қоршаған тілдік ортаны әртүрлі ластанудан сақтау, тазалау;
қазіргі жастар тіліндегі тілдік нормадан ауытқулардың жалпы сипатын білу.
БАСТЫ МӘСЕЛЕСІ:
Жастар тіліндегі жаргондармен күрес
Ж А Ғ Д А Я Т
“Аударма ісі” мамандығында оқитын Маратқа курстасы Қайсар телефон соғып былай деді:
Кеше маяк тастап едім, неге звондамадың? Кешке если че маған қарай тартыл да, келе жатқан жолыңда магазиннен сущняк, хавчик ала салшы.
Қайсардың сөзінен аса ештеңені түсіне қоймаған Марат оның қазақ тілінде неге таза сөйлемейтіндігіне таңданды.
Жаргондарды қолданғаннан тілдің тазалығына нұқсан келетіндігін айтып ескерту жасады. Алайда, оның сөзіне Қайсар: “Қазір елдің барлығы осылай сөйлейді” , - деді. Осылайша, олардың арасында түсініспеушілік пайда болды.
Мараттың «дүкенге барсаң тіске басар немесе тамақ ала келші» деудің орнына «магазиннен сущняк, хавчик ала салшы», «кешкісін қолың бос болса, үйге қонаққа кел» деудің орнына «кешке если че маған қарай тартыл» дегендердің паразит сөздер екендігі екендігін ескерткеніне досы мән бермеді.
Сөйтіп олар бұл
таластың
шешілмейтінін білгеннен кейін, оқытушыға көмекке жүгінуді ұйғарды.
МӘСЕЛЕНІ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
кез келген тілдің лексикасы әдеби және бейәдеби болып екіге бөлінетінін білу;
осы бейәдеби тілге жастардың жаргондары мен сленгтері жататынын білу.
Маяк тастау → қысқа ғана қоңырау шалу
Құлаққа лапша ілу → өтірік айту
Типаж болу→ менменсу
Әдеби нормаға жатпайтындар
Жаргондар мен сленгтер
Тормозы ұстап қалды, зависать етіп қалды - бір жағдайдан шығатын
шешім таба алмай қалды;
Типаж болу, блатной болу – менменсу;
Мамка-батялар курста ма? - ата-анаң біле ме?
Жылауық – қызғаншақтық;
Ауру - басқа адамдардың мазасын алу;
Қуғынбай - бос сөзді көп сөйлеу;
Крышасы бар - тірегі бар;
Миды шіріту - бос сөзді көп айту, т.б.
;
МӘСЕЛЕНІҢ ШЕШІМІ
Жастарды тіл тазалығын сақтауға үндеу тасталды.
Жастар тіліндегі қолданысты түбегейлі зерттеп, ғылыми еңбек ретінде қалдыру жоспарланды.
