Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев
жүктеу/скачать 11,21 Mb. Pdf көрінісі
|
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАзАҚ ҚАзАҚ
| ҚАзАҚСТАНДАҒЫ ПЕДОЛО-
ГИЯ . Кеңес үкіметі жылдарында Қазақ республикасы КСРО-ның бір бөлшегі болғандықтан, мұндағы бар- лық рухани өмір, ғылым мен білім, әдебиет пен мәдениет марксизмге негізделген бір орталықтан бастау алып отырды. Олай болса, сол кезде- гі басқа одақтас республикалар сияқ- ты, ұлттық идеология деген ұғым сөз болудан қалып, рухани тірліктің бәрі кеңестік идеологиямен суарылатын еді. 1928 жылдың қарашасында Ал- матыда алғашқы жоғарғы оқу орны ашылғаны белгілі. Ол кейіннен Абай атындағы Қазақ педагогикалық ин- ституты деп тарихқа енді (қазірде ол Қазақ Ұлттық педагогикалық уни- верситеті деп аталады). Осы оқу ор- ны ашылған кезде мұнда бар-жо- ғы үш кафедра бар еді. Олар: қазақ тілі мен әдебиеті, қоғамтану және педология. Педология кафедрасы- ның басшылығына сол кездегі Қа- зақстандағы ағарту саласына таны- мал болып қалған, Санкт-Петербург- тегі әскери медициналық академия- ны 1909 жылы алтын медальмен бі- тірген Х.Досмұхамедов тағайындал- ған болатын. Ол проректор қызметін қоса атқарып жүрді. Х.Досмұхамедов педологияның ке- шендік ғылым екендігін ескере оты- рып, студенттерге лекция оқуда оны ҚАзАҚ ҚАзАҚ 295 физиология, психология, т.б. ғылым- дарымен байланыстыра баяндаға- нын байқаймыз. Халық ағарту ко- миссариаты арқылы осы институтқа Ташкентте жүрген біраз қазақ зия- лылары шақырылды деп жоғарыда айтып өттік. Солардың ішінде Х.Дос- мұхамедовтың орны ерекше еді. Ол кісінің алдын көріп, шәкірті бол- ған, кейіннен Қазақстан Ұлттық Ака- демиясының академигі, белгілі түр- колог Ісмет Кеңесбаев төмендегі жәйтті еске түсіреді. «Институт орналасқан ғимараттың екі жақ қабырғасына керілген қызыл матаға ақ бояумен кішігірім бала- ның үлкендігіндей «Қазақ, қырғыз тәлім-тәрбие үністеті» (институт сө- зінің сол кездегі жазылуы) деген арап қарпімен нақышталған сұлу жазу алыстан көзге шалынатыны әлі жа- дымда. Институтта бізге қазақ тілі- нен Елдос Омарұлы, әдебиеттен Смағұл Сәдуақасұлы, педология, фи- зиология, анатомия пәндерінен Ха- лел Досмұхамедов дәріс берді. Сол жоғарыда аты аталған жоғарғы оқу орындарында оқу жоспарында пе- дология деген пән болатын. Бұл баланың дүниеге келген күнінен бастап есейіп, ержеткенге дейінгі дамуын зерттейтін кешенді ғылым еді». Жоғарыда келтірілген естелікте академик І.Кеңесбаев өз ойын былай- ша жалғастырады: «Педология ілі- мін Ресейде Блонский Павел Петро- вич, Выготский Лев Семенович дей- тін ғалымдар, ал Қазақстан мен Ор- та Азияда Халел Досмұхамедов не- гізін салып, іргесін қалады. Ғалым өте кішіпейіл, үлкенге де кішіге де ізетті, көп сыр шашып үндемейтін, тұйық адам болатын. Институтта жазатайым ауырған сырқағандар бола жүктеу/скачать 11,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|