Арифметика Бұл сандар (бүтін және бөлшек) және оларға қолданылатын амалдар туралы ғылым
Қазақ тіліндегі арифметика оқулықтары 20 ғасырдың 20-жылдарынан бастап шыға бастады. Бірыңғай бағдарлама мен тұрақты оқулықтарға көшуге байланысты, 1933 жылдан бастап, қазақ мектептерінде аударма оқулықтар қолданылатын болды. Тек 1996 жылдан бастап, Қазақстанда арифметикадан жаңа оқулықтар жасау ісі қолға алынды.
Арифметиканың негізі - арифметикалық амалдар . Әрбiр арифметикалық амал , баска да математикалық ұғымдар сияқты жиындарға колданылатын амалаларды орындау процесінде нактылы негiзге сүйенiп айкындалады . Мектеп арифметикасында натурал сандар мен оң бөлшектердi косу , азайту , көбейту , бөлу амалдары карастырылады .
Натурал қатар– өсу ретімен орналасқан барлық натурал сандар жиыны N={1, 2, …}. Натурал қатар шексіз және толық реттелген жиын.
Бөлшек[1] , арифметикада —бірліктің (бір бүтіннің) бір не бірнеше тең үлестерінен құралған сан. Ол (немесе m/n) белгісімен өрнектеледі, мұндағы m — Бөлшектің алымы, ол бірліктен алынған үлес санын көрсетеді, ал n — Бөлшектің бөлімі
косу амалына кері амал сандардын айырымын аныктайды , i . Екi косылғыштың берiлген қосындысы мен осы косылғыштың біреуі бойынша екiншi косылғышты аныктауға арналған. Берілген косынды азайғыш , берілген косылғыш азайтқыш, ал амал нәтижесi айырма деп аталады
Қосу деп сол сандарда канша бірлік болса, сонша бірліктерденкұралган санды табу амалын айтады . Берілген сандар косылғыштар , ал косу нәтижесi косынды деп аталады
Көбейту - көбейткіштер ( а және b ) деп аталатын екi объектiден көбейтiндi деп аталатын үшiншi объектi ( x ) кұру . Көбейту " x " белгiсiмен немесе " · " белгiсiмен белгіленеді .
Бөлу - берілген көбейтінді және кебейткіштердiн бiреуі бойынша екiншi көбейткiштi аныктауға арналған , көбейтуге кері амал . Әдетте ( :) белгісімен өрнектеледі . Егер а * b = х болса ( b ≠0 ), онда а = x / b ; кейде бөлу амалы қиғаш сызыкпен ( x / b ) немесе көлденеңсызыкпен де ( х ÷ b ) белгiленедi .
балаларға есептеу – бірлікті үстеп есептеуге және өлшеп санауға үйрету. Балаларға 2 және 3 сандарын қалай қосу немесе азайту керектігін көрсету керек.
Бірінші кезең – дайындық. Мақсат: жиынтықтармен операциялар орындау бойынша жаттығулар жүйесін ұйымдастыру.
1) есептерді құрастыруға үйрену;2) олардың әңгіме мен жұмбақтан айырмашылығын түсіну; 3) есеп құрылымын түсіну;4) есептерді талдай білу, деректер мен іздейтін шама арасындақатынастар орнату.
Бұл кезеңде біз балаларды қосу және азайтудың арифметикалық амалдарымен таныстырамыз, олардың мағынасын ашып, мысал түрінде сандар мен белгілер көмегімен жазуға үйретеміз
Арифметикалық есептер шығаруды оқыту әдістемесі балаларға көрнекі материалсыз есеп құрастыруды ұсыну. Оларда балалар тақырыпты, есептің сюжетінжәне соның көмегімен шешілуі тиіс амалды өздері таңдайды.
Курстың негізгі мазмуны арифметикалык материалболып табылады. Натурал сандар мен негізгі шамалар арифметикасы бастауыш курстын негізі болады.
Ең алдымен ондык бөлшектеуге келмейтін алғашкы он санның нумерациясы оқылады, осы сандарды жазу ушін цифрлар енгізіледі , қосу жане азайту амалдары үйреніледі.
Теория мәселелері мен практикалық сипаты маселелер бірімен - бірі табиғи байланыста болады.
Амалдар қасиеттері,амалдардың компоненттері мен нәтижелері арасынданы,байланыстар мен тәуелдіктер айқындалып ашылады.