Сөйлем мүшелері тұрлаулы мүшелер Сөйлем құрауға негіз болады
жүктеу/скачать 165,46 Kb.
|
Сөйлем мүшелері
Сөйлем мүшелері –сөйлем құрауға қатысқан толық мағыналы, белгілі бір сұраққа жауап беретін және сөйлемдегі басқа сөздермен байланысып тұратын сөздерСөйлем мүшелерітұрлаулы мүшелерСөйлем құрауға негіз боладытұрлаусыз мүшелерӨздігінен сөйлем құрай алмайтын, тек сөйлемдегі ойды толықтырып тұратын мүшелерТұрлаулы мүшелербастауышСөйлемде айтылған ойдың иесі болатын мүше.кім? не? кімдер? нелер?кімі? несі? кімім? нем?кіміңіз? неңіз? кіміміз?неміз? кімдерің? нелерің?кімдеріңіз? нелеріңіз?баяндауышСөйлемді тиянақтап тұратын мүше.Қай сөз табынан болса, сол сөз табының сұрағына жауап береді.Тұрлаулы мүшелербастауышЖазда күн өтеыстық болды.Достарым осыжарыста жеңіпшықты.Үшеуі сыртқа шықты.Кеншілер сарайыадамға лық толы.баяндауышБіз тауға шықтық.Оның ойы үйге ертерекжету еді.Оның алғаны – кітап.Күн ыстық.Оның түсі қара торы.Ауыл мәдениеті өсіпкеледі.Тұрлаусыз мүшелертолықтауышСөйлемдегі ойдытолықтырыптұратын мүше.кімді? нені?кімге? неге?кімде? неде?кімнен? неден?кіммен? немен?пысықтауышСөйлемде іс-қимылдыңтүрлі белгісін (мекенін,мезгілін, т.б.)анықтайтын мүше.қайда? қайдан?қалай қарай? қашан?қашаннан бері? қалай?қалайша? қайтіп?неліктен? не үшін? неге?не мақсатпен?қаншалықты?анықтауыш Сөйлемде басқа мүшелердің сын-сипатын анықтап тұратын мүше. қандай? қай? кімнің? ненің? неше? нешінші? қанша?қайдағы? қашанғы? Тұрлаусыз мүшелертолықтауышАтасы балаларыншақырды.Досыммен ұзақсөйлестім.Оған көмектесукерек.Бестен үшті алса,екі қалады.пысықтауышОл қалада тұрады.Ертең апам келеді.Олар жоғарыкөтерілді.Батырлар Отан үшінқаза тапты.Ол сұраққа ойланбастанжауап берді.анықтауыш Ол – ұзын бойлы адам. Біз осы ауылдан шықтық. Жазғы демалыста шетелге барамыз. Қолында сары-қызыл гүлдер бар. Оныншы сыныпта біз бұл тақырыптарды өткен едік. Толықтауыш мағынасына қарайтура толықтауышТабыс септік тұлғасындағытолықтауышКөлді жел қозғайды,Ойды сөз қозғайды.Оны ешкімге көрсетпе.Мен кітап оқыдым.жанама толықтауышБарыс, жатыс, шығыс, көмектессептіктері тұлғасындағы толықтауышБілімдіден шыққан сөз,талаптыға болсын кез.(Абай)Жақсымен жолдас болсаң,Жетерсің мұратқа.Жаманмен жолдас болсаң,Қаларсың ұятқа.Пысықтауыш мағынасына қараймезгілІс-әрекеттіңмезгілінбілдіреді.қашан?қашаннан бері?Түске дейінсенбілікаяқталды.сын-қимылІс-әрекеттіңжүзеге асуамалын,мөлшерінбілдіреді.қалай?қалайша?қайтіп?Ол жылдамоқиды.мекен Іс-әрекеттің болу орнын, мекенін білдіреді. қайда? қайдан? қалай қарай? Оқушылар мектепке қарай кетті. себеп-салдар Іс-әрекеттің себебін білдіреді. неліктен? не үшін? неге? Амалсыздан тапсырманы орындады. мақсат Іс-әрекеттің мақсатын білдіреді. неге? не мақсатпен? Жұмыс істеу үшін келді. Сөйлемге синтаксистік талдау жасаңызДаланың ақ қары кетіп, көктем келді. Көктемде Наурыз мерекесі тойланады. Наурыз мерекесіне наурыз көже дайындалады. Оған жеті түрлі дәм қосылады. Мен қазақ халқының ұлттық мерекелерін жақсы білемін. Соның ішінде Наурыз мерекесінің алар орны ерекше. Наурызда барлық ұлттық құндылықтар ұлықталады. Ағайын бір-бірінің жағдайын біледі. Оны көрісу деп атайды. Наурыз мерекесінде ат спорты ерекше назарда болады. Қазақ елінің спорттық ойындары атпен байланысты екені белгілі. Мен әрқашан да Қазақстанда тұратын адамдарға жанымның жылуын, жүрегімнің отын сыйлауға дайынмын. Мен өз Қазақстанымды қалай жақсы көрмеймін? Мен өз Отанымды қалай мақтан тұтпайын? Ол мені өз құшағына алады, әрдайым жылулық сыйлайды.Аңға шыққан адамды қасқыр әудем жерден сезеді. Екі арада сезім мен түйсіктің арбасуы басталады. Бір-бірінің мысы арпалысады. Нағыз аңшы қасқырға бір рет қашып құтылуға мүмкіндік береді. Олар да оны түсінеді. Кейде олар да аңшыға мүмкіндік береді. Бір қарағанда тілсіз мақұлық болғанмен, Құдай оған ақыл да, айла да бергеніне еріксіз таңдай қағасың.жүктеу/скачать 165,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|