Сабақтың тақырыбы: Есім хан билігі кезіндегі Қазақ хандығы бірлігінің нығаюы. Сабақты оқу барысында

• 
  Есім хан саясатының Қазақ хандығын одан әрі дамытудағы маңызын білесіңдер;
  
• 
  Есім хан билігіне баға бересіңдер.
  

Тәуекелдің қайтыс болуымен билік інісі Есім хан (1598-1628 жж.) қолына өтті. Есім сұлтан Ташкент, Түркістан аймағын билеген, қазақтың көп санды әскерін басқарған көрнекті сұлтан еді.

Осы кезде Орта Азияда да саяси жағдай өзгерген еді. 1598 ж. шайбанид Абдаллах ханның қайтыс болуымен оның ұлы Абд ал-Момын мен ағасы Пір Мұхаммеддің аз уақыт билігінен кейін жаңа әулет (бұл да Шыңғыс әулеті) - Аштарханидтер (Астраханьда билік құрған) билікке келді.

Дегенмен, Есімге қарсы тұрған саяси топтар да болды. Солардың бірі- Тұрсын сұлтан еді. Тұрсын сұлтан 1613-1914 жж. өзін хан деп жариялап, қазақ хандығын екі хан билейді. Есім хан Түркістан қаласын өз астанасы етсе, Тұрсын Ташкент қаласында өзін тәуелсіз ханмын деп жариялады.

Қазақ хандығында орын алған саяси бытыраңқылықты пайдаланып, кезінде Тәуекел тартып алған Ташкент, Сайрам, Әндижан жерлерін қайтарып алуды көксеген Бұхар ханы Есім ханмен жасасқан бітім шартын бұзады. Сөйтіп, қазақ жерлеріне жорықтар ұйымдастыра бастайды. Алғашқы қазақ-бұхар шайқасы 1603 жылы Самарқан маңында Айғыржар деген жерде болады. Бұхар әскері бұл шайқаста жеңіліс табады. 1611 жылы Бұқар әскерін Имамқұл хан басқарып Ташкент түбінде үлкен шайқас болады. Мұнда Есім  хан әскері жеңіске жетіп, Бұхар ханы келісімге келуге мәжбүр болады.

Қазақ билеушілері мен Аштарханидтер арасында маңызды сауда, экономикалық орталық - Ташкент үшін күрес қайта басталды. 1621 ж. Аштарханидтер мен қазақтардың қырғыздармен біріккен күштері арасында ең ірі шайқастың бірі болды. Ташкент билеушісі Тұрсын сұлтан 100 мың әскер жинап, оның  10 мыңын қырғыз билеушілері шығарды.

Бұхар ханы Имамқұл «Ташкентті билеу туралы» грамотаны Есімге табыс етеді. Осылайша Есім хан екінші рет билікке келді.

Ішкі алауыздықтың қаупін жақсы түсінген Есім хан елді жуасытып бағындыру саясатын жүргізді. Сондықтан ол қанға-қан, кек алу, құн төлеу, зекет, айып салу, діни патриархалдық ескі салтқа арқа тіреу және т.б. уағыздады. Есім ханның бұл заңдары «Есім ханның ескі жолы» деп аталды.

Есім хан туралы мәтін; http://www.tarih-begalinka.kz/kk/history/medieval/figures/esim/

Есім ханның сыртқы саясатының басты бағыттарын анықтап, Есім ханның саясатына баға беріңіз.

Есім ханның саясатына баға беріңіз.

Есім ханның сыртқы саясаттағы басты бағыттары

Орта Азия билеушілерімен _________________________

Қарақалпақтармен ___________________________ _

Ойраттармен ____________________________ __

Дескриптор Білім алушы

— Есім ханның Орта Азия билеушілерімен қарымқатынасын анықтайды;

— Есім ханның қарақалпақтармен қарым-қатынасын анықтайды;

— Есім ханның ойраттармен қарым-қатынасын анықтайды;

— Есім ханның саясатына баға береді.