да көп тереңдікке толық ылғалдануы үшін жеткілікті болатындығын ескеру қажет, ал эстуарийлердегі шалғынды өсімдіктер қысылып, ылғалданбауы керек, әйтпесе жемшөптік қасиеттері өте төмен өнімді емес ылғал сүйгіш өсімдіктер пайда болады. Топырақ, олардың қату дәрежесі, қардың еруінің басталу және аяқталу уақыты, сондай-ақ өсімдіктердің алғашқы өсу кезеңіндегі биологиялық ерекшеліктері шектеулі жүйелерді су басу ұзақтығын анықтайды. Бұған жаңа жүйелерді салу және қолданыстағы жүйелерді қайта құру байланысты болуы мүмкін. 0,25-0,35 м-ден аспайтын су басу қабаты бар таяз деңгейдегі эстуарийлерге артықшылық беру керек-бұл су басу аймағының біркелкі ылғалдануына, салыстырмалы түрде аз суару нормаларына, топырақтың бір уақытта пісуіне және жемшөп дақылдарын өсіру кезінде дала жұмыстарын уақтылы жүргізу мүмкіндігіне қол жеткізеді [2]. Практикалық іс-әрекетте топырақтың қату тереңдігін ескеру маңызды болып табылады, ол 1,5-1,75 м жетеді.судың топыраққа қарқынды сіңуі секцияның су басуының алғашқы кезеңінен 5-6 күн өткен соң басталады. Осыдан топырақтың сумен қанығу кезеңін 5-6 тәулік шегеріле отырып, су басу ұзақтығына тең етіп қабылдау қажет [4]. Орал-Көшім ҚОҚ эстуарийіндегі зерттеулерде эстуарий секциясының су басу ұзақтығының үш нұсқасы зерттелді-1,2 және 3 күн. Бұл жағдайда су қабаты 25-30 см деңгейінде сақталды, тәжірибе 3 рет қайталанады. Ілеспе бақылаулар мен есепке алу ұсынылған әдістемелерді пайдалана отырып жүргізілді. Шөптердің жасыл массасының түсімін есепке алу қолмен, әрбір өлшемі 1 м2 болатын 5 учаскеден массаны шабу жолымен жүргізілді. Алаңдардан бауларды өлшеу сол жерде жүргізілді. Жасыл масса ауа-құрғақ күйге келтіріліп, содан кейін деректерді Шөпке айналдырды. Шөп дақылдарының сапалық көрсеткіштері анықталды. Шөптердің өнімділігі 1-кестеде келтірілген 1-кесте-учаскені су басу ұзақтығына байланысты Лиманның шөп қоспасының өнімділігі, ц / га жүктеу/скачать 199,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|