Объекттiң қандай болмасын параметрлерi бойынша деректердің жиынтығы түрiнде объект туралы кейбiр мәлiметi бар, яғни {b1, Ь2, ..., Ьn} векторы, берілген дәлдікпен анықталады.
Желі арқылы берілетін хабарлама, объект туралы корсетілген ақпарат – ақпараттық бөлікпен – бірдей мәлімет болу керек, ол хабарламаны адрес бойынша жеткізіп және хабарлама секілді оның жеке құраушыларын да идентификациялайды. Басқаша айтқанда, хабарлама ақпарат және оның әрбір компонентін белгілеуі бойынша көрсетілімдері болу керек. Бұдан басқа, хабарлама басының және соңының белгілерімен болу керек, сондай-ақ жеткізілетін мәлімттің ақиқаттығы мен сенімділігін арттыру үшін қосымша ақпарат сақтауы мүмкін. Бұл жағдайда хабарлама құрамы көп жағдайда алушының априорлы ақпаратына байланысты.
Сайып келгенде, байланыс желісіне кіретін хабарлама, аз дегенде: Ад адрес(шақыратын абоненттің фамилиясы немесе аты, номері және алушының адресі), ақпараттың қай объектке жататынын көрсететін Зг басы, Ai параметрінің аты (коды) және оның мінездемесі( мәні) bi , осы мінездемелердің біреуі хабарлама құру уақыты сондай –ақ жіберуші адресін (номерін) көрсететін Под қолы болу мүмкін. Бұдан басқа хабарламаға кіруі мүмкін: арнайы сигналдар немесе басы және соңы символдар (кейде ол болмауы да мүмкін, басының белгісі болып адрес басы, ал соңы - қолы); хабарламаның жеткізілуімен байланысты қызметтік ақпарат: маршрут, жеделдік категориясы (приоритет), реттік номер, соңғы пункттарда хабарламаны қабылдау және жіберу уақыты, хабарлама көлемі т.с.с., өлшем бірлігінің атауы немесе өлшеудің белгіленуі,хабарламаның бір символын басқасынан ажыратуға рұқсат беретін бөлгіш белгілер, жеке белгілерге берілген ақпараттың жеке сегменттері т.с.с. (кейбір жағдайда болгіш белгіге код кіреді, мысалы, стартстопты кодтағы старт сигналы); сенімділік (Пв) мен ақиқатты арттыратын ақпарат; қабылдағыш құралдарды басқаратын ақпарат: телетайп кареткасының ауысуы, басқа регистр немесе кодқа ауысуы, синхронизациялану және т.с.с.
Коммутациялық станциятерминінің мағынасында аяқталған және транзиттік байланыс желілеріндегі абоненттік және байланыстырғаш желілерді коммутациямен қамтамасыз ететін техникалық құралдар жиынтығы.Станциялар мақсатына байланысты жергілікті (ауылдық), тіреу, транзиттік, қалааралық, халықаралық болып
коммутационды станциялар
Коммутационды жүйе
бөлінеді.Коммутациялық жүйе коммутациялық станцияның ішкі құрылымын көрсетеді бірлескен коммутацияны қалыптастыратын техникалық құралдардың жиынтығы. Коммутациялық құралдардың түрлері мен басқарушы құралдарға байланысты жүйелерді бөледі: декадты-қадамдық, координаталық, квазиэлектрондық, электрондық және т.б. Сандық коммутацияны жүзеге асыратын коммутациялық жүйе коммутацияның сандық жүйесі (ЦСК) деген атау алды.
Кейіннен сандық коммутациялық жүйе (оның жұмыс істеу қағидаларын қарастырғанда) мен коммутациялық жүйені (әр түрлі осы коомутациялық жүйе негізінде жұмыс жасайтын АТС -терді қарастырғанда) шектейміз. Сандық коммутациялық жүйеде коммутация функциясын сандық коммутациялық аудан атқарады (КП). Коммутация жүйесіндегі барлық үрдістерді басқару басқарушы комплекс жүзеге асырады.
Сандық КА (ЦКП) көбінесе ұяшықтау қағидасында құрылады. Сандық КА ұяшығы деп сандық белгінің координатасын түрлендіруге арналған бірдей функцияларды атқаратын сатылар тобын (S-, Т- немесе S/T-) атайды. Ұяшықтар санына байланысты екі-, үш-, және көпұяшықты КА айырады.Егер кез келген байланыс ұяшықтардың бірдей санымен орнатылса ондай сандық КА біртекті деп атайды. Көптеген қазіргі таңдағы СКЖ біртекті КА жұмыс істейді.
Көпұяшықты сандық КА жасаудың негізгі ерекшеліктерін атап өтейік
1. Сандық КА модульдардың белгілі санын пайдалану арқылы жасалады. Модульдылық сыймыдылықтың өзгеруіне жүйенің жылдам бейімделуін, пайдаланудың қолайлылығы мен қарапайымдылығын, әр түрлі блоктардың азаюымен өндірістің технологиялылық дәрежесін арттыруды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар КА модульдық құрылысының арқасында жүйені басқару мен оны бағдарламалау оңайға түседі, бұл жүйені жасауда, тарату мен пайдалануда өте маңызды.
2. Сандық КА симметриялық құрылымға ие. Симметриялық деп 1 және N,2және N-1, 3 және N-2... ұяшықтары түрлері мен коммутация блоктарына сәйкес келетінді айтады. Мұндай КА оны екіше бөлетін орта түзуге қатысты симметриялы болады. Дәл сол симметриялық сандық КАдарын біртекті модульдарда жасау қолайлы, сондықтан симметриялық пен модульдылық қасиеттері өзара толықтырғыш болып табылады.
3. Сандық КА әрдайым көшірмеленген болады, ол коммутациялық алаңдағы ақаулардың барлық жүйенің жұмыс жасауына әсерін азайту үшін. Сонымен қатар КА екі жағы да (оларды жазықтықтар деп те атайды) бірлесіп жұмыс жасайды және бірдей қызметтер атқарады. Бірақ ақпаратты шынайы тарату барысында олардың белсенді деп саналатын біреуі ғана жұмыс жасайды. Екініші бөлігі «ыстық қоймада» тұрады, қажет болған жайғдайда, яғни белсенді бөлікте ақаулар мен сынулар болса автоматты түрде қосылады. Аумақттық шашыраңқы сандық КА әрбір ауданда таратылған топтың көшірмесі, ал екі топтың арасындағы жазықтықта тура және қиылысқан байланыстар орнатылады, ол жүйенің әраттас жазықтықтағы топтардың жұмыстан шығып қалуы барысында жүйенің тоқтап қалмауын қамтамасыз етеді. (1 сурет)
1 сурет Cандық КА көшірмелеу
4. Сандық КА төртысмдыболып табылады, себебі уақытбойынша тығыздалған ИКМ белгілер берілетін сандық желілер төртсымдық.
Жалпылай алғанда СКЖ жұмысы F жүйелік функциясы арқылы белгіленуі мүмкін, ол кезекті үрдістерден тұрады fi, және F = {f1, f2,...,fn} өрнегі арқылы белгіленеді.
F жүйелік функциясын толық көлемде орындау АТСтың байланыс орнату, бақылау, сараптама, сөйлесу төлемдері т.б. үрдістерін аяқтаумен тең. Іс жүзінде жүйелік функция көптеген аралық үрдістерді {f1} арқылы бөліктер бойынша орындалады (мысалы, байланысты орнату үрдісі).
Жасау барысында коммутация жүйесі жеке блоктарға (модуль) бөлінеді, сонымен қатар F функциясы осы блоктарға бірнеше әдістер бойынша таратылуы мүмкін.
1. F жүйелік функциясын бір функцияналды блокта концентрациялау F функциясын бірнеше рет (m рет) осы блокта жасау.
2. Егер АТС n бірдей блоктардан жасалса, сонымен қатар әрбір блок F жүйелік функциясын жүзеге асыратын болса, онда осы арқылы n бірдей блоктарға F жүйелік функцияны деконцентрациялау жүргізіледі. Осы жағдайда АТС қа түскен сұрауларға қызмет көрсетудің мүмкін болатын екі тәртібі бар:
а) кернеу көздері функционлда блоктарға байқаусызда таратылады – мұндай қызмет көрсету тәртібі кернеуді тарату атауын алды
б) кернеу көздері топтарға бөлінеді, және әрбір топ өзінің блогымен қызмет көрсетіледі (кез келген бос функционалды блокпен қызмет көрсету мүмкіндігі бар) – мұндай тәртіп кернеу көздерін таратудеп аталады.
3.Егер АТС бірнеше функционалды блоктан құрылса және сонымен қатар әрбір блок F желілік функцияға кіретін үрдістің бөлігін ғана жүзеге асырса, онда брлық функцияны атқару үшін барлық блоктардың бірлесіп жұмыс жасағаны қажет. Жүйелік функцияны бөлудің мұндай түрін децентрализация деп атайды. АТС қа түскен сұрауларды қызмет көрсету тәртібін функцияларды бөлу деп атайды.
