– деген жолдарда ер- ЖИЕН

218
кіндікті аңсаған намысқой, бір бет-
кей батырдың, бейнесі, үлгісі ұсы-
нылады. 
ЖИІРКЕНУ
– адам тікелей қаты-
наста болған объектілердің (заттар, 
адамдар, құбылыстар, оқиғалар т.б.)
жеке тұлғаның көзқарасына адамгер-
шілік, эстетикалық талғамына ымы-
расыз қарама-қарсылықта болуынан 
туындайтын ұнамсыз эмоциялық кү-
йі. Мұның ішетін астан жиіркену 
дейтін анатомиялы физиологиялық 
түрі де болады.
ЖОҒАРЫ ЖҮЙКЕ ҚЫзМЕТІ-
 
НІҢ зАҢДАРЫ – 
И.П.Павлов ми 
қабығында жүріп отыратын қозу жә-
не тежелу процестерінің ішкі заңды-
лықтарын ашты. Ол осы процестер-
дің алғаш пайда болған жерінен жа-
йылатынын (иррадиация), кейін бір
жерге шоғырланатынын (концен-
трация) эксперименттік зерттеулер 
арқылы дәлелдеді. Иррадиация құ-
былысы шартты рефлекстердің мида 
жайылып, оның әлі берік жасалмаған 
кезінде көрінеді. Мысалы, бала әліп-
пеге үйрену кезеңінде «ы», «і» әріп-
терін айыра алмай қиналады, мұның 
себебі алғашқы кезде қозу процесі-
нің бір орында тұрмай, жан-жаққа 
жайылуында болып отыр.
Ми қабығында қозу мен тежелудің 
бір жерге жинақталып, шоғырлануы 
да (концентрация) үнемі болып оты-
рады. Бірақ ол баяулау пайда болып, 
едәуір жүйке күшін қажет етеді. Мы-
салы, жаңағы айтылған «ы», «і» әріп-
терінің таңбасын, олардың естілу 
ерекшеліктерін бала бірнеше рет 
қайталағаннан кейін ғана шатастыр-
май танитын болады. Қозу мен те-
желу процестерінің жайылу және
шоғырлану заңы организм өмірінде 
аса маңызды биологиялық рөл ат-
қарады. Мысалы, тежелу процесінің 
бірқалыпты жайылуы, көп жағдай-
ларда ми сыңарлары қабығының 
клеткаларын мөлшерден тыс қажып 
кетуден сақтайды. Мәселен, ұйқы 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: