Сабақтың тақырыбы: «Қ аза қ станны ң Ресейге қ осылуы»

алғышарттары мен себептері, патша өкіметінің отарлық

саясаты барысындағы саяси оқиғаларды, Ресейге қосылудың

салдарлары мен тәуелсіздік жолындағы күрескерлер туралы

қолда бар құжаттарды, тарихи зерттеулерді пайдалана

отырып, тереңірек түсінік беру;

пайдалана отырып, жаңа материалмен байланыстыру

арқылы ойлау қабілетін, өскелең ұрпақтың ата тарихын

терең оқып тануға деген қажеттіліктерін арттыру, өз

білімін жетілдіруге, қосымша ізденуге бағыт беру,

қорытынды шығару машықтарын дамыту;

жасайтын, халқымыздың біртуар перзенттеріне құрметпен

қарайтын, елін, туған жерін сүйетін саналы ұрпақ тәрбиелеу.

Сабақтың міндеті:

• 
  Қазақстанның Ресейге қосылу қарсаңындағы саяси жағдайын
  

• 
  ХҮІІІғғ. тарихи тұлғаларды тану;
  
• 
  Қазақ жүздерінің Ресей қарамағына ену кезіндегі басты
  

• 
  Тарихи тұжырым, қорытындыға келу.
  

сұрақ-жауап, баяндау, пікір алмасу

кітаптар көрмесі, слайд-шоу.

• 
  Оқушылар өз беттерімен білім алуға дағдыланады, Кіші жүз бен Орта жүздің Ресейге қосылу қарсаңындағы саяси жағдайын, қазақ халқының алдында тұрған міндетін, мақсатын түсіне біледі, Ұлы жүздің Ресейге қосылуымен 1,5 ғасырға созылған процестің мәнін түсініп, сол кезеңнің мемлекеттік қайраткерлерінің елжанды әрекеттері туралы қажетті білімді игеріп, оны ойтолғаныс кезінде іске асыра алады.
  

Ұрпақты ұрпақтарға жалғайтұғын»

(Ж.Молдағалиев)

С А Б А Қ Т Ы Ң Б А Р Ы С Ы:
Ұйымдастыру бөлімі

• 
  Оқушылармен сәлемдесу;
  

Қуаныш бүгін ерекше

Шуағын шашып тұр әлем.

Білімнің түскен жолына,

Достарым саған мың сәлем.

Ендеше тілек тілейік,

Баршамыз ізгі ниетпен

Тарихтың зерттеп қойнауын

Тәуелсіз елдің өрені

Жетейік биік белеске

• 
  Құлақ салып көрейікші, қандай әуен естіледі? «Елім-ай» әні
  
• 
  Аталмыш ән қай кезеңде дүниеге келген? Жоңғар шапқыншылығы
  
• 
  Дұрыс айтасыздар, өткен сабақта біздер Қазақстанның Ресейге қосылуы қарсаңындағы саяси жағдайы туралы жан-жақты талқылаған болатынбыз.
  
• 
  Олай болса, сұмдық сипатымен қазақтың есінде өшпестей болып қалған «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама, ақ мешін», «қайын сауған» кезеңін еске түсіріп, төмендегі тапсырмаларды орындайық.
  

1. 1710 жылы қазақ жерінің Қарақұм маңында бас қосу себебі:

A) Үш жүздің басын біріктіру

B) Хан сайлау

C) Жоңғарларға қарсы тойтарыс беру

D) Руаралық тартыстарды шешу

E) Заңдар жинағын шығару

2. Ордабасы тауына жиналған қазақ жүздерінің шешімі бойынша жоңғарларға қарсы күресте қазақ жасақтарының бас қолбасшысы болып сайланған хан:

A) Абылай

B) Тәуке

D) Тәуекел

E) Сәмеке

3. 1726 жылы болған «Қалмақ қырылған» шайқасының маңызы:

А) Қазақстанның солтүстік-батысы азат етілді

В) Қазақ жері түбегейлі азат етілді

С) Жоңғарлар Іле өзенін бойлап, еліне қарай шегінді

D) Жетісу өңірі толық азат етілді

Е) Кіші, Орта жүз жерлері азат етілді

4. Жоңғар шапқыншылығынан қатты ойрандалған жер:

А) Сырдария маңы

В) Шығыс Түркістан

С) Ташкент

D) Қаратау маңы

Е) Жетісу

5. Болат хан өлгеннен кейін аға хандыққа таласқан қазақ хандары:

А) Әбілқайыр мен Әбілмәмбет

В) Сәмеке мен Әбілқайыр

С) Сәмеке мен Әбілмәмбет

D) Батыр мен Тақыр

Е) Әбілқайыр мен Батыр
Жауаптары:

1. С

2. С

3. А

4. Е

5. В
«Ой ашар»

Сәйкестендіру жұмыстары орындалады

1	ХҮІІІғ. қазақ жеріне шығысынан қауіп төндірген мемлекет	А	Қанжығалы Бөгенбай
2	Жоңғарлар Түркістан мен Ташкентті жаулап алған жыл	Ә	Жоңғария
3	Бүкіл қазақ жасағының қолбасшысы болған батыр, дипломат	Б	Сәмеке
4	Алакөл, Бұланты шайқастарында найман жасағын басқарып, «Дарабоз» атанған батыр	В	1724-1725жж
5	1724-1738жж Орта жүздің ханы	Г	Қаракерей Қабанбай
1-Ә / 2-В / 3-А / 4-Г / 5-Б

• 
  Ендеше, кезекті ойынға берсек....
  

Кел, баршамыз жиналып,

Иә ма, жоқ па ойналық

Мен бастайын ойынды

Түрлі сауал қоюды

Сұрақ қойған кезімде

Сен «иә» де, не «жоқ» де

Қалмау үшін жаңылып

Тарихымның тарауын

Қайталадық әп-сәтте

Айтыңдаршы білейін

• 
  Экранға назар аударып, көрсетілген тарихи тұлғалар туралы не білетінімізді ортаға салсақ.
  

• 
  Сонымен балалар, бүгінгі сабағымызға арқау болған тақырып «Қазақстанның Ресейге қосылуы»
  

• 
  Бүгінгі сабағымызға арқау болған тақырып сіздерге жақсы таныс, сондықтан қазір еске түсіріп, пікір алмасатын боламыз.
  

• 
  Кіші жүз бен Орта жүздің Ресейдің қол астына кіруі
  
• 
  Қазақстан жерлерін біріктіру жолындағы Абылай ханның күресі
  
• 
  Патша өкіметінің Оңтүстік Қазақстанды басып алуы.
  
• 
  Қазақстанның Ресейге қосылуының аяқталуы.
  

Тарихнамалық шолу

Сөздің ұлысы, сөздің сипаттысы – тарих. өмірде бәрі өткінші, бәрі тозады, ғылым ғана мәңгілік бәрінен озады демекші тарих тағылымы әрбір халықтың дамуының басты факторы болып табылады. әрбір мемлкеттің тарихы оның халқының тәуелсіздікжолындағы күрескерлік жолымен өзектес келеді. Сондықтан да бүгінгі сабағымызда Қазақстанның Ресейге қосылуының кезеңдері мен саяси күрделі өзгерістерді уақыт пен кеңістік аралығында серуен жасап қарастырамыз.

Ұзақ жылдар бойы үстемдік еткен кеңестік тұжырымдама біраз өзгерістерге ұшырады. Ғалымдарымыз Орталық Азиядағы халықаралық қалыптасқан жағдай мен Ресейдің империялық саясаты туралы зерделеп, жаңашыл, тың туындылар дүние келуде. Осы орайда сабағымызға жасақталған кітаптар көрмесі сын ғасырлар сарынын аңғартуға көмегін тигеді.

Қазақстанның Ресейге қосылу себептерін М.Әуезов айтын көрсеткен.

М.Әуезов: «Қазақ елін орысқа бағындыруға зорлаған себептер көп. Бір

жағынан қалмақтар сияқты елдің тізесі батқан жаулығы болса,

екінші: Орта Азия хандықтарының қысымшылығы, үшінші: орыс

үкіметінің қазақты бағындыруды мақсат қылғандығы, сонымен

бірге тағы бір зор себеп, қазақтың өз хандарының алалығы»

Ә.Бөкейханов: «Қазақстанның империя құрамына кіруі отарлау(ерікті түрде

және үкімет арқылы) мен жаулап алудан тұрады»

П.Г.Галузо: «Қазақстанның империя құрамына кіруі; біріншіден – халықтарды

саяси дербестіктен айырудың, екіншіден – экономикалық жағынан

кіріптар етудің, үшіншіден – дүние жүзін болашақ отарларға бөлу

жөнінен орыс-ағылшын бақталастығының салдарынан болды»

С.Асфендияров: «Патшалық жаулап алу қазақ бұқарасына ізгілік, бейбітшілік

әкелген жоқ, күйзеліс, талап-тонаушылық әкелді»

Н.Г.Аполлова: «Патша өкіметінің даланы бейбіт жолмен жаулап алуы және

қазақ халқының мәңгілік бодан болуы дейтін кең көлемді

агрессиясын жүзеге асырды»

Н.Назарбаев: «Ол қазақ тарихының айрықша ауыр кезеңі еді.Отарлық

кеңістіктің тұрғындары тарихи қалыптасқан мемлекеттігін

қайтадан қалпына келтіре алмайтындай қып, оларды жер мен

суға байырғы иелік құқынан біржолата айыруды көздеп, алдын

ала ойластырылған зұлым саясат болды»

Әбілқайыр мен Абылайдың сол кезеңдегі әрекетін заңды құбылыс деп санаймыз. Себебі халық қаһармандары заман талабымен, халық қалауымен дүниеге келетіні ойымызды анықтай түспек. Қандай да болмасын халықтың, қоғамның басына қиын күн туғанда сол заманда ғұмыр кешкен ұрпақ өмірі де күрделі болмақ.

ХҮІІІғ.30жж басталған Қазақстанның Ресейге қосылуы ХІХ ғ.60жж аяқталып, 1,5 ғасырға созылған болатын.

Қалай болғанда да, шаруашылық пен әскери отарлау салдарынан Қазақстан саяси тәуелсіздігі мен мемлекеттік егемендігінен екі жүз алпыс жылдай қол үзіп қалғаны тарихи шындық болып табылады. Тарихты жаңарту, саралау – бүгінгі ұрпақ сіздердің пешенеңізге жазылмақ.

Бүгінгі сабақта нені білдік, не үйрендік?

Он-лайн сабаққа қатысушы мектеп ұстаздары мен оқушылары назарына ұсынылады.

Хронологиялық кестенің бос орындарын толтыру

1.1859 жылы Ұлы жүз бен Қырғыз елінің солтүстік шекарасына ...................бекінісі тұрғызылды.

2. .................. ханы Әбілқайырдың жұмсауымен қазақтардың Ресейге қосылуы туралы келісім жүргізген елшілері С.Құндағұлұлы, Қ.Қоштайұлы болды.

3.1863жылы Ресейдің құрамына 5000 шаңырақ ............................... руы енді.

4.Ресей бодандығын 1817 жылы бірінші болып Ұлы жүздің ....................... руы қабылдаған.

5.................. бекінісі 1847 жылы салынды.

6.Ұлы Жүзді басқаратын пристав ...............жылы тағайындалды

7.ХІХ ғасырдың ортасында Ұлы Жүздің оңтүстік аймақтарын ................. хандығы билігінде ұстады

8.Ұлы Жүздегі Қоқан хандығының тірегі, ......................... өзені бойындағы Таушүбек бекінісін орыс әскерлері 1851 жылы 7 шілдеде қантөгіссіз басып алды.

9.1960 жылы 19-21 қазанда қоқандықтар мен орыс әскерлері ...........................түбінде шайқасты.

Кілт сөздер:

• 
  Жұмбақ санның құпиясын кім ашып береді?
  
• 
  2011жылы ел тәуелсіздігінің 20 жылдығымен бірге биыл Қазақстанның Ресейге қосылғанына 280 жыл.
  

Біз үшін қай заманғы тарихымыз болмасын қымбат, бабаларымыз құрметті.

«Қазақ елінің озып, үдеген кезі де, тозып, жүдеген кезі де аз емес.
Өткеннің өкінішін айтқанда елдің еңсесін езе түсетіндей етіп емес, тарихтан тағылым алып, кемшіліктерден безе түсетіндей етіп айту керек»

Н.Ә.Назарбаев

«Алаш! Алаш!» деп айбатын асырған ер қазақ, «Абылайлап» ел шақырған өр қазақ, «Қара қазан, сары баланың қамы үшін» деп ұран салған нар қазақтың өскелең ұрпағы ертеңге көз жүгіртіп, бүгінмен өмір сүрсе дейміз.

Бүгінгі қоғамның жарқын кепілі көк байрақ астындағы 20 жылымыз баянды болғай демекпін.