Сабақтың мақсаты : Білімділік

кеспе бетшелер, оқулық, хрестоматия.

талдау, топтастыру,екі жақты күнделік, бес жол өлең

  ІІ.Үй  тапсырмасын тексеру: 

                1.Шешендік  сөз  дегеніміз  не?

                2.Шешендік  сөздің тарихы қай ғасырлардан бастау алды?

                3.Шешендік  сөзге  тән   ерекшеліктерді кім атап береді?

4.Шешендік сөздер мазмұнына қарай неше түрге бөлінеді?            

Төле би Әлібекұлы Қазыбек би Келдібекұлы Әйтеке би Байбекұлы

І топ -Төле би туралы

ІІ топ- Қазыбек би туралы

ІІІ топ -Әйтеке би туралы білетін мәліметтерін қағаз бетіне түсіреді.

-1663-1756 жж. өмір сүрген,

-Ұлы жүздің төбе биі.

-Жамбыл облысы, Шу өзені, Жайсаң жайлауында дүниеге келген.

-Дулат тайпасының жаныс руынан шыққан;

-Қазақ мемлекеті тарихындағы атақты саяси қайраткер;

-Тәуке хан тұсында ұйымдасқан Билер кеңесінің мүшесі;

-"Жеті Жарғы" заңын  жасаушылардың көрнекті өкіл;

1.Бейнежазбадан Төле би туралы өздерің білетін мәліметтерге қосымша Төле би, оның кесенесі, «Қарлығаш би» аталуы туралы мәліметтерді тыңдайық.

2. Бейнежазбадан Төле бидің шешендігі туралы мәліметтерді тыңдайық.

3. Бейнежазбадан Төле бидің бірлік, ынтымақ тақырыбындағы шешендік сөзі.

І топ

-Мына бишараның көрпе-жастығын тастап,бос бесікті арқалап келе жатқанын-ай,-дейді.

-Баланың бесігі-кең дүниненің есігі!-депті сонда Төле би.
ІІ топ

Жаугершілік ойраны тыныс алған күндері ел-жұрт малын, бала-шағасын іздестіре бастайды. Жұртта қалып кеткен бір кемпір екі-үш айлық нәрестені бауырына басып, көш ізімен пана тапқан ауылға келіп жетеді. Жап- жалаңаш балаға екі әйел таласып қалады. Ұрыс-жанжал шығады.Кемпір бөбекті ешқайсысына бермейді.

Төле кемпір құшағында шырқырап жылап жатқан баланы екі әйелдің ақ құбасына береді. Ол нәрестенің бетінен сүйіп, арқасынан қағады. Бірақ бала жылағанын қоймайды.Енді би баланы қара торы келіншекке ұстатады. Екінші келіншек нәрестені бауырына басып, құйрығынан шөпілдетіп сүйген кезде ол жылағанын бірден қояды.

-Бауырыңның жылуы кетпесін,-дейді би сонда қара торы келіншекке.

Жорықтан оралған жігіт Төле үйіне келіп, жол үстінде көрген -білгенін әңгімелеп отырады.

-Ауыл іргесіне жақындай бергенде екі-үш жасар баласын мойнына мінгізіп, бір арқа шеңгелді арқалап келе жатқан әйелді кездестірдім.Тікенек шөптің үстінде отырған баланы ерге отырғызып, алдыма алайын десем, шешесінің мойнынан айрылмай қойды.

Сонда Төле би:

-Кірпікшешен баласын арқалап жүріп өсіреді емес пе?-дейді.

-Бұл не дегеніңіз, биеке?-таң қалады жігіт.

-Ананың тікенекті арқасы балаға мамықтай жұмсақ тиеді,-депті Төле би.
1.Шешендік сөздерде айтылған ортақ ой қандай?

2. Не жұмсақ?

Не тәтті?

Не қатты? (Жиреншенің шешендік сөзі)

2.Төле бидің толғауларын мәнерлеп оқу. «Екі түрлі түсіндірме күнделік» кестесімен жұмыс жүргізу.
Бір үйдің баласы болма,

Көп үйдің санасы бол.

Бір елдің атасы болма,

Бар елдің данасы бол.

Бір тонның жағасы болма,

Көп қолдың ағасы бол.

Ақты ақ деп бағала,

Қараны қара деп қарала,

Өзегің талса, өзен бойын жағала,

Басыңа іс түссе, көпшілікті сағала.

Өзіңе-өзің кәміл бол,

Халқыңа әділ бол,

Жауыңа қатал бол,

Досыңа адал бол.

Ер жігіттің пырағы.

Балаң жақсы болса,

Жан мен тәннің шырағы.

Қызың жақсы болса,

Жайқалып өскен құрағы.

Әйелің жақсы болса,

Бірінші-иманың,

Екінші-жиғаның,

Үшінші-ырысыңның тұрағы.

3. Мына шешендік нақылдағы дос пен жолдасты дұрыс орналастыр.

--Әйеліңмен----------------- дос бол- берекең кіреді,

--Азаматпен--------------- дос бол –қадіріңді біледі,

--Білімдімен----------------- дос бол –ақыл-кеңес береді.

--Бармен----------------- жолдас болсаң, ерінің майланады.

--Жоқпен----------------- жолдас болсаң, есің айналады.

--Ұрымен----------------- жолдас болсаң,

Алдыңнан дау шығады,

Артыңнан жау шығады,

Одан ілуде біреу ғана сау шығады.

Керекті сөздер: Жоқпен, Азаматпен, Әйеліңмен, Ұрымен, Бармен, Білімдімен.

ІY. Сабақты қорытындылау

«Бес жол өлең»

5. Төбе би. Қарлығаш би.