1 абай қара сөздеріндегі коммуникативтік емес синтаксистік бірліктер
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
Айнұр Нұрбекова
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу жұмысының құрылымы.
| Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы. Әдеби тіл тарихының даму кезеңдеріндегі жаңа фактор айқындалады. Мәтінтүзімдегі дәстүр мен жаңашылдықтың арақатынасына айғақтар табылады.
Жұмыс материалдарын «Абайтану», «Қазақ әдеби тілінің тарихы», «Қазақ тілінің тарихи грамматикасы» курстарында пайдалануға болады. Зерттеу жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Зерттеу жұмысының талқылануы мен жариялануы. Диссертацияның негізгі мазмұны Педагогикалық ғылымдар академиясының академигі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Т.М.Әбдікәрімнің 70 жасқа толуына орай өткізілген «Ана тілі аясы: тіл мен әдебиет теориясы және лингводидактика» атты республикалық ғылыми-теориялық және әдістемелік конференциясының материалдарында (Астана, 2012), «Дискурс теориясының өзекті мәселелері» халықаралық электронды ғылыми конференция материалдарында (Ақтөбе, 2012), «Қазақ тілі – рухани негізіміз» атты республикалық ғылыми-теориялық конференция материалдарында (Астана, 2013), «Ғылым жҽне білім - 2013» атты cтуденттер мен жас ғалымдардың VIІІ халықаралық ғылыми конференциясының баяндамалар жинағында (Астана, 2013) жарияланды. Нысанды бағамдау үшін коммуникативтік емес бірліктер мен коммуникативтік бірліктердің аражігін ашып алғанымыз дұрыс болады. Синтаксис ғылымының қарастыратын бірліктерін үлкен екі топқа бөлуге болады: коммуникативтік емес бірліктер; коммуникативтік бірліктер Бірінші топқа сөз формалар мен сөз тіркестерін жатқызамыз. Екінші топқа сөйлем, шумақ, мәтін жатады. Бұған дейін сөз формалары морфологиялық деңгейде ғана қарастырылып келді. Кейінгі жазылып жүрген зерттеулерде сөз тіркесі түрлері мен ондағы сөздердің бір-бірімен байланысуы жекелеген зерттеу нысанына алынып жүр. Абайдың қара сөздеріндегі сөз тіркестерінің синтетикалық түрлерінің, аналитикалық түрлерінің синтаксистік байланыс пен синтаксистік қатынасқа қызметі тілдік айғақтар арқылы талданады. Ғалым Т.Қордабаев «Тарихи синтаксис» еңбегінде: «Қандай тілдің болмасын синтаксистік құрылысындағы құбылыстарды зерттеуде морфологияға соқпай кету мүмкін емес. Морфологияның қарауына жататын грамматикалық формаларсыз синтаксис жоқ. Сондықтан тарихи синтаксис сөздерді, сөйлемдерді бір-бірімен байланыстыру, оларды синтаксистік қарым-қатынасқа келтіру қызметінде пайдаланылатын формалардағы құбылыстарды да ескерусіз қалдыра алмайды» [2, 18-б.], - деп грамматикалық тұлғалардың әрі морфологиялық, әрі синтаксистік санаттар екенін дәлелдейді. Сөз формалары сөз тіркестерін түзуде, сөйлемдерді семантикалық жағынан байланыстыруда қызмет атқарады. Сөз формалары туралы мәселенің шешімін табу – қиын іс. Себебі олар морфологиялық семантиканы ғана емес, синтаксистік семантиканы да білдіреді, сөз табының мағынасы да, сондай-ақ синтаксистік семантиканың морфологиялық көрінісі де берілген ақпараттың мәндік құрылымымен байланысты. Біз зерттеу жұмысымызда қара сөз мәтіндеріндегі кейбір сөз өзгертуші жұрнақтардың синтаксистік қызметі мен көмекші етістіктің синтаксистік қызметіне, шылаудың қызметіне тоқталамыз. Сөздердің тіркесуі бір сөйлем ішімен шектеле бермейді. Кейде сөз тіркесі құбылысы сөйлем ішінен шығып, көршілес сөйлемдерді де байланыстырып тұрады. Мәтін ішіндегі әрбір дербес сөйлемдегі ұғым ойды жалғастыруға тірек болады. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|