Өкпе рагы (бронхогенді рак, бронхогенді карцинома) – әр түрлі көлемде бронхтың эпителиальді тінінен дамитын өкпенің қатерлі жаңа түзілісі. Өкпе рагынан өлім 85%-ды құрайды.Бұл аурумен зардап шегу мен өлім әлемде, әсіресе Ресейде бірінші орында келеді. Пайда болатын орнына байланысты 2-ге бөлінеді:
Өкпе рагы (бронхогенді рак, бронхогенді карцинома) – әр түрлі көлемде бронхтың эпителиальді тінінен дамитын өкпенің қатерлі жаңа түзілісі. Өкпе рагынан өлім 85%-ды құрайды.Бұл аурумен зардап шегу мен өлім әлемде, әсіресе Ресейде бірінші орында келеді. Пайда болатын орнына байланысты 2-ге бөлінеді:
1) орталық
2) перифериялық.
Экзогенді:
Экзогенді:
Темекі шегу(90%).Темекі түтінінде ісік шақыратын канцерогенді заттар бар (бензпирена, бензантрацен), олар бронхиальды ағаштың кілегейлі қабығының кірпікшелі эпителиін зақымдап рак тууына себеп болады.
Ауыр металдармен жанасу (асбест, мышьяк, никель, кадмий, хром, хлорметил эфирі)
Қоршаған ортаның канцерогенді заттармен ластануы.
Радиоактивті элементтер мен радиоактивті сәулелер.
I стадия –ісік көлемі 3см дейінгі өкпенің белгілі бір сегментінде немесе бронхтың сегменттік бөлігінде орналасады. Метастаз болмайды.
I стадия –ісік көлемі 3см дейінгі өкпенің белгілі бір сегментінде немесе бронхтың сегменттік бөлігінде орналасады. Метастаз болмайды.
II стадия – көлемі 3см дейінгі өкпенің белгілі бір сегментінде немесе бронхтың сегменттік бөлігінде ісік. Пульмональдық және бронхопульмональдық лимфалық түйіндерде жекелеген метастаздар болады.
III стадия – көлемі 6 см жоғары өкпенің көрші үлесіне өткен немесе көрші бронхқа немесе негізгі бронхқа дейін өскен ісік. Метастаздар бифуркацияда, трахеобронхиальдық, паратрахеальдық лимфалық түйінде болады.
IV стадия – ісік өкпе жанындағы ағзаларға сонымен қатар алыс аймақтағы ағзаларға метастаз береді.
Өкпе рагында пайда болатын сыртқы көріністерді бағалау.
Өкпе рагында пайда болатын сыртқы көріністерді бағалау.
Рентгенологиялық диагностика – өкпе рагын анықтауда негізгі әдістерінің бірі. Ауруды 80% анықтайды. Профилактикалық мақсатта флюорография жүргізеді. Егер флюорограммада өзгерістер байқалса, екі проекцияда ренгтгенография және компьютерлік томография жүргізеді. Компьютерлік томография өкпедегі метастаздарды анықтауды тиімді әдіс болып табылады.
Қақырықты цитологиялық зерттеу – өкпе рагының диагностикасында басты әдістердің бірі. 90 % жасушадағы өзгерістерді анықтауға және морфологиялық диагноз қоюға мүмкіндік береді, тек 1-6 % жағдайда ғана жалған оң нәтиже береді.
Қақырықты цитологиялық зерттеу – өкпе рагының диагностикасында басты әдістердің бірі. 90 % жасушадағы өзгерістерді анықтауға және морфологиялық диагноз қоюға мүмкіндік береді, тек 1-6 % жағдайда ғана жалған оң нәтиже береді.
Бронхоскопия - трахеяны, негізгі, үлестік, сегменттік, субсегменттік бронхтарды, тіпті 6-шы, 7-шіден жоғары қатарларды визуальды зерттейтін әдіс. Бронхоскопия ісікті көруге және биопсияны жасауға мүмкіндік береді.
Ультрадыбысты диагностика – өкпе қабырғасындағы қатерлі ісіктердің өсуін және өкпе тінінің қараюын анықтауда аса тиімді әдіс.Өкпенің ауасыз тіні арқылы ісікті еш кедергісіз көруге болады.Бұл әдіс кауіпсіз, қарапайым және үнемді. УДЗ ісіктің көкірекаралықтың қай ағзасында орналасқанын және сол ісік қаншалықты сол ағзаны бүліндіргенін нақты анықтап бере алады.
Ультрадыбысты диагностика – өкпе қабырғасындағы қатерлі ісіктердің өсуін және өкпе тінінің қараюын анықтауда аса тиімді әдіс.Өкпенің ауасыз тіні арқылы ісікті еш кедергісіз көруге болады.Бұл әдіс кауіпсіз, қарапайым және үнемді. УДЗ ісіктің көкірекаралықтың қай ағзасында орналасқанын және сол ісік қаншалықты сол ағзаны бүліндіргенін нақты анықтап бере алады.
Хирургиялық емдеу – ісіктік кешен толығымен алынып тасталынады (біріншілік ошақ, метастаздар және т.б)
Хирургиялық емдеу – ісіктік кешен толығымен алынып тасталынады (біріншілік ошақ, метастаздар және т.б)
Сәулелік терапия – науқас операциядан бас тартқан жағдайда немесе операцияға қарсы көрсеткіштер болғанда жасалады.
Химотерапия – хирургиялық немесе сәулелік терапия жасауға болмайтын кезде қолданылады. Оның тиімділігі төмен. Алыс аймаққа берілген метастаздарды жоя алмайды.Тек ісіктің көлемін кішірейтуге ғана мүмкіндік береді.
Паллиативті терапия – басқа ем қабылдай алмаған кезде ғана қолданылады. Бұл терапия жазылмайтын науқастардың жағдайын жақсартуға негізделген. Оның құрамында жансыздандыру, психологиядық көмек, детоксикация, паллиативті хирургиялық араласу және ісікпен бірге жүретін өкпе ауруларының емі бар.
Интернет жүйесі:
Интернет жүйесі:
www.google.ru
www.yandex.ru
www.meduniver.com
www.google.kz –www.zakon.kz/164316-onkologi-kazakh-Онкология Казахстана, 2010 г;211-213 бет
