12 - тақырып. Жұртұяқтылар отряды. Шошқалар тұқымдасы (2 сағат) Сабақтың мақсат: 1. Шошқалар тұқымдасының жүйеленуі оқып білу
2. шошқалар тұқымдасының құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын оқып білу
1 - тапсырма. Отрядтың жүйеленуін оқып білу.
Жұптұяқтылар отряды 2 отряд тармағына бөлінеді: күйісқайыратындар (Ruminantia) және күйіс қайырмайтындар (Nonruminantia). Күйіс қайырматындар отряд тармағы 3 тұқымдасты біріктіреді: шошқалар (Suidae), пекарийлер (Tayassuidae), су сиырлары (Hippopotamidae).
Түрлері
Атаулары
Су шошқасы
Potamochoerus
Қабан (жабайы шошқа)
Sus scrofa
Сақалды шошқа
Potamochoerus aethiopicus
Үлкен орман шошқасы
Hyiochoerus meintrtzhageni
Үлкен орман шошқасы
Sus saivanius
2 - тапсырма. құрылысын, таралуын, көбеюі мен өсіп дамуын меңгеру
3 - тапсырма. Шошқалар тұқымдасын анықтайтын кестені дәптерлерініңзе көшіріп алыңыздар
Шошқалар тұқымдасы
Құрылыс ерекшеліктері
Су шошқасы
Мұрны ұзыншақ, танқы мұрын аяқтары 4 бармақты. жыртқыш тістері үлке. Азу тістері өткір емес. Дене тұрқы 100-150 см, биіктігі55-80 см, салмағы 80 кг. дейін.
Қабан (жабайы шошқа)
Құлақтары ұзын, кең, көздері кішкентай. Арқасында қылшықтары дөнес қалыптастырады. Басы өте үлкен. Дене тұрқы 130-175 см, биіктігі 100см- ге дейін, салмағы 60-150 кг ға дейін.
Сақалды шошқа
Бетінде үлкен тері сүйелдері бар. Олар көздерінің астында, аузының езулерінде орналасқан, дене тұрқы 145-190 см, биіктігі 65-85 см дейін, салмағы 50-150 кг дейін.
Үлкен орман шошқасы
Жабайы шошқалардың ішіндегі ең ірісі. Басы үлкен ең үлкен зор таңқы танауы бар. Бетінде үлкен сүйелдер болады. Дене тұрқы 155-180 см, биіктігі 110 см дейін, салмағы 250 кг дейін.
Бақылау сұрақтары:
1. Жұптұяқтылар отряды, шошқалар тұқымдасына сипаттама беріңіздер
2. Шошқалар тұқымдасының таралуы мен мекендейтін жерлері
3. Көбеюі мен өсіп дамуы
4. шошқалар тұқымдасының халықшаруашылығындағы және өндірістегі маңызы қандай?
Ұсынылған әдебиеттер: 7.1.1-7.1.9 (негізгі), 7.2.10-7.2.12 (қосымша)