Тақырыбы: «Менің түсінігімде әділеттілік» Орындаған: Қыдырәлі М., Құттыбекова Д. Тобы
жүктеу/скачать 79,31 Kb.
|
эссе әділеттілік
|
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті Математика және ақпараттық технологиялар факультеті Эссе
Тақырыбы: «Менің түсінігімде әділеттілік» Орындаған: Қыдырәлі М., Құттыбекова Д. Тобы: МиФ-21-3 Қабылдаған: Шаяхметова М.Н. 2022-2023 жыл Менің түсінігімде әділеттілік Әділеттілік-бұл әркімнің өз пікірі бар кең ұғым, ал ол туралы пікір көңіл-күйге, ауа-райына, жыл мезгіліне және басқа факторларға байланысты өзгеруі мүмкін. Осы эссені жазуды бастамас бұрын, менде нақты жауап беру қаншалықты қиын болатыны туралы ой болған жоқ. Мен үшін әділеттілік-дұрыс нәрсе. Бірақ не нәрсе дұрыс? Әркімнің өз ақиқаты бар: өмір сүргісі келетін қойдың ақиқаты және тамақ жегісі келетін аш қасқырдың ақиқаты бар. Әділеттіліктің не екенін түсіну оңай мәселе емес. Тарихи тұрғыдан алғанда, бүкіл әлемдегі философтар әділеттілік ұғымына абстрактілі анықтамадан басқа ештеңе бере алмайды. Әділеттілікті екі түрде қарастыруға болады: - Біріншіден, заңдағы әділеттілік. Жазалау шарттары, шаралары мен шекаралары анықталған белгіленген ережелер болған кезде. - Екіншіден, әділеттілік ұғымы әр адамның құндылықтарының жиынтығы ретінде. Егер бірінші жағдайда бізде жазбаша құжат болса, онда сіз сөздерді дәлелді дәлелмен байланыстыра аласыз және қолдай аласыз. Екінші жағдайда, іс-әрекеттер мен әрекеттердің әділдігін түсінуге кез-келген әрекет ашық сұрақтардан басқа ештеңеге әкелмейді, өйткені әр адамның әділдігі бар, яғни кез-келген жауап субъективті болады. Адамның өзі үшін әділеттілік деген не? Оның ішкі болмысы қаншалықты әділ екенін және басқаларға қаншалықты әділ екенін қалай анықтайды? Менің ойымша, әркімнің ішкі таразысы бар, олар отбасылық құндылықтар, тәрбие, әлеуметтік нормалар мен этика негізінде қалыптасқан болуы мүмкін. Бұл құрал сырттан болып жатқан кез-келген әрекетке жауап береді. Адамдар табиғаты бойынша өзімшіл болғандықтан, олар кез-келген әрекетті өздері үшін жасайды. Мұнда бәрі тостағанның қай бағытта тербелетініне байланысты болады. Әділдік өткір емес, өйткені ол сіздің ЭГОҢЫЗҒА тікелей қатысты. Егер сіз эмоционалды түрде ауырсаңыз, онда сіз өзіңізге әділ емес екеніңізді түсінесіз.Маған әділеттілікті өзіме қабылдау өте қиын. Мен шамадан тыс мақтауды қаламаймын, бірақ мен өзімді бағаламауға мүмкіндік беремін - мен үшін емес. Мен үшін әділеттілік-бұл "тым"сызығынан өтпеу мүмкін болған кезде. Әділдік белгілі бір дәрежеде жайлылықты тудырады. Адамдар ыңғайлы болған кезде, шиеленіс болмайды және атмосфера босаңсытады. Әділеттілік өз тәжірибесінің өлшемімен анықталады. Дүниеге келген индивид ең алғаш адаптациядан өтеді. Тұрғылықты өлкеге, жерге, салт-дәстүрге үйренеді. Бірақ қоғамды құрайтын отбасы барлығы бірдей дұрыс тәрбие бере алмайы. Міне, осы тұстан адамның қандай тұлға болып қалыптасатындығы шешілетіндей. Отбасынан алынатын тәрбие базасы ол фундамент болып қалыптасады, сол себепті ол өте маңызды тәрбие. Баланы әділеттілікке, жанашарлыққа, кеңпейілділікке, жалпы адам бойы сіңіре алатын жақсы қасиеттерге үйрету өте маңызды. Ұрпақты дұрыс тәрбиелей отырып қана біз кейінгі ұрпаққа сенімді бола аламыз. Айтылған қасиеттердің ішінде өте маңызды қасиет ол - әділеттілік. Әділеттілік- бар тірі жан талап ететін қасиет деп білемін. Әділеттілік бар жерде ғана жақсы қарым қатынас болады. Әділеттілік тек екі жағдайда бұзылады: Адамның өзіне пайда келсе, яғни эгоизммен түсіндіріледі. Адам сол іске баруға мәжбүр болды, әртүрлі жағдайға байланысты. Әділетті болу үшін адал болы шарт. Адалдық — адам мінезіндегі бағалы қасиет; жеке тұлғаның сана-сезіміне, ар-ұжданына қайшы келмейтін, халықтың мақсат-мүддесін көздйтін, тарихи шындықпен, прогреспен ұштасып жататын іс-әрекеттер. Әрбір қоғамның адалдық жайында өзіндік пайым-түсінігі бар. Қарапайым халық әрқашан да адалдық қасиеттерін кіршіксіз таза ұстауға ұмтылады. “Алдау қоспай, адал еңбегін сатқан, қолы өнерлі — қазақтың әулиесі сол”, — дейді Абай. Адалдық адамның жеке басы мен моральдық тұлғасын сипаттайды. Ол туа пайда болмайды. Қоғамның дамуына сәйкес әрбір адамның өнегелі тәрбиесіне, оқып білім алуы мен адал еңбектену процесінде қалыптасады. Адалдық жеке тұлғалар мен адамдардың абырой-атағын арттыратын ізгі қасиет. Әділеттілік - бұл барлық адамдар іздейтін нәрсе. Ол тіпті ерте балалық шағында да ізделеді. Менің кішкентай кезімде үйде біреу бір нәрсеге зиян тигізсе, бірден біздің арамыздан кінәлілерді іздейтін еді. Сондықтан, ата-анама менің кінәлі емес екенімді дәлелдеуге тырысатынмын. Бірақ көбінесе жазаны ағамызбен бірге алып жүретінбіз. Сол кездің өзінде мен әділеттілік пен әділетсіздікті сезінуді үйрендім. Әділеттілік-бұл әркімнің қалыптасқан және осы кезге дейінгі істеген әрекеттерінің жемісі. Адам жұмыс істегенде, тырысады, күш салады және өз жұмысына барынша күш салады - ол өз жұмысын қалай мақтауға немесе лайықты екенін қалай бағалауға лайық. Көптеген адамдар әділеттілік туралы айтады, халық даналығы: "кім жұмыс істемейді - ол тамақ ішпейді", "жатқан тастың астында су ағып кетпейді", "не себесің, соны орасың"дейді. Адамдар әрқашан еңбектерін адал істеуге ұмтылды, бұл қазақтардың қанында. Өйткені, бұл ғасырлар бойы өз жерінде жұмыс істеп келе жатқан, өз жұмысына, міндеттеріне сүйіспеншілікпен қарайтын таңғажайып еңбекқор халық, бірақ тағдыр- бұл халықтың еңбекқорлығын лайықты бағалайтын билікке ие болмағандай. Әділеттілікке ұмтылу табиғи нәрсе. Біз мектепте лайықты баға алғымыз келеді, лайықсыз екіге ие болғымыз келмейді. Біздің ата-анамыз жұмыста олардың күш-жігеріне сәйкес лайықты жалақы алғысы келеді. Зейнеткерлер жұмыс істеген жылдары жақсы зейнетақы алғысы келеді. Әділеттілік адамдарға сенімділік пен басқаларға деген сүйіспеншілік сезімін береді, ал адам үнемі әділетсіздікке тап болғанда, ол қоршаған әлемге ашуланады. жүктеу/скачать 79,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|