Барыс жылы туғандар, Батыр болып жетілер. Қоян

Батыр болып жетілер.

Секең-секең секірер.

Ұрынбайды жауына.

Өрмелейді тауына.

Тұлпар болар бір өзі.

Қорғасындай мінезі.

Күнде сауық құрады.

Таң атпастан тұрады.

Ұрандағыш келеді.

Тоқ боп жүре береді.

Маңыраған лақ па?

Сыңғыр-сыңғыр қоңырау,

Үн келеді құлаққа.

Сыңғыраған бұлақ па?

Сыңғыр-сыңғыр қоңырау,

Сыбырлайды құлаққа.

Жаңғырады тау іші.

Сыңғыр-сыңғыр қоңырау –

Болашақтың дауысы.

– Велесипед тебесің.

– Сабақ қарап өтесің.

– Шәкірт қылам шеберге.

Басқалардан қалмағын!

Талпындым ба, күлдім бе.

«Ата», «апа» деп былдырлап,

Қаз-қаз басып жүрдім бе.

Елеңдедім әр іске.

«Үш» жасымда ұмтылып,

Құлақ түрдім дәріске.

Балабақша шақырды.

Тақпақ айтып тақылдап,

Бала болдым ақылды.

Еркелетті ертегім.

«Алты» жаста ән салып,

Домбыраны шертемін.

Мектебіме кетемін.

Таудай болып өсемін,

Ұстазды мәз етемін.

Мен талапты баламын.

Ащы терім арқылы,

Тәтті жеміс аламын.

Сабағымнан қалмаймын.

Білім алу жолынан,

Жалықпаймын, талмаймын.

Ұстаз сөзін ұғамын.

Мектеп маған сая бақ,

Ғылым жолын қуамын.

Көгеретін шақ екен.

Көп білімнің шуағына

Бөленетін шақ екен.

Бой жазатын кез екен.

Жазу жазып жас балалар

Ойланатын кез екен.

Молшылық пен жемісің.

«Бестік» баға берсе ұстаз,

Қол бұлғайды жеңісің!

Аязды шақ ақ қырау.

Марапатпен мадақталып,

Шана мініп шапқылау.

Той думан қаламыз.

Жыл келді, алақай,

Көп сыйлық аламыз.

Үмітті ақтаймыз.

Келгенде жаңа жыл,

Бір жасқа аттаймыз.

Білімге тоймаймыз.

Жаңа жыл, жаңа күн,

Ән салып тойлаймыз.

Таусылмайтын дәриям.

Өнер, ғылым, білімнен.

Бір өзіңнен нәр жиям.

Болса екен жерім тыныш, халқым аман.

Туған жер тал бесігім әлдилеген,

Отаным – нәрін берген алтын анам.

Бұлбұл құстар сайрады.

Бұлақта су сыңғырап,

Дала гүлдеп жайнады.

Қолтықтап ап келеді.

Төлдің басын сыйлық қып,

Маған ен сап береді.

«Бұл да саған» деді шын.

Ұрпағым деп бәр-бәрі,

Жүгіреді мен үшін.

Тектен-текке қоймапты.

Ержетсін деп ел үшін,

Ертеңімді ойлапты.

Туған күнім – бал күнім.

Отаныма арнаймын,

Бойдағымның барлығын.

Жалауланса жалындай көк бөрінің.

Көз сүзіп сол байраққа қарай берем,

Көсегесі көгеріп көктемімнің.

Қандай көркем!

Аспанның нілі сіңген.

Көлдердің көлеңкесіз келбетіндей,

Желбірейді жел сүйсе тынысы кең.
Тұнықтықтың дегендей айғағы едім,

Айбары елдің,

Арындай байрағы елдің.

Жалғастырып жатқандай махаббатын,

Аспанға ғашық болған айна көлдің.
Арайланып атқанда ырыс – таңым,

Толқынымен ойнатар күміс сағым.

Көк байрақ көрсетіп тұр көк жүзінде,

Табиғат пен қазақтың туысқанын.

Көңілімде дәл сондай желпінді ұзақ.

«Күн сөнгенше сөнбейміз!» деп тұрғандай,

Қыранның қанатындай еркін қазақ.

Біздің үйге тоты келді торменен.

Нәр қызыма сыйлапты Арай тәтесі,

Деп сұрадым:

– Күн көреді ол немен?
– Бұл үй құсы,

Жел тигізбей сақтаңыз,

Күн астына күйдіріп те бақпаңыз.

Көлеңкеде жылы жерде күтілсін,

Керек емес жасыл бақ пен бақшаңыз.
Мен күрсіндім,

От боп жанып жатты ішім,

О, бейшара, кіп-кішкентай пәк мүсін.

Мазақ болған мына сәби – қоғамға,

Аяп кеттім еркіндіктің ақ құсын.
Құлатқан соң құлдық сана құрдымға,

Құны да жоқ бостандық пен қырдыңда.

Бір ділдәға қапас сатып алғанмен,

Еркіндікті ала алмайды мың ділдә.

Ұстамайсың ұйқыңды да шынжыр ғып.

Екеуімізде оянамыз таң сәрі,

Қосылып ап бір мұңлыға бір мұңлық.

Кенеземде кепкен менің – шөл еді.

Құс қапасқа, мен қалаға қамалып,

Үмітіміз ұясында өледі.

Даламды аңсап, өгейлеймін қаламды.

Қамамасын қапасқа деп тіленем,

Бір Алладан –

Тілім,

Ділім,

Мен қалаға байланам,

Дей берем тек: Тотыңды ая, әй, балам!

Түн келгенде қалғып кеттік...

Ол қайтер?

Мен түсімде –

Аппақ құсқа айналам!
БІР АЛЛА
– Айтшы, ата, аюдан

Қорықасың ба? – деді Ерсін

– Аю түгіл арыстан...

Қорқыта алмас, не дерсің?

Ерсін таңғалып,

Ауыр ойда қалды ұзақ

Деді атасы:

– Қорқамын,

Бір Алладан жалғыз-ақ.

Далаң еді шайқаған шаранадан.

Хабар айтып кетті ме самал саған,

Қара шал қалғып қалған қара жалдан.

Дала аңсаған не дейін балам саған?!
Дала аңсаған не дейін балам саған,

Жетті ме үні ауылдың жаңа ән салған.

Телміресің, шаршайсың, шамаң – шабан,

Қала менен ауылдың арасы арман,

Дала аңсаған не дейін балам саған?!
Дала аңсаған не дейін балам саған,

Жұпар лебі жетті ме тау аршадан.

Мен емеспін далаңа қала салған,

Қаламай ма қаланы сарай санаң,

Дала аңсаған не дейін балам саған?!
Дала аңсаған не дейін балам саған,

Қайтқан қазға телмірдің қарашадан.

Атаң еккен қырдағы қаламшадан,

Шақыра ма бой созып балауса орман,

Дала аңсаған не дейін балам саған?!
БАЛА ТІЛЕГІ
(Мерейге жазылған алғашқы өлең)

• 
  Не қалдырдың, әке, маған?
  

• 
  Өмірден шын із қалдырған,
  

• 
  Байлық, – дедім әуелі оған, –
  

Дүниеде ен-дәулеттен,

Барма нәрсе артылған.
Жоқ! – деді ол,

• 
  Атақ, – дедім,
  

Онан артық нәрсе бар ма?

Құшақтайын, кел, қарғам!

• 
  Жоқ! деді ол,
  

Бар ғой елде мәртебем,

Мансап пенен мәртебелен,

Болмас басқа бар деген.

• 
  Жоқ! – деді ол,
  
• 
  Айтшы дедім,
  

Деді ол да іркілместен:

• 
  Не берерсің кітаптан?
  

Ұйұыда екем, ояныппын,

Түсіме де қош айтып.

Жатыр екем балама арнап,

Бармағымды шошайтып.
Бесігінде балғын бөбек,

Жатыпты ұйықтап Мерейім.

Дедім іштен, қарап оған:

• 
  Кітап жазып берейін!
  

Аманбысың, Мерейім, шырағым-ай.

Әр күндері түсімде сені көріп,

Оянамын ұйқыдан жылап ыңғай.

Сағыныш па қиял ма алып ұшпа.

Айналам да жүремін әйтеу сені,

Баласына үйірілген қарлығашша.

Жүрсің бе әлде шешеңнен «жазаланып».

Қош айтпай кетті деме, онда ұлым-ай,

Жатыр ең ғой ұйқыңа таза қанып.

«Ат мінгенің» әкеңнің кеудесіне.

Басқа қалып алғанда ойыншығыңды,

Қаратпаушы ең жалтарып бермесіме.

Жүрсе екен құлыным, сағың сынбай.

Мерей, жаным, мерейің үстем болғай,

Сағындым-ай, өзіңді сағындым-ай!

Көп ойға бала көріп бара бердім.

Келгені-ай, маңдайынан иіскелегім,

Келгені-ай, құшағыма ала бергім.

Секілді менің Мерей көбелегім.

Көрімдік атайыншы, айтайыншы

Шабытым қайда менің көп өлеңім?!

Тәтесі-ау, ерке ме өзі, бұла ма екен?

Қарашы құлыны шықты жанымның да,

Қарағым, жыламашы, жылама еркем!

Уанбасаң жанарымды жуам тегі.

Қуансаң, уансаң мен де шалқып,

Айы да көңілімнің туар еді.

Мерейім жүргенінде сағындырып.

Бал деген рас екен бала тілі,

Барады былдырласаң жаным кіріп.

Мінеки, көріп едім, алғаш сені.

Қимадым, жыламай жүр, жылатпаңдар,

Мен кеттім, қош сәбиім, ал, қош енді!

Төске салып ұрса да үгілмеген.

Жібімейтін қап-қара тас еді ғой,

Жүйке-жүйкем босады бүгін неден!?

Жанарымның құлдады жасы майда.

Кеңсірігім дәл қазір жарылардай,

Ашымаған щылым мен насыбайға.

Сәбиімнің иісін-ай, бал шығар да.

Атау керек болсын-ақ сарық басып,

Иіскеп барып қисайсам жан шығар да.

Сусын етіп шіркін-ай, жұтар ма едім.

Алты қанат шықсам да аспаныңа,

Ос иісті шынында ұмытар ма едім?!

Жауыздықтар қаншама таралмады.

Омырауын ананың ора жауып,

Қанша бөрі қан-сөлін таламады,

Қара жердің кеппеді қара қаны.
Жебір жүрек жем етіп, темір жүрек,

Қыршынынан қиылды не бір түлек.

Тіршілікке тіректі жомарт күндей,

Жүректерді жүгінтер – мейірлірек,

Қажет болды қайырлы мейір – тілек.
Мейір, Мейір!

Сол мейір көктесін деп,

Көңіл көгін найзағай сөкпесін деп.

Қайғы – қамыт қанды жас төкпесін деп,

Мейіріңді көл-дария көпке ұсын деп,

Ат қойдым мен:

«Мейіргүл» текті есім деп!

1991 жыл сәуір,

Алтай-Шірікши
НАРАЛТАЙ ТУҒАНДА
Сен туғанда аспан қатты күркіреп,

Жарқылдады найзағайдың оттары.

Көңілімнің көп құстары дүркіреп,

Маздап кетті жүрегімнің шоқтары.

Жарық қылдың Алатаудың бөктерін.

Қайта туған бақытым ба ең, бағым ба ең,

Гүл жайнатып көңілімнің көктемін.

Шүйіншідеп тереземді шертеді.

Қандай ғажап шаттығыңның жаршысы,

Басталды енді баянды бір ертегі.

Күннің нұры, гүлдің нілі сен едің,

Жанұямды шаттығыңа бөледің.

Көктем келіп көгергенде бар алап,

Мен өзіңді қызғалдаққа теңедім.
Нәрім менің, әнім менің, шуағым,

Таудан аққан мөлдір каусар бұлағым.

Тіршіліктің таңдайына нәр сыйлап,

Жарқырасын – жаңа өмірің, шырағың,

Жайқалта бер, жаз өмірдің құрағын!
АҚТҰЙҒЫНҒА
Ақтұйғыным, ақ құсым,

Басқа қонған бақ құсым.

Аппақсың сен сүттенде,

Тәттіденде тәттісің.

Шапқылайсың шаттығым.

Тамылжыса табиғат,

Шам-шырағын жақты күн.

Сұңқар болар сұлуым.

Жаялық еттім мен саған,

Жүрегімнің жылуын.

(Мәуеге)
Мен Алтайда, сен Арқада туылдың,

Мен Ертіске, сен Есілге жуындың.

Қырық бестің қырқасында сен туып,

Шаттығымнан шаңыраққа ту ілдім.
Тәубе қылдым, тәуелсіздік ақ таңы,

Құлағымда құлынымның тәтті әні.

Қояндыда думандатып той өтті,

Босағамды бақыт құсы аттады.

Қашты уайым, күн боп биік шықты үміт,

Бәйтерекке мәуе болсын деп тілеп,

Есіміңді «Мәуе» қойдым, құт біліп!

Арқаладың арманыңдай дә-ә-у есім.

Шешең сені қызым дейді өзімдей,

Әкең сенің үйіреді тәубесін.

Сәулесіндей сағымы мол айдынның.

Ақ батасы аталардың арнаған:

«Мәуесіндей мәуелесін зәйтүннің!»

Шаттығымды жас сәби, тыңдашы бір:

Айсезім, ай нұрындай сәуле шашып,

Бақытым балбөбек боп сырласып жүр.

Алғашқы ақ уыздай ауызға алған.

Ыңалап наз айтатын сенің үнің,

Көмейден көлдей толқып ағызған ән.

Аққудың балапаны сияқтысың.

Бөлеген мені Ата бақытына,

Жаралған аппақ нұрдан шуақтысың.

Көктемнің мың құлпырған гүлінде бол.

Алла саған бақыттың бәрін берсін,

Сайраған бұлбұл құстың үнінде бол!

Жаман адам – ойлайды пайда, басын.

Өсекші, досты айырып жала жапқан,

Жек көрінішті болады – қайда барсын?!

Ой құмарлық – ақылдың қайнарындай,

Таза жүрек – пенденің айбарындай.

Жақсы мінез – жаныңның шам-шырағы,

Абырой бұдан артық қайда мұндай?!
***

– Қияметте ең жақсы – айтшы, неңіз?

– Көркем ой, көрікті сөз, жақсы лебіз.

– Алланың жек көрерін білесің бе?

– Аузы лас, мінезі сұм, тентек-тебіз.
***

Ғибадат пен құлшылық та ең ірі,

Жаныңа да тәніңе де жеңілі –

Ол пенденің аз сөзі мен көп ісі,

Періштедей пейілі мен көңілі.
***

Шыншыл болсаң жақсылықтың келгені,

Жұмаққа да Алланың жол бергені.

Жалған сөйлеп бұзықтыққа бет бұрса,

Тозақ оты күйдіреді пендені.

***

Жалған, жалқау – адамдықтың қас жауы.

Желбіресе ақиқаттың ақ туы,

Өтіріктің көтерілмес шашбауы.

Бір ісім бар Алла алдында алаңдар,

Күнәданда ауыр бәлкім, соны аңғар.

– Ол кім? – десең,

– Жалғыз басын мақтаған,

Өзін-өзі пір тұтатын адамдар.

Ізгілік пен ізетің садақадан кем емес,

Ағайынға әрқашан ашық жарқын есендес.

Су сұраса сүтің мен балыңды бер, аяма,

Алла сенің құр қоймас елге берген есеңді еш!
***

Шарапатты айтар болсам, қарағым –

Білместерге білгендікпен қарағын.

Зұлымды кеш, садақа бер сараңға,

Араздардың араларын жамағын!
***

Шын ұялсаң Алладан – таза ұста тәніңді,

Көркем мінез, көрікті ой – адалдыққа бәрі үлгі.

Өлім, ауру, сәтсіздік – ескертуі Алланың,

Қызығам деп жалғанға бұлғап алма арыңды!

ОЙ МАРЖАНДАРЫ
Бір елдің бақытты, бақытсыздығы – білімді ұрпағының болу, болмауында.
***

Жаман досың болғанша, жақсы кітабың болсын.

Адам – сенімімен биік, пенделігімен аласа.

Үмітің үлкен болса, үрейің кіші болады,

Жүрегің күдікшіл болса, жүрісің мандымайды.

***

Жүрек таза болмаса ой адасқақ.

Күле сәлем бергеннің бәрі дос емес,

Күңірене сын айтқанның бәрі жау емес.
***

Өзгеге пайда тигізу қолыңнан келмесе де, зиянды іс істей көрме.

Биік болсаң, аласаға кешіріммен қара,

Аласа болсаң, биікке құрмет ете біл.
***

Адалдық арымайды, арамдық жарымайды.

Білімді адамнан сайтанда қорқады.

Тар жерде тапқан ақыл, кең жердегі кемелді ойдан артық.

Саясат өзгереді, заң да өзгереді,

Алайда адамның адамдығы мәңгі өзгермеуі тиіс.

***

Өзін халқына арнап, ел үшін адал еңбек еткен жанды ерте ме, кеш пе халқы да ардақтайтын болады.

Өзге тілді қанша көп білсең, сонша жақсы,

Өз тіліңді қанша білмесең, сонша қасірет.
***

Алдыңа ас келгенде қанағатты ұмытпа,

Басыңа бақ қонғанда жамағатты ұмытпа.
***

Көкірегіңе даналықтың ұрығын сепсең, жемісін ұрпағың жейді.

Аз ақшаны аялап ұстасаң, көпке жетеді,

Көп ақшаны шашып ұстасаң, азға да жетпейді.
***

Қыс қарсыз болса, жаздағы егініңді ойла,

Жаз жауынсыз болса, қыстағы шөбіңді ойла.
***

Еңбекке жүгірген жанның еншісін Алла береді.

Өзім қуанамын десең, өзгені қуандыра біл.

Батылдық пен сенім – жеңістің баспалдағы.

Ақылды адам ажал аузында да ақылды.

Жауыңды тез жерлеуді ойлама, оның досыңа айналуын ойла.

Бақытсыздықтың бастауы – ақиқатты мойындамаудан басталады.

Адал терің көп төгілсе, алал асың көп болады.

Нан жегенде егіншіні еске ал,

Ет жегенде малшыны еске ал.
***

Бүгін өлердей тойып, ертеңінде аш жүретін адам – адамнан көрі хайуанға көбірек ұқсайды.

Еңбекті емшек еткен бала уызға жарып өседі.

Ашу – ақылдың тонаушысы,

Ақыл – адамдықтың қорғаушысы.
***

Ұят – иманның ұясы.

Жастың жанына, кәрінің ақылына үйір бол.

Өз ұлтын сүймеген адамнан отаншылдық шықпайды.

Ұяты күшті адам ұрлықтан аулақ болады,

Намысы кұшті адам құлдықтан аулақ болады.
***

Ізгілік үшін шаршағанның ұйқысы тыныш болады,

Байлық үшін шаршағанның басы даусыз болмайды.
***

Бүгін үшін бір ойласаң, ертең үшін екі ойла.

Таңның сұлу дидарында тәңірдің жылуы бар.

Дүкенге жақын отырғанның тиыны азаяды.

***

Қарттың көңілін ауыртпа, баратын жері жақын,

Табаныңда бүр болса, тақияңда гүл болады.

Ұсақшыл болсаң ұтыласың,

Кең пейіл болсаң құтыласың.
***

Керісті терсең, кеселің көбейеді,

Ұрысқақ болсаң ұятың азаяды.
***

Сұрақты жаратқан Алла шешуін де жаратқан.

Досты байлығына қарап емес, адал жүрегіне қарап таңда.

Серігің сенімді болса, өкінішің аз болады.

Аппақ жұмыртқадан қап-қара балапан туады,

Данадан да ақымақ бала туады.
***

Өзгелерге ор қазу туралы ойлағаннан гөрі, өзің шығатын жотаны ізде.

Балаңды патшалыққа үйретсең құл болмайды.

***

Ащы тердің жемісі тәтті болады,

Өмірді өзіңдей сүй,

Өзіңді өмірдей сүй.
***

Жүрегінде шындық шырылдап жатпағаннан шыңға шығар талант шықпайды.

Ағайын екен деп араныңды аша берме,

Қайыршы екен деп қазаныңды төңкере берме.
***

Сенімі жоқ адам селге аққан салынды.

Өмір – тәтті, өлім – ащы.

Жауыңның алдында шалқая білсең де ерлік,

Досыңның алдында еңкейе білсең де ерлік.
***

Сөз аузыңнан шыққанша ғана сенікі, ал аузыңнан шыққан соң оған ие бола алмай қаласың.

Жылмаңдаған түлкі алдап тынғысы келеді,

Жымыраңдаған жолбарыс жалмап тынғысы келеді.
***

Жаманды жеңдім деп өзіңді данышпан санама,

Байталдан озды деп атыңды тұлпар санама.
***

Білімсіз, ақылсыз, надан адамдармен дос болғаның – тесік қайыққа отырып алыс сапарға шыққаның.

Ауыр еңбектің азабы ұмытылады, жемісі қалады,

Қанды ұрыстың қазасы ұмытылады, жеңісі қалады.
***

Махабаттың ыстығына бөленген адам өмірдің суығына тоңбайды.

Өтіріктің өлімі жақын,

Шындықтың шыңы биік.
***

Заңына құрмет етпеген елдің залымы көбейеді,

Ұлыларын ұлықтаған елдің ғалымы көбейеді.
***

Иманды жанның ерлігі еңселі, білгені білікті болады.

Мектепте ұстазың, мешітте имамың білімсіз болса құдайдың ұрғаны.

Ақылды ұл ата тегін сұрағыш келеді,

Ақылсыз ұл көршінің баласында кеткен кегін сұрағыш келеді.
***

Жер беті – күллі адамзаттың ортақ отаны.

Кесір сөзді адамға кедейшілік пен кесапат үйір.

Көзінің алдын ғана ойлайтын адамның көрі жақын болады,

Көптің қамын ойлайтын адамның төрі жақын болады.
***

Өзі туралы айтылған ғайбатты естігенде сабыр сақтап, желп етпеу – ер жігіттің сабаздығы.

Тау қанша биік болғанмен аспанның астында,

Өзен қанша асау болғанмен жердің бетінде.
***

Қаламыңның жорға болғаны – қара арғымағыңның жорға болғаны.

Орынсыз қызғаныш – етегіңе ілінген от, дер кезінде өшіріп тастамасаң өртеніп кетесің.

Қарғанып сөйлегеннің қарығы ашылмайды.

Көңілің көктем болса, өмірің жаз болады,

Айдының ашық болса аққу мен қаз қонады.

***

Арманың биік болмайынша адымың ашылмайды,

Арың таза болмайынша қарығың ашылмайды.

ЖАҢЫЛТПАШТАР
Той қумастан қой қуғай,

Қой қумастан тай қуғай,

Тай қумастан ой қуғай.
***

Қара таудың қарлы басынан қарлығаш ары асты ма,

Қара басып қарлы басында қарлығыш адасты ма.
***

Қалың бастық келіп қарбаластық болды,

Қарбаластықта қалың мастық болды.

Қалың мастар қалжыңбастар болды.

Білгірлер мен тілгерлер тілдесті,

Тілгерлермен түрлі елдер тілдесті.
***

Бажалар базарларда жүр ме,

Тажалдар мазарларда жүр ме?
***
Апам кіші ішік пішті,

Мен іркітті ішіп біттім.

Апам қанша кіші ішік пішті,

Мен қанша іркітті ішіп біттім?

Шәріпханның көңілі қызметте болады,

Шарапханның көңілі қымыз, етте болады.

Жаратқанның көңілі қыз, ұл – көпте болады.

Байпақ Байтаққа тиді ме,

Байтақ байпақ киді ме?
***

Тапсам,

Бақсам,

Анау –

Айлақтағы қай лақ?

Күлдіреуішке тірегем тірегішті.

Түйреуішім тіреуішке түйрелмепті,

Күлдіреуішке тіреуім тірелмепті.

Ертегі еріккендерді байыта ма?!

Қалақтай бала қаратпай бара ма?

Қарға тарғаққа пар емес.

Ептілер мен еті тірілер елге бірдеме бітірер.

Ала қаншық ала қашып далаға шашпасын.

Бұқаралар бұқаларға жүгірді.

Бұқалар мен бұқараларға бір қара нар жүгірді.
***
Балға құмар балалар араларды қуар,

Балға құмар аралар балаларды қуар.

Ақ парақты ақпарат ап таратты ма

Ақпарат ақ-қараны аппақ қылып таратты ма?

***

Ұтқыр сөзді айтпасаң «ұмытқыр» дейді.

Тұтыққыр, ұтқыр, тұтқыр, ұмытқырды айтпасаң,

«Дым құртқырды жым-жырт қыл!» дейді.

«Еркек серке елпек пе?» деп сұрады.

Жылан Жандарбекті көріп жыра – арнаға кетті.

Жарнаманы жарапазалағандар көп пе?

Балалар баға қоя алар ма екен.

Балалар бағаға бара алмаса,

Ағалар аға бола алар ма екен.

Ақ қарға арқардан бақ бар ма.

Құлдар құр алақан тұрар ма,

Құлдарды күң Гүлнар мен қу Құмар құр алақан қылар ма?

***
Шалғыдан шалдықтың ба,

Шалдықтан шалдықтың ба.

Шалғы тарқан шалдықтан жалықтың ба?!

***
Қарғалдаққа адал ақ қар нақ қар болар,

Қарға адал, ақ гүл қарғалдақ болар.
***
Дастархандағы талқаннан Дархан тарахан көрді,

Тарахан тас-талқан болған Дарханды көрді.

Павлодар – даулы ауыл, дауылды ауыл.

Ешкім ішпеген көлден ешкі де ішпес.

Ермектің ең ірі елтірі бар ма,

Еңліктің ең ірі етігі бар ма?
***

Сара сары қымыздың сарқынын ішті ме,

Сары қыздың сарқынын ішті ме?
***
Қажымұрат Қожамұратов па,

Қожамұрат Қажымұратов па,

Қажымұрат пен Қожамұрат – Қазымұратов па?
***

Жарыместің көтергені жарты мес емес пе,

Жарты мес жарыместің шарты емес пе?
***
Құр дарақты құрт, араққа берді ме,

Ұлтарақты ұл – қараққа берді ме?

Қодар ожар болды ма,

Ажар ажал болды ма?
***

Сарқантта –

Сары солдаттар да бар,

Сарғалдақтар да бар,

Солдаттарда шардақтар да бар,

Сарғалдақтарда сары дақтар да бар.