Тексерген: Тұрғанбаева Г. Е тақырыбы: Жануарлар мен

Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу университеті
Орындаған:ВС
-416 
Сабыр А.М
Тексерген:Тұрғанбаева Г.Е
Тақырыбы:"Жануарлар мен 
адамдардың
геогельминтоздары(токсока
роз)"

Жоспар:
1) Кіріспе
2)Негізгі бөлім
3)Қорытынды

Кіріспе
•
Геогельминттер
- тіршілік барысында аралық иелері
болмайтын,ал
жұмыртқалары
мен
личинкалары(дернәсіл)
қоршаған
ортада
дамитын паразиттік құрттар.
•
Г
еогельминттер
иесін ауыстырмай дамиды, ал ересек
даралары адам ішегінде өмір сүреді. Гельминттің
нәжіспен
бөлінген
жұмыртқасында
дернәсілі
(личинкасы) болады, оның инвазивтік сатыға дейін
дамуы
басым
жағдайда
сыртқы
ортада
өтеді
(топырақта). Адамға жұғу инвазивтік жұмыртқаны не
дернәсілді су немесе тағамды (көкөніс, жеміс-жидек)
жұтқанда іске асады.

Негізгі бөлім
•
Геогельминтоздардың
қоздырғыштарына
адамдарда
жиі
кездесетін
нематодтардың
көптеген
түрлері
жатады.
Бұл
паразиттер
иелерін
өзгертпестен дамиды. Ересек гельминттер-адамның ішектерінде тіршілік
етеді.
Нәжіспен
бөлінетін
геогельминт
жұмыртқаларында
личинкалар(дернәсіл) болады, олар сыртқы ортада (топырақта) инвазивті
кезеңге дейін дамиды. Тек стронгилоидоздың қоздырғышында (Strongyloides
stercoralis)белгілі бір жағдайларда
паразиттің сыртқы ортаға шығуға
мүмкіндігі болмаса,даму циклі адам денесінде аяқталуы мүмкін .
•
Геогельминтоздар-адамның
жалпы
паразиттік
ауруларының
бірі.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының бағалауы бойынша, әлемде 2
миллиардтан астам адам, оның ішінде Еуропалық аймақтағы 4 миллионнан
астам бала геогельминтозбен ауырады, ал гельминтоздардың ең жоғары
деңгейі санитарлық-гигиеналық жағдайы мен сумен қамтамасыз етілуі
нашар
аудандарда
байқалады.
Геогельминтоздарға,
олардың
эпидемиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес: аскаридоз, трихоцефалез,
анкилостомидоздар (анкилостомоз және некатороз) және стронгилоидоз
жатады

Токсокароз
Токсокароз және токсаскаридоз қоздырғыштары:
Anisakidae тұқымдасына кiретiн Toxocara canis және
Ascaridae тұқымдасына жататын Тoxascaris leonina
болып табылатын ит және терiсi бағалы ет қоректiлер
арасында кездесетiн аурулар тобы. Оларды тудырушы
ащы iшектi мекендейтiн аталған жұмыр құрттар.
Қоздырғышы.
Toxocara canis(Werner,1782), ақшыл
сары түстi нематода. Еркегiнiң ұзындығы 5-10 см,
құйрық жағы қайырылған. Тiк құйрықты аналығының
ұзындығы – 9-18 см. Ауызы 3 ерiнмен көмкерiлген
және бас бөлiмi кең қанатшалармен қамтамасыз
етiлген, екi тең спикуласы бар. Аналық жыныс тесiгi
құрт
денесiнiң
алдыңғы
жағынан
ашылады.
Токсокора жұмыртқасының көпшiлiгi шар тәрiздi
домалақ, диаметрi 0,068-0,075 мм, оның сыртқы
қабықшасы араның ұясына ұқсас. (қараңыз: ХХIII
сурет ).Ал мысықтың өзiне тән T. mystax деген
жыланқұрты бар.

Қоздырғышы

Toxascaris leonine (Linstow, 1902), ақшыл сары түстi iшқұрт,
бас бөлiгiнiң алдыңғы жағында жiңiшке қанаты орналасқан.
Еркегiнiң ұзындығы 4-6 см, екi тең спикуласы бар,
ал бәтегi денесiнiң алдыңғы бөлiгiнен орын тапқан. Токсоаск
ариданың жұмыртқасы дөңгелек немесе сопақша келедi, сыр
тқы жылтыр қабығы қалың, оның диаметрi 0,075-0,085 мм.

Өсiп-өнуi
•
Токсокароз бен токсаскаридоз қоздырғыштары геогельминттер, олар аралық
иесiз дамиды. T.canis. Қолайлы жағдайда қоршаған ортаға бөлiнiп шыққан
құрт жұмыртқасы 5 тәулiктiң iшiнде өнедi. Осы уақыт аралығында
жұмыртқада балаңқұрт өсiп жетiледi. Етқоректiлер құрт жұмыртқаларымен
ас-су арқылы зақымданады. Етқоректiлер iшқұрылысына енген балаңқұрттар
өздерiнiң сыртқы қабатынан ажырап, iшек қабаттарына енедi, қан
тамырлары арқылы бауыр, жүрекке, онан соң кiшi қан айналымы жолымен
өкпеге
жетедi,
өкпе
көбiкшелерiальвеоладан
ауатамырша-ларына
(бронхиолы), өтедi, одан әрi қарай 374 жылжып кеңiрдекке, көмекейге
барып, жұтқыншақ арқылы сiлекеймен асқазан-iшекке қайта түсiп, 1 ай
шамасында ересек iшқұртқа айналады.

Балаңқұрттардың қалған тағы бiр бөлiгi үлкен қан айналымына өтiп,а
ртериялық қантамырлар арқылы етқоректiлердiң, кемiргiштердiң әртү
рлi мүшелерiне келiп тоқтайды. Балаңқұрттарды сыртынан торшалар
мен ұлпалар қоршап, дәнекер ұлпалы қалталар түзiледi, бiрақ оларды
ң тiршiлiк қабiлетi жойылмайды. 
Ит, түлкi және басқа етқоректiлер токсокар қоздырғышы бар кемiрушi
лердiң еттерiн не өздерiн жеп зақымданады. Олардың ас-
қорыту жүйесiнде капсуласынан босаған балаңқұрттар дамуын жалға
стыра бередi. 
Үлкен қанайналымындағы көшпелi токсокара балаңқұрттары буаз қан
шықтың шу қабығынан (плацентасынан) өтiп күшiк денесiне енедi. Қ
ұрттар жаңадан туған күшiктiң әуелi өкпесiнде болады, екi тәулiк өтiс
iмен олар кеңiрдек, өңеш арқылы iшекке түсiп, өсiп нематоданың ерес
ек сатысына көтерiледi.

Даму 
циклі

T.leonina тiкелей жолмен ө
сiп-өнедi. 
Ит пен басқа етқоректiлерд
енесiнде балаңқұрттар күр
делi миграция жасамайды.
Iшекке жеткен жұмыртқала
рдан балаңқұрттар “бостан
дық алып” ағзаның iшкi қа
бат ширақтылықпен кiредi,
онда түлегеннен кейiн, ола
р iшек саңылауынан қайта
шығып, 2-
3 жұмадан соң жетiлген ге
льминттерге айналады.

Эпизоотологиясы
Токсокарозбен көбiнесе жаңа туған, 17-20 күндiк күшiктер ауырады. Ал
токсокароздың токсаскаридоздан айырмашылығы ол жаңа туған және жас
жыртқыштар арасында еш уақытта кездеспейдi, онымен тек ересек етқоректiлер
ауырады. Инвазия таратушы болып токсакара мен токсаскарида жұмыртқаларын
бөлiп шығаратын етқорек-тiлер болып табылады. Олар негiзiнен жұқпалы
жұмыртқаларды сумен, азықпен бiрге жұтып зарарланып дертке шалдығады.
Сонымен қатар аталған жұмырқұрттар кемiргiштер iшегiнде тiршiлiк етiп,
жыртқыштарға олармен қоректенгенде жұғады. Терiсi бағалы аңдардан
токсаскаридозбен көгiлдiр түлкiлер өте жиi ауырады. Токсокара мен токсаскарида
жұмыртқалары қоршаған ортаның әр қилы қолайсыз жағдайларына өте
бейiмделгiш келедi, көптеген уақыт бойы топырақта сақталады және әр түрлi
химиялық заттардың әсерiне төтеп бере алады. Мәселен, нәжiстi фенолдың 5
проценттiк ерiтiндiсiмен зарарсыздандырғанда олар тек 22 күннен кейiн ғана
тiршiлiгiн тоқтатады. Токсаскаридоз қоздырғышының ең кеңiнен тарайтын кезi
тамыз, шiлде айлары.