Сабақтың тақырыбы: КҮрделі эфирлер және майлар. КӨмірсулар, олардың жіктелуі сабақтың түрі: Аралас сабақ

№6 ОРТА МЕКТЕБІНІҢ ХИМИЯ ПӘНІ МҰҒАЛІМІ

ЖІКТЕЛУІ

олардың молекулалық құрылыс ерекшеліктерін түсіндіру

қорытындылап, салыстыра білуге үйрету

ұқыптылыққа тәрбиелеу

а)оқулықпен жұмыс;

ә)дискусия

в) практикада бекіту әдісі; ІІІ кезеңде –үшдеңгейлік тапсырмаларды

өз бетімен орындату арқылы бағалау әдістері.

4. Сабақтың формасы: І кезеңде – фронтальды жеке, ІІ кезеңде- топтық , фронтальды, ұжымдық

ІІІ кезеңде-жеке.

оқулық,

б) үй тапсырмасын тексеріп, тақтадағы журналға белгілеу;

в) көпір тапсырмаларын тексеру.

ІІ кезеңде а) оқушылардың топта өз бетімен жұмыс дәптерінде берілген жетелеуші

тапсырмаларға оқулықтан жауап іздеуі. Бағалау арқылы тақтадағы ашық

журналға және оқушының жеке журналына қою.

б)мұғалімнің көмегімен күрделі эфирлер және майлар, көмірсулардың химиялық

в) тақтамен, оқулықпен жеке жұмыс.

алғашқы ұпайлармен қорыту, жеке журналдарына тіркету қалған тапсырмаларды

үйден аяқтап келуге беру.

1-кезең
«КӨПІР» тапсырмалары (оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді)	1-кезең. Ұйымдастыру кезеңі Сұрақтарға жауап бер. 1.Эфирленудіру реакциясы дегеніміз не? Жауабы: Карбон қышқылдарының спирттермен әрекетесіп, күрделі эфир түзу реакциясы эфирлендіру реакциясы деп аталады: О R1- -R2 C 2. Кучеров реакциясы деген не? Жауабы: Сірке альдегидін алудың ең көп тараған әдісі –Кучеров реакциясы. O НС=CH+H2O=CH3-C Ацителен су сірке альдегиді H 3. Этил спиртінің физикалық қасиеттері қандай? Жауабы: Этил спирті С2 Н5 ОН-өзіне иісі бар, түссіз сұйықтық, суда жақсы ериді, аузы ашық ыдыста буланады.
ІІ кезең Жаңа тақырып бойынша тапсырмалар
Теориясы: «БІЛУ» (Кім? Не? Нені? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)	Сұрақтарға жауап жаз. 1.Күрделі эфирлердің жалпы формуласы қандай ? Жауабы: Күрделі эфирлердің жалпы формуласы. O R1-C-O-R2 2. Табиғатта күрделі эфирлер қайда кездеседі? Жауабы: Күрделі эфирлер табиғатта хош иісті жемістер мен көкөністерде гүлдерде, т.б өсімдіктерде болады. 3. Майлар деген не, олар қайда кездеседі? Жауабы: Майлар –судан жеңіл суда ерімейтін, тек органикалық еріткіштерде еритін заттар. Күнделікті тұрмыста майлардың қатты, сұйық жұмсақ түрлері болады. 4.Көмірсулар қандай қосылыстар? Жауабы: Көмірсулар –адамдар, жануарлар және өсімдіктер тіршілігінде маңызы рөл атқаратын табиғи қосылыстар. 5.Көмірсулар қайда кездеседі? Жауабы: Көмірсулар өсімдік массасының 80 -ні құрайды, сондай-ақ басқа тірі организмдер клеткаларының маңызды құрам бөлігі болып табылады.
Теориясы: «ТҮСІНУ» (Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін?)	Бос орынға тиісті сөздерді жаз. 1.Майларды неліктен қоректік зат деп атайды? Жауабы: Майлар тірі организмдерге –энертикалық құрылымдық және қорғаушы функцияларды атқарады, 1 кг май ыдырағанда, 38, кДж энергия бөледі. 2. Көмірсулар деп аталу себебі неде? Жауабы: Көмірсулардың көбінің құрамы Сn (Н2О) жалпы формумасымен белгіленеді, бұл формула бойынша көмірсулар көміртек пен судан құралады
Теориясы: «ТАЛДАУ» (Қорытынды шығаруға бағытталған: Мазмұнды жүйеле, анықтама бер, кесте, сызба толтыр, сөзжұмбақ, ребус шеш сияқты т.б. сөздер тапсырма шартында болу керек )	Көмірсулардың жіктелу сызбанұсасын келті Көмірсулар Жай көмірсулар Күрделі көмірсулар Анықтамасы Моносахаридтер қарапайым құрылысы, әрі қарай көмірсу түзіледі гидролизденбейтін көмірсулар глюкозо, фруктоза Анықтамасы Молекуласы екі немесе бірнеше моносахарид қалдықтарынан құралған көмірсулар сахароза кархмал целюкоза Көмірсу түрлері Көмірсу түрлері
Теориясы: «ЖИНАҚТАУ» (Қорытынды шығар, анықтама бер. Мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, т.б. түрінде)	Венн диаграммасын толтыр
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (қарапайым тапсырмалар	Оқулықпен жұмыс №6,7 есептер. Сірке қышқылы мен метанолдың эфрилену реакциясының теңдеуін жазып, алынған затты атаңдар. СН3СООН+СН3ОНСН3ООСН3+Н2О диметилэфирі су Құмырсқа қышқылы мен метанолдың эфирлену реакциясының теңдеуін жазып, эфирді атаңдар. О О Н-С +ОН –СН НС ОН О-СН3 Құмырсқа қышқылы мен метил эфирі
Практикасы: «БАҒА БЕРУ» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің?)	«Сен қалай ойлайсың?» Фотосинтез процесінің табиғаттағы маңызы неде? Менің ойымша : Фотосинтез процесінде қоректі зат синтезімен қоса тыныс алуға өте қажет оттек түзіледі және көмірқышқылы газын сіңіріп экологияға да пайдасын тигізеді.
ІІІ кезең: Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинау
І-деңгей (5 балл)
Теориясы: «БІЛУ» (Кім? Не? Қашан? Қандай? Қалай? Не істеді?)	Бос орынға тиісті сөзді жаз . 1.Күрделі эфирлер өкілдерінің физикалық қасиеттері қандай? Жауабы: Қарапайым өкілідері –түссіз, тез қайнайтын хош иісті (жемістер сияқты) сұйықтықтар, олар суда нашар ериді. 2.Глюкоза қандай зат? Жауабы: Глюкоза –кристалдық зат, дәмі тәтті суда жақсы ериді, керісінше спиртте, эфирде ерімейді, оның молекуласында екі түрлі топ бар : альдегидтік және спирттік
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (қарапайым тапсырма)	Есепті шеш. Лабораторияда жұмыс істегенде лаборант таразының бір иініндегі табақшаға 0,3 моль сахароза (С12Н22О11) салды . Таразы тепе-теңдікте болу үшін екінші иініндегі табақшаға глюкозаның (С6Н12О6) неше молекуласын салу керек екенін табыңдар. Бер:  (C12H22O11)=0,3 моль Шешуі: Мr (C12H22O4)=144+176+22342 342г -1моль Т/К NA(C6H12O6)=? Хг-0,3 моль Х=102,6 г Mr(C12H12O6)=72+12+96=180г 180г 1 моль 102,6 Х моль Х=0,57 моль Жауабы: NA(C6H12O6)=?0,57 моль
ІІ-деңгей (5 балл +4балл =9 балл)
Теориясы: «ТҮСІНУ» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)	Сұрақтарға жауап бер. 1.Крахмал дегеніміз не? Жауабы: Көмірсулардың өкілі крахмал (С6 Н10 О5)n . Ол полисахарид күріште (80), картопта (20) дәнді дақылдардың құрамында болатын маңызды зат. 2.Майларды алған ашқан ғалымдар кімдер ? Жауабы: Майларды гидролиздеп, құрамын ашқан француз ғалымы Э. Шеврель және француз ғалымы М. Бертло ашты
Теориясы: «ТАЛДАУ» (1.Салыстыр, 2.Айырмашылығы неде? 3. Ұқсастығы неде? 4. Тақырыптың басты идеясын жаз, - деген тапсырмалар болу керек. Немесе, 1-3 тапсырмаларды Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады.	Кестені толтыр. Салыстыру белгілері Көмірсу атауы Глюкоза Сахароза Крахмал Молекулалық формула С6Н12О6 С12Н22О11 (С6Н10О5)n Көмірсу түрі Жай көмірсу Күрделі көмірсу моносахарид Күрделі көмірсу полисахарид Физикалық қасиеттері Дәмі тәтті, суда жақсы ериді кристалл зат Дәмі тәтті, суда жасқы еридін ақ кристалл зат Суда ерімейтін, дәмсіз ақ ұнтақ зат
Практикасы: «ҚОЛДАНУ» (2-кезең қарапайым тапсырмаларының өзгертілген жағдайдағы нұсқалары орындалады)	Есепті шығар . 18 гр глюкоза спирттік ашғанда неше гр этанол түзіледі?