Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

440
ПРОАКТИВТІК ТЕЖЕЛУ
– ұмыту 
кезінде байқалатын құбылыс, бұрын 
есте сақтаған материалдың келесісі-
не бөгет жасауы. Мұндай құбылыс-
тың табиғатын білу психологтар мен 
педагогтар үшін өте маңызды. Мы-
салы, мұндай тежелуді оқушыларда 
болдырмау үшін сабақ кестелерінде 
ұқсас пәндердің қатар тұрмауын қа-
дағалап, әр жастағы оқушылардың
үй тапсырмаларының мөлшері (көле-
мі) қатаң сақталынып, оқу әрекетін 
үнемі түрлендіріп отырулары керек.
ПРОБЛЕМАЛЫҚ СИТУАЦИЯ
– 
күнделікті тыныс-тіршілікте, өмірде, 
тәжірибелік зерттеуде түйінді мәсе-
лені шешуде адамның ақыл-ой бел-
сенділігінен байқалатын психология-
лық қандайда болмасын мәселені 
шешуде алынған бұрынғы білімі мен 
тәжірибесінің, дағды икемділігінің 
қандай жағдайға үйесімді болып,
субъектіні жаңаша ойлауға итерме-
лейтін жағдай. 
ПРОЕКЦИЯ
( лат. 
рrоjесtiо 
– алға 
тастау ) – адам бойындағы жағымсыз
қасиеттері мен қылықтарын басқа-
ларға телитін қорғаныс тетігі. П. ин-
дивидке бейжай елесті сыртқы дү-
ниеге біржақты телитін психикалық 
процестің көрінісі. Психикалық П. –
адам мүддесі мен ынтасын біреуді-
кіндей салқын, ықылас білдірмей кө-
ңіл қобалжуын басатын қабылдау-
дың қорғанарлық тетігі.
Бейқам көңілдің мән-жайын әр түр-
лі талқылаушылардың бірі австрия-
лық ғалым З.Фрейд болды. Фрейдтің 
ұйғарымы бойынша, балаларға жұрт-
тың дүниені сезінуі өздерінікіндей 
көрінеді де, сыртқы ұқсастықпен 
өздерін ойланбай-ақ жұбатады. Оң
түсінікті теріс күйге ұқсататын төзім-
сіз күйді З.Фрейд паранойлық ауру-
ға жатқызады. Көңіліне қабылдауды 
жалғастыратын симбиоздық түрлі 
күйлердің бірлесе селбесуін ғалым-
дар психикалық ерекше көрініс деп 
тапты. Селбестіру, телу процесінің әр 
түрлі сау да, ауру да күйі адамдарда 
кезігетіні анықталды. Бірақ адамның 
елесті шындықпен салыстырып тек-
сере алатын қабілетінде немесе теліте 
елестету ақиқаттығына деген наным-
сенім бір-біріне үйлесе бермейтін 
сияқты.
ПРОФЕССИОГРАММА
– адамға 
қойылатын талаптар жүйесі. Бұл 
арқылы қандай да бір кәсіптің егжей-
тегжейлі сипатталуы. Ол талаптарға 
берілген кәсіп саласын жетістіктен 
меңгеру үшін қажет тұлғаның сапа-
сы, ойлау қабілетінің ерекшеліктері,
білімі, икемділігі және дағдысы жа-
тады. Профессиография – адамның
жеке басының қасиетіне, психоло-
гиялық қабілетіне, психологиялық-
физикалық мүмкіндігіне қойылатын 
талаптарды зерттеу технологиясы. 
Адам мен кәсіптің арақатынасын 
қамтамасыз ететін практикалық ұсы-
ныстар мен әдістемелік құралдың
ақпараттық, болжамдық, келістіруші-
лік қызметін реттеу үшін қолданыла-
ды. П. түрлерін зерттеудің тереңдігі 
мен дәлдігі әлеуметтік сұранысқа 
байланысты. Профессиография кә-
сіптік қызметтің әлеуметтік-психо-
логиялық, әлеуметтік-экономикалық, 
психофизиологиялық, тарихи, техни-
калық, құқықтық сияқты жақтарын 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: