Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

479
тын психикалық бейнелер ныса-
нында бейнелейтін субъекттің пси-
хикалық өмірінің ұйымдастыры-
луының ерекше, жоғары деңгейі деп 
ұғындырылады.
САНА АСТАРЫ 
– белгілі бір сәтте 
сананың мәнді қызметінің орталық 
нүктесі болмастан саналы процес-
тер барысына әсер ететін белсенді 
психикалық процестердің сипатта-
масы. Мысалға адам белгілі бір сәт-
те оған бұрыннан белгілі бір сәтте
оған бұрыннан белгілі және оның 
ойының кредитімен ассоциативті 
байланысы туралы тікелей ойлама-
са да, ол мағыналы астар ретінде ой
ағымына әсер етуі, соған ілесуі жә-
не т.с.с. болуы мүмкін. Жағдайлар-
дың, ситуациялардың, автоматтық 
әрекеттердің қимылдардың қабыл-
данатын, бірақ санаға тікелей бол-
маса да әсері барлық саналық ак-
тілерде сана астарымен қабылдау 
ретінде көрінеді. Сөздің тілдік кон-
тексі, яғни айтылмаған, бірақта фра-
за құрылысының өзі жеткізетін ой 
да мағыналық рөл атқарады. С.а.-да 
мистикалық немесе танылмайтын 
ештеңе жоқ. Бұл құбылыстар – сана-
лы қызметтің жанама нәтижесі, олар 
өзіне сол сәтте адам назары ауда-
рылған объектілерді тануға тікелей 
қатысы жоқ психикалық процестер-
ді енгізеді. 
САНА ҚҰРЫЛЫМЫ.
Сана мидың 
айналадағы объективтік шындықты
бейнелеуінен туады, яғни ми қызметі-
нің жемісі. Адамның психикалық 
өмірінде кездесетін негізгі психика-
лық процестерге таным процестері –
түйсік, қабылдау, зейін, елес, ес, қиял, 
ойлау мен сөйлеу: эмоциялық, про-
цестар адамның көңіл күйлері сезімі; 
ерік процестері – адамның алдына 
қойған мақсатына ұмтылуы, талап-
тануы және соған байланысты әрекет 
жасауы жатады. Осы психикалық 
процестердің құрылымы деп С.қ.-н. 
айтады.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: