Тарих философиясы философия тарихы – философиялық білімнің бір саласы

Тақырыбы: «Тарих философиясы»

• Тақырыбы: «Тарих философиясы»
• Мақсаты: Студенттерді әмбебап философиялық білімнің кейінгі ғасырларда пайда болған жеке саласы тарих философиясымен таныстыру, оның зерттеу пәні мен әдістерін бағамдау.
• Дәріс жоспары:
• Тарих философиясының пайда болуы. Тарих философиясы туралы ойшылдардың ой-тұжырымдары.
• Тарих философиясы: өзіндік ерекшеліктері, негізгі мәселелері. Тарихты философиялық тұрғыда бағамдау.
• Тарих философиясының қазіргі заманғы концепциялары.

ТАРИХ ФИЛОСОФИЯСЫ

• ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫ – философиялық білімнің бір саласы.
• ПӘНІ-тарихи процестің мазмұнын, оның дамуын философиялық зерделеу болып табылады.
• НЕГІЗГІ ӨКІЛДЕРІ: О.Шпенглер, А.Тойнби, Л.Гумилев, П.Сорокин, К.Ясперс, т.б.

ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕР

• О.Шпенглер – “локальді мәдениеттер” концепциясының авторы.
• НЕГІЗГІ ЕҢБЕГІ: “Еуропаның құлдырауы”.
• Еуропоцентризмге қарсы теория ұсынды.
• Еуропоцентризм-Еуропа мәдениеті, тарихы арқылы адамзат өмірін тұтастай бағамдаудағы басты өлшем.

ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕР

О.Шпенглер теориясы бойынша:

• МӘДЕНИЕТ ЦИВИЛИЗАЦИЯ
• Мәдениет - белгілі бір территорияда өмір сүретін ұлттың тілі, дәстүрі негізінде қалыптасады, яғни, локальді болады. Мәдениет-тірі организм.
• Ал өркениет – мәдениеттің соңы.

ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕР

• Ойшылдың ойынша тарихты зерделейтін болсақ, әрбір мәдениет шамамен 1200-1500 жыл өмір сүреді.
• Мынадай кезеңдерді бастан кешеді:
• Балалық
• Бозбалалық
• Есею
• Кәрілік.

ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕР

Ойшыл мәдениеттердің келесі типтерін ажыратады:

• Египеттік
• Вавилондық
• Үнділік
• Қытайлық
• Грек-римдік
• Арабтық
• Мексикандық (майя)
• Еуропалық.

ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕР

• Мәдениет өзінің барлық мүмкіндіктерін тауысқанда, цивилизацияға айналады.
• Цивилизацияның белгілері: урбанизация, гигант-қалалар, ортақ ақша, халық орнына тобыр, діннің орнына өлі метафизика, шынайы әрекеттің орнына шоу, билікке деген құштарлық, сыртқа бағытталу.

АРНОЛЬД ТОЙНБИ

• А.Тойнби Шпенглер ойларын жалғастыра отырып, өзінің “локальді өркениеттер” концепциясын ұсынады.
• НЕГІЗГІ ЕҢБЕГІ: “Тарих зерттеулері”.
• Тойнби теориясында мәдениет және өркениет – синонимдес ұғымдар.

АРНОЛЬД ТОЙНБИ

• Тойнби теориясында мәдениет-адамдардың қолымен жасалған құндылықтар жиынтығы, ол цивилизацияның құрамдас бөлігі.
• Тойнби концепциясында мәдениеттің шарықтау шыңға жетуі цивилизация деп аталады.

АРНОЛЬД ТОЙНБИ

Өзіне дейінгі зерттеушілермен салыстырғанда, Тойнби алғаш рет тарихты зерттей отырып, цивилизацияның келесі түрлерін ажыратады:

• Батыс христиандық
• Православиелік христиандық
• Исламдық
• Қиыр-шығыс
• Индуистік

АРНОЛЬД ТОЙНБИ

• Өзіне дейінгі еуроцентризмді сынаған ғалымдарға қарағанда, Тойнби цивилизацияны терістемей, керісінше жоғары бағалайды.
• Тойнбидің ойынша әлемдік тарихтың мұраты – біртектес әлемдік мәдениетті жасап шығару.
• Ол үшін бірлік қажет. Мысалы, барлығына ортақ дін.

АРНОЛЬД ТОЙНБИ

• Адамзат мәдениетінің тарихын зерделей отырып, Тойнби “Талап-Жауап” концепциясын ұсынады.
• Тарих дамуы –табиғатпен қойылған талаптарға берілген жауаптар тізімі.

Әдебиет:

• Негізгі:
• 1. Антология мировой философии В-4-хт.М.Мысив, 1969-1972
• 2. К.Маркс, Ф.Энгельс Соч.2-ое изд. Т1,3,20.
• Қосымша:
• 1. Ғабитов Т. «Мєәдениеттану» Алматы,2002
• 2. Ғабитов Т. «Философия» Алматы,2004
• 3. Кішібеков Д. «Философия» Алматы,2005
• 4. Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. «Философия» Алматы,2011.
• 5. Құлсариева А. «Мәдениеттану негіздері» Алматы,2002
• 6. Төкенов «Мәдениеттану негіздері»Алматы,2002
• 7. Философия культуры М.,2000
• 8. Философия жєне мәдениеттану. Оқу құралы. Құрастырған: Т.Ғабитов, А.Қасабеков және т.б. Алматы,1998

Проблемалық сұрақтар (пікір-таласқа арналған):

• Тарих филосолфиясының пайда болуының қандай алғышарттары болды?
• Тарих философиясыс
• Мәдениет пен табиғат, қоғам ара-қатынасы туралы не айтасыз?
• Мәдениетсіз адам бола ма?
• Болса немесе болмаса өзңіздің ой – пікіріңізді мысалдар арқылы дәйектеңіз.