Xi ғасырдың соңына таман Кіші Азияда аса күшті Осман империясы
жүктеу/скачать 26,51 Kb.
|
1 2
Байланысты:тмт9
|
XI ғасырдың соңына таман Кіші Азияда аса күшті Осман империясы дами бастады. Бұл мемлекеттің негізін XI ғасырдың басында Сырдария алқабынан қоныс аударған оғыз (түрікмен) тайпасының қайы руы қалады. XI ғасырдың 30-жылдарында ағайынды Тоғрыл-бек пен Чағрыл-бек бастаған салжұқтар Иранға қоныс аударды. Тоғрыл-бек (993-1063) сұлтан атанып, 1040-1050 жылдар аралығында Хорезмді, бүкіл Иранды, Әзірбайжанды, Күрдістан мен Иракты басып алып, өз билігін орнатты. 1055 жылы Бағдад қаласы да салжұқтар қол астына көшті. Алып Арыслан (1063-1072) кезінде, 1064 жылы Арменияны басып алды. 1071-1081 жылдар аралығында селжұктер Кіші Азияны т.б. жерлерді жаулап алды. Осман сұлтан Монғол шапқыншылығынан кейін ыдырап кеткен Салжұқ мемлекетінің орнына, 1299 жылы Осман түріктерінің мемлекеті келді. Оның негізін 1220 жылы Сырдария маңынан қоныс аударған түріктердің басшысы Ертоғрұлдың баласы Осман сұлтан (1258-1326) қалаған еді. XIV ғасырдың екінші жартысында Осман империясы көрші елдерге жорықтар ұйымдастыра бастайды. 1352-1354 жылдары түріктер Дарданелл жағалауын, Галлиполь және бірқатар қалаларды басып алады. Бұдан кейін осман түріктері Балқан түбегінде тұрып жатқан оңтүстік славян тайпаларынан құрылған Болгар патшалығы мен Серб мемлекетіне қарсы соғыс бастайды. 1363 жылы сұлтан I Мұрад Андрионопольды алады да, өз астанасын сонда көшіреді. Андрионопольды жаулап алуы Балқан түбегіндегі славян мемлекеттерін бағындырудың негізгі базасына айналады. Бұл кезде Балқан түбегіндегі Болгар және Серб феодалдық мемлекеттері өзара қырғиқабақ болып, бытыраңқылықты бастан кешіріп жатқан еді. 1389 жылы түріктер Сербияға шабуыл жасайды. Шешуші ұрыс 15 маусымда Косово даласында болады. Серб королі Лазарь мен түрік сұлтаны I Мұрадтың арасында болған шайқаста түрік әскерлері ірі жеңіске жетеді. Серб сарбазы Милош Обилич I Мұрад отырған шатырға кіріп келіп, оның ту сыртынан қанжар салады. Соғыста Лазарь тұтқынға түсіп, өлтіріледі. Балқан түбегін бағындыру I Мұрадтың баласы Иылдырым Баязит (1360-1403) кезінде жалғасты. Соғыс майданында көрсеткен ерлігі үшін оған Иылдырым (Найзағай) деген ат берілген. Түрік әскерлері Баязит сұлтанның басшылығымен бөлшектеніп кеткен болгардың Тырнова патшалығын бағындырады. 1402 жылы Әмір Темірдің Баязит сұлтан әскерін Анкара түбінде талқандауы, түріктердің Балқан елдеріне одан әрі жорық жасауына тоқтау салды. Қайта күшейген түріктер Византия мемлекетінің астанасы Константинопольге шабуылға шығады. 1453 жылы сәуірдің басында II Мехмед сұлтан 200 мың түрік әскерімен Константинополь қаласын қоршайды. 1453 жылы 29 мамырда түрік әскерлері Константинополъ қаласын жаулап алады. Византия мемлекетінің соңғы императоры Константин XI Палеолог (1444-1453) шайқас үстінде қаза табады. Константинопольдің құлауы Византия империясының өмір сүруін тоқтатты. Константинополь Стамбүл (Истанбул) атымен Осман империясының астанасына айналдырылды. Түркия Осман империясы болып жарияланады. Осман түріктері ХІV-ХVII ғасырлардың бірінші жартысында ұлы империя құрды. Түріктер Балқан түбегіндегі жаулап алған жерлерін әкімшілік-басқару жағынан санжакқа (облыстарға) бөлді. Санжактарды түрік сұлтаны тағайындаған бейлер басқарды. Балқан түбегіндегі жер түрік сұлтанының иелігіне көшті. Мешіт иелігіндегі жерлер вакуф (вақф) деп аталды. Балқан түбегіндегі халықтарға өте ауыр мемлекеттік салықтар салынды. Жер салығы харадж енгізілді. 5-7 жастағы ер балаларды Түркияда тәрбиелеп, әскери янычар құрамдарына алып отырды. Ұшыр (үшір) салығы өнімнің түсімінен алынатын салық (оннан бірі) түріне жатты. Шаруалар жергілікті өкіметтің рұқсатынсыз өз үлесін тастап ешқайда кете алмады. Дін жағдайы өте ауыр болды. Болгар, серб жеріндегі христиан шіркеуіне тыйым салынды. Ислам дінін қабылдағандарға жеңілдіктер жасалды. Ежелгі славян тайпаларынан бері сақталып келген мәдениет орындары жабылды. Балқан түбегінде Осман империясы мұсылмандандыру саясатын жүргізді. Болгар, серб халықтары түрік үстемдігіне қарсы күреске шығып отырды. жүктеу/скачать 26,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2