1. 1 Негізгі заңдар мен формулалар



Pdf көрінісі
бет2/3
Дата30.11.2019
өлшемі1,06 Mb.
#52798
1   2   3
Байланысты:
физика формула


 

Ван-дер-Ваальс тҧрақтылары а және b тең газдың кризистік параметрлері

-  кӛлем, қысым, температура арасындағы байланыс  

                     V

0 кр

 = b,           p

кр

= а / 27b

2

,          Т



кр

 = а / (27Rb

3.1.28  Тҧрақты кӛлемдегі  мольдік жылу сыйымдылығы С



V

  болатын  нақты

газдың ішкі энергиясы

 

                                                      

                                                 U = ν (С



T - a V

0

 ) 


                                                                        

3.1.29 Жылу ӛткізгіштік теңдеуі  (Фурье заңы)                 



                                



Q = - æ 



dx

dT

dSdt         немесе        j

Е

= - æ 



dx

dT

3.1.30 Диффузия теңдеуі (Фик заңы)                        



                              dМ = - D 

dx

d



d



dSdt          немесе          j

т 

=  - D 

dx

d

3.1.31 Ішкі ҥйкеліс немесе тҧтқырлық теңдеуі (Ньютон заңы) 



                             dp= - 



 



dx

d



dSdt        немесе            j



р 

=  -



 



dx

d

3.1.32 Ішкі ҥйкеліс кҥші  (Ньютон заңы)                            



                                                       F = - 



 



dx

d



dS 

3.1.33 Диффузия коэффициенті                                                     

D = 

3

1





 




 



 

3.1.34 Ішкі ҥйкеліс коэффициенті (динамикалық тҧтқырлық)                                                           

          

                                                       



 =

3

1





 




 



 

3.1.35 Жылу ӛткізгіштік коэффициенті           

                  



3

1



С



 



 



 



 



 



 


 

4 ЭЛЕКТРОСТАТИКА ЖӘНЕ ТҦРАҚТЫ ТОК 



4.1 Негізгі заңдар мен формулалар 

4.1.1 Кулон заңы                                                                             



F = 

2

0



4

r

q

q

k

i





4.1.2 Электростатикалық ӛрістің кернеулігі                                        

E = F q

 

4.1.3 Нҥктелік заряд тудырған электростатикалық ӛрістің кернеулігі   



E =

2

0



4

r

q





4.1.4 Шексіз ҧзын зарядталған жіп ӛрісінің кернеулігі  

E=

r





0

2



4.1.5 Бірқалыпты зарядталған жазықтық ӛрісінің кернеулігі  

E=



0

2



4.1.6  Бірқалыпты және әр аттас зарядталған бір-біріне паралллель екі шексіз

жазықтық арасындағы ӛрістің кернеулігі  



E=



0

4.1.7  Радиусы R    зарядталған металл сфераның центрінен r  қашықтықта



тудыратын ӛріс кернеулігі Е

а) сфераның бетінде   (r=R)                                                     



E=

2

0



4

R

q





б) сфераның сыртында                                                                                     

 

E=

2

0



4

r

q





4.1.8 Электростатикалық индукция векторы (ығысу векторы)     

E

D



0



4.1.9  Электростатикалық ӛріс кҥштерінің зарядты А  нҥктесінен В  нҥктесіне

тасмалдағанда істейтін жҧмысы  

A=q

)

,



cos(

dl

E

Edl

B

A



,     A=q(



А

-



B



). 

4.1.10 Нҥктелік заряд ӛрісінің потенциалы  



 =

r

q





0

4

4.1.11  Радиусы R  тең қуыс металл сфераның, оның центрінен r  қашықтықта



тудыратын электр ӛрісінің потенциалы: 

а) сфераның ішкі жағы мен бетінде   ( r ≤ R )                               



 =

R

q





0

4

б) сфераның сыртында                                                                                      





 =

r

q





0

4

4.1.12 Ӛріс кернеулігі мен потенциалы арасындағы байланыс 



      

      а) жалпы тҥрі                                                                              



E = - 

dl

d

       



б) E = const  кезінде                                                                               

E = 

l

U

l



2

1





 

4.1.13  Конденсатордың әр аттас зарядталған екі астарының арасындағы

тартылыс кҥші  

F =

2

2



0

S

E



4.1.14 Оқшауланған ӛткізгіштің электр сыйымдалығы  

C = q φ 

 

4.1.15 Оқшауланған сфералық ӛткізгіштің электр сыйымдалығы                            



C = 4



0



R. 

 

4.1.16 Жазық конденсатордың сыйымдылығы                        



                                       

                                              C = 

d

S



0

,                C =

U

q

4.1.17  Конденсатордың

бір-біріне параллель жалғанған батареяларының

сыйымдылығы  



С = С

1



2

+…+С

n

 

 

4.1.18  Конденсатордың



бір-біріне тізбектей жалғанған батареяларының

сыйымдылығы  



С

1



1

1

С

2

1



С

+ …+


n

С

1

4.1.19 Ӛріс энергиясы: 



а) зарядталған ӛткізгіштің                                             

W

э

2

2





С

=

C

q

2

2



=

2



q

б) зарядталған конденсатордың                                                    



W

э

(1/2)



0



Е

2

 


 

4.1.20 Электр ӛрісі энергиясының кӛлемдік тығыздығы  



w =

2

2



0

Е



=



2

ED

=

0



2

2





D

4.1.21 Ток кҥші 

   

  

а) жалпы тҥрі 



  

                                                    

 

                                                    I = dq dt 



    

   


в) тҧрақты ток 

                                                            I = q t   

4.1.22 Металдағы токтың тығыздығы                                                                              

                                                       

                                                            j

e n <





4.1.23 Біртекті ӛткізгіштің кедергісі                                   

R = 



 l/ S 

 

4.1.24 Ӛткізгіштің меншікті электрлік ӛткізгіштігі және ӛткізгіштігі                         



                                               



 =1/ρ ;                G = 1/ R 

4.1.25 Меншікті кедергінің температурадан тәуелділігі  







0  

(1+



 t ) 

4.1.26 Ӛткізгіштер жҥйесінің кедергісі: 

    


    а) тізбектей жалғау кезінде                                                

R = 



 R



i

 

    



б)параллель жалғау кезінде                                                    

R

1

=





i

R

1


 

4.1.27 Ом заңы: 

     а) ЭҚК-і жоқ тізбек бӛлігі ҥшін ( біртекті тізбек бӛлігі)                       



R

2

1







R

U

   


   б) ЭҚК-і бар тізбектің бӛлігі ҥшін (біртекті емес тізбек бӛлігі)                         



R





)

(

2



1

         



        мҧндағы 

- ток кӛзінің ЭҚК-і; R – тізбек бӛлігінің толық кедергісі (сыртқы



және ішкі кедергілер қосындысы); 

  в) тҧйық (толық) тізбек ҥшін                                                       



                                                       I =

r

R



4.1.28 Қысқа тҧйықталу тогы  

                                                         I

қт 

=

 ε

 r 

4.1.29 Дифференциал тҥрдегі Ом заңы 



         а) біртекті тізбек бӛлігі ҥшін 

j



=



  E

=  E



/



 

          б) біртекті емес тізбек бӛлігі ҥшін 

                                                       j



=



 (  E



кул

 +  E



бөг

)    

4.1.30 Кирхгоф заңдары: 



  а) бірінші заңы                                                                                   

      


                                                               

 I



= 0 


  б) екінші заңы                                                                                

 I



i

R



 

i

 


 

4.1.31 Джоуль-Ленц заңы                  



 

а) интегралдық тҥрі   

 

                                       



 

                             Q = I



2

R t =  

R

t

U

2

= IU t                     

 

        б) дифференциалдық тҥрі    



                                                            

w=



 Е



2

 

4.1.32 Токтың жҧмысы                                                                   



             

A=IU t = I

2

R t 

R

t

U

2

4.1.33  Тізбекте бӛлінетін толық қуат  



P = I



 

=

r

R

2



4.1.34  Тізбекте бӛлінетін пайдалы қуат             



Р

п

 = IU  = I 



R  U



/ R 

 

4.1.34 Ток кӛзінің пайдалы әсер коэффициенті                                                                                     





 =

Р

P

п



r

R

R



= U



 

/

 



 

5 МАГНЕТИЗМ 

 

5.1 Негізгі заңдар мен формулалар  

5.1.1 Магнит ӛрісінің индукциясы мен кернеулігінің арасындағы байланыс                                                                                                  

                                                          

Н

В



0



5.1.2 Ампер заңы                                                                    





sin

,

IdlB



dF

B

l

Id

F

d





5.1.3 Био-Савара-Лаплас заңы                                                

 


3

0

,



4

r

r

l

Id

B

d







2

0



sin

4

r



Idl

dB





5.1.4 Магнит ӛрісінің индукциясы: 

      а) дӛңгелек ток центріндегі                                                                 

R

I

В

2

0





б) тогы бар шексіз ҧзын тҥзу ӛткізгіш ҥшін  

       


R

I

B



2

0



     в) тогы бар ӛткізгіштің бӛлігі ҥшін                                

)

cos


(cos

4

2



1

0







r

I

B

       


      г) шексіз ҧзын солденоид пен тороид ҥшін                            

nI

В



0

5.1.5  Тогы бар контурдың магнит моменті              



              

p

m

=IS      немесе

n

IS

p

m





 

5.1.6  Магнит ӛрісіндегі тогы бар контурға әсер ететін

 

момент  


        

 


B

p

M

m



,



sin



B

p

M

m

5.1.7 Лоренц кҥші                                                                 



 



sin


,

B

q

F

B

q

F

л

л





5.1.8 Лоренц формуласы                                                             

 


B

q

E

q

F



,





5.1.9 Магнит ағыны 

                 а) жалпы тҥрі                                                   





)

(



)

(

cos



)

,

(



S

S

m

BdS

S

d

B

Ф



         

                б) біртекті магнит ӛрісіндегі жазық бет ҥшін  

cos



BS

Ф

m

5.10 Тогы бар ӛткізгішті (контурды) магнит ӛрісінде тасмалдағанда істелінетін



жҧмыс  

A=I



Ф



5.11 Электромагниттік индукцияның негізгі заңы  



dt

d

dt



N

m

m





5.12 



 

 



 

 

m



m



5.13 Соленоидтың ағын ілінісі                                                             

LI

m



 

5.14 Соленоидтың индуктивтілігі 

                                           

                                                         



lS

n

L

2

0





                                                         

5.15 Ӛздік индукцияның электр қозғаушы кҥші                                          



dt

dI

L

i



5.16 Магнит ӛрісінің энергиясы                                                                

2

2

LI



W

m

5.17 Магнит ӛрісі энергиясының кӛлемдік тығыздығы   







0

2

2



0

2

2



2

B

BH

H

W

m





 

6  ТЕРБЕЛІСТЕР МЕН ТОЛҚЫНДАР 



 

6.1 Негізгі заңдар мен формулалар 

 

6.1.1 ψ физикалық шамасының гармониялық тербелістерінің теңдеуі         

                                  

         немесе                                     

)

sin(


)

cos(


0

0

0



0









t



А

t

А

6.1.2 Тербелістің циклдік жиілігі                         





2



    немесе     



Т



2

6.1.3 Гармониялық тербелістің периоды: 



        а) серіппелі маятник ҥшін                                                             

k

m

Т

/

2



        



        б) математикалық маятник ҥшін                                                     

g

l

T

/

2



         



        в) маятниктің ауырлық центрінен а қашықтықта орналасқан тербеліс ӛсіне

қатысты инерция моменті I тең физикалық маятник ҥшін  



mga

I

T

2



       г) тербелмелі контур ҥшін                                                            



LC

T

2



6.1.4 Гармониялық тербелістің толық энергиясы: 

          а) материялық нҥкте ҥшін                                                                 

2

0



2

2

1





mA

W

          



         б) тербелмелі контур ҥшін                                                         

2

0



2

2

1





LA

W



 

6.1.5 Ӛшу коэффициенті: 

         а) кедергі коэффициенті r тең орта ҥшін (механикалық тербелістерде)  

m

2



          

         б) электромагниттік тербелістер ҥшін                                                                        



L

2



6.1.6 Ӛшпелі тербелістердің циклдік жиілігі                           

2

2



0





6.1.7 Ӛшпелі тербелістердің теңдеуі                               

)

cos(



0

0









t

е

t

6.1.8  Ӛшпелі тербелістердің амплитудасы                               

                                                           А = Ψ



е 

– β t 

6.1.9 Ӛшудің логарифмдік декременті                          



T

T

t

A

t

A





)

(

)



(

ln

6.1.10 Айнымалы ток тізбегінің кедергісі: 



         а) индуктивті                                                                         

Х



= Lω 

          

        б) сыйымдылық                                                                              

X



1/  

          

         в) реактив

                                          



X = Lω -1/ Cω 

         

         г) толық (импеданс)

 

Z =



2



2

1





C

L

R



 

6.1.11 Ток кҥшінің әсерлік мәні (эффективті)                                                                      



I

эф

 = I

o

 

2

6.1.12 Кернеудің әсерлік мәні (эффективті)                                                        



U

эф

 = U



o

 

2

6.1.13 Айнымалы ток тізбегі ҥшін Ом заңы              



I

эф

 = U

эф

 / 


2



2

1





C

L

R



6.1.14 Жазық гармониялық толқын теңдеуі  

   


                                   немесе     

)

cos(



)

,

(



)

(

cos



)

,

(



kx

t

A

t

х

x

t

A

t

х







6.1.15 Толқындық сан                                                     



2





k

       немесе    





k

6.1.16 Толқын ҧзындығы        

                                                 



 = 



Т     немесе   



 = 

 /



 

6.1.17 Электр ӛтімділігі

  және магнит ӛтімділігі



  ортадағы электромагниттік

толқындардың жылдамыдығы  



 /

 



6.1.18  Электромагниттік толқындардың  Е  электр және Н  магнит ӛрістерінің

кернеуліктері арасындағы байланыс  



0



 Е







0



Н

2

 


 

8 ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ОПТИКА ЖӘНЕ ФОТОМЕТРИЯ ЭЛЕМЕНТТЕРІ 




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет