Жұмыс түрлері
|
%
|
Автобус
|
Жинау
|
45%
|
13278,06
|
Жуу
|
35%
|
10327,38
|
Сүрту
|
20%
|
5901,36
|
Барлығы:
|
100 %
|
29506,8
|
ТО1
|
|
|
Диагностикалық
|
8%
|
1975,05
|
Бекіту
|
48%
|
11850,3
|
Реттеу
|
9%
|
2221,93
|
Майлау, құю-тазарту
|
20%
|
4937,625
|
Электртехникалық
|
6%
|
1481,28
|
Қоректендіру жүйесіне қызмет көрсету бойынша
|
3%
|
740,64
|
Шина
|
6%
|
1481,28
|
Барлығы:
|
100%
|
24688,125
|
ТО2
|
|
|
Диагностикалық
|
6%
|
1866,498
|
Бекіту
|
49%
|
15243,067
|
Реттеу
|
8%
|
2488,664
|
Майлау, құю-тазарту
|
10%
|
3110,83
|
Электртехникалық
|
7%
|
2177,581
|
Қоректендіру жүйесіне қызмет көрсету бойынша
|
2,5%
|
777,7
|
Шина
|
1,5%
|
466,62
|
Шанақ
|
16%
|
4977,328
|
Барлығы:
|
100%
|
31108,3
|
9-кесте – Жұмыс түрлері бойынша АЖ-дің еңбек сыйымдылығын бөлу үлгісі
Жұмыстар
|
%
|
Автобус жұмыс түрлері бойынша еңбек сыйымдылығы, адам×сағат
|
Қосындық жұмыстар:
|
|
|
диагностикалық
|
2%
|
1052,57
|
реттеу
|
2%
|
1052,57
|
бөлшектеу-құрастыру
|
27%
|
14209,695
|
БАРЛЫҒЫ:
|
31%
|
52628,514
|
Учаскелік жұмыстар:
|
|
|
агрегаттық
|
18%
|
21085,35
|
слесарлық-механикалық
|
7%
|
8199,8
|
электротехникалық
|
8%
|
9371,27
|
аккумуляторлық
|
1%
|
1171,4
|
қоректендіру жүйесін жөндеу
|
2,5%
|
2928,5
|
шина монтаждау
|
3%
|
3514,22
|
вулкандау
|
1,5%
|
1757,11
|
ұста-рессорлық
|
2,5%
|
2928,5
|
мыстау
|
2,5%
|
2928,5
|
дәнекерлеу
|
5,0%
|
5857,04
|
қаңылтырлау
|
4,0%
|
4685,63
|
арматуралық
|
4%
|
4685,63
|
ағаш өңдеу
|
-
|
|
сырлау
|
8%
|
9371,2
|
обойлау
|
2,0%
|
2342,81
|
БАРЛЫҒЫ:
|
69%
|
117140,886
|
ҚОСЫНДЫСЫ:
|
100%
|
169769,4
|
1.5 Өндірістік жұмысшылардың санын есептеу
Өндірістік жұмысшылардың санын есептеу барысында технологиялық қажетті Жт және штаттық Жш жұмысшылар санын ажыратады.
Технологиялық қажетті Жт жұмысшылар саны төмендегі формула бойынша анықталады:
ЖТ = Тіж/ЖУҚт
Жкқк=29506,8/2534=11 адам
ЖТ1=24688,125/2534=10 адам
ЖТ2=31108,3/2534=12 адам
Жаж=169769/2534=66 адам
Жэлек=9371,27/2534=4 адам
мұндағы Жт – технологиялық қажетті жұмысшылар саны; Тi ж – ТҚК, АЖ немесе учаске бойынша жылдық жұмыс көлемі, адам-сағат; ЖУҚт – 2010 сағат – жұмыс орнының немесе бір ауысымдық жұмыста қажетті технологиялық жұмысшының жылдық уақыт қоры, сағат.
Өндірістік жұмысшылардың штаттық саны Жш:
Жш= Тіж/ЖУҚш
Жш= 255072,625/2379=107 адам
Жаж=169769/2534=66 адам
Жэлек=9371,27/2534=4 адам
мұнда ЖУҚш – штаттағы жұмысшының жылдық уақыт қоры, сағат (әдістемелік нұсқау 11-кесте)
ЖУҚш = ЖУҚт – (tе.д + ∑ tж.ш)
ЖУҚш = 2534– (28+127)=2379 сағ
tе.д – еңбек демалысының ұзақтығы
tж.ш – басқа да орынды себептер бойынша жұмыс уақытының жоғалуы
tж.ш = (0,04…0,05) · ЖУҚт
tж.ш = 0,05 2534=127 сағ
Өндірісі мен жұмыс құрылымы қалыптасқан кәсіпорындарда жұмысшаларды есептеу үшін штаттық коэффициенетін ш есептейді:
ш = Жт / Жш = ЖУҚш / ЖУҚт
ш = 2379/2534=0,93
ш мәні 0,90…0,95 аралығында және жұмысшылардың кәсібінен тәуелді болады.
.1.6 Техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу қосындары мен желілерінің санын есептеу
1.6.1 Техникалық қызмет көрсету мен ағымдағы жөндеу аймақтарының жұмыс режимі
Техникалық қызмет көрсету аймақтарының жұмыс режимі жылжымалы құрамның жұмыс режимінен тәуелді.
Ауысым аралық уақыт (бірінші автомобильдің желіден оралуы мен соңғы автомобильдің желіге шығуы аралығындағы уақыт) аралығында орындалатын КҚК мен ТҚК-1 үшін қызмет көрсету аймағы жұмысының ұзақтығы автомобильдердің желіге шығу және оралу гаражішілік графикке байланысты анықталады. Автомобильдерді желіге бірқалыпты шығару барысында ауысым аралық уақыттың ұзақтығы Та.а төмендегідей анықталады:
Та.а = 24 – (Тн + Тт.ү – Тш),
Та.а = 24 – (12+1+1)=10 сағ
мұнда Тн – автомобильдердің желідегі жұмысының ұзақтығы, сағат
Тт.ү – жүргізушінің түскі үзілісінің ұзақтығы, сағат;
Тш – автомобильдерді желіге шығару ұзақтығы, сағат
Техникалық қызмет көрсету аймағының режимі мен тәуліктік өндірістік бағдарламасын біле отырып, өндірістің ырғағын R анықтаймыз. Өндіріс ырғағы берілген қызмет көрсету түрі бойынша бір қызмет көрсетуге келетін техникалық қызмет көрсету аймағының жұмыс уақытының үлесі:
Rкқк=60 8 2/155 1.25=5 мин
Rт1=60 8 2/6.54 1.13=81 мин
Rт2=60 8 2/2 1.13=424 мин
мұндағы Тау – берілген ТҚК түрі бойынша аймақ жұмысының бір тәуліктегі ұзақтығы, сағат; Niт – бір тәулікте қызмет көрсету саны (КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2 бойынша жеке-жеке есептеу керек); А – ауысым саны.
1.6.2 Қызмет көрсетудің әмбебап қосындарының санын есептеу
Қызмет көрсетудің әмбебап қосындарының санын есептеу үшін алғашқы шама болып автомобильдің берілген қосында қызмет көрсетуде тұру уақытын көрсететін қосын тактісі τ алынады:
, мин
τ кқк=60 0,625/6+2=8,25 мин
τ Т1=60 12,3/3+2=248 мин
τ Т2=60 49,5/3+2=992 мин
τ аж=60 6,8/6+2=70 мин
мұндағы ti - берліген қосында қызмет көрсету бойынша жұмыстың еңбек сыйымдылығы, адам-сағат; Жқ – қосында бір мезгілде жұмыс істейтін жұмысшылар саны, адам (13-кесте); tқ.у – 1…3 мин (автомобильдің габаритіне байланысты) – автомобильдің қосынға келіп тұру мен одан кету үшін қозғалысқа кететін уақыт, мин.
КҚК мен ТҚК-1 үшін әмбебап қосындардың саны:
Xкқк=8,25/5=1,65=2 пост
XТ1=248/81=3 пост
ТҚК-2 үшін қосын саны:
Xт2=992/424 0,9=2 пост
мұндағы = 0,85…0,95 – қосынның жұмыс уақытын қолдану коэффициенті.
1.6.3 КҚК аймағын есептеу
Үзіліссіз әрекеттегі ағындық желі санын есептеу барысында олар тек КҚК желілерінде ғана пайдаланылатынын және бір мезетте механикаландырылған құрылғыларды қолдануды ескере отырып, желі тактісін өнімділігі жоғары жұмыс аймағы құрылғысының өткізу ерекшелігіне байланысты есептеу керек.
КҚК желісінде сағатына автомобильдерді өткізу қабілетімен Nқ механикаландырылған жуу құрылғылары қарастырылады, яғни КҚК желісінің тактісі жКҚК :
τ ж=60/30=2 мин
мұндағы Nқ – жуу қондырғысының еңбек өнімділігі, авт/сағат (жүк автомобильдері үшін – 15…20 авт/сағ.; жеңіл автомобильдер үшін - 30…40 авт/сағ.; автобустар үшін – 30…50 авт./сағ.)
1.6.4 ТҚК-1 және ТҚК-2 үшін қолданылатын мерзімдік әрекеттегі ағымдық желінің есебі
Ағындық желі санын есептеу үшін желі тактісін τж (берілген қызмет көрсету түрінен өткен, желіден бірінен соң бірі оралған екі автомобиль арасындағы уақыт интервалы) есептеу қажет:
, мин
мұнда ti – берілген ТҚК түрінің еңбек сыйымдылығы, адам-сағат;
tжылжу – 1…3 мин. – автомобильдің конвейермен қосыннан қосынға жылжу уақыты;
Жж – ТҚК желісіне технологиялық қажетті жұмысшылардың жалпы саны, адам.
Желі тактісі:
τ кқк=60 0,625/6+2=8,25 мин
τ 1=60 12,3/3+2=248 мин
τ 2=60 49,5/3+2=992 мин
τ АЖ=60 6,8/6+2=70 мин
мұндағы ti – берілген техникалық қызмет көрсетудің еңбек сыйымдылығы, адам-сағат; Жқ – ТҚК желісіне технологиялық қажетті жұмысшылардың жалпы саны, адам; tжылжу – 1…3 мин – автомобильдің конвейермен қосыннан қосынға жылжу уақыты.
1.6.5 Ағымдағы жөндеу қосындарының санын есептеу
Ағымдағы жөндеу қосынының саны төмендегі формуламен анықталады:
мұндағы ТАЖқ – АЖ қосындық жұмыстарының жылдық көлемі, адам-сағат; Кж.ж – АЖ аймағының бір жылдағы жұмыс күндерінің саны, күн; Тау – ауысымның ұзақтығы, сағат; А – ауысым саны (2…3); ЖАЖ – қосындағы жұмысшылар саны, адам; АЖ = 0,85…0,90 – қосынның жұмыс уақытын қолдану коэффициенті; - автомобильдердің АЖ аймағына келіп түсу теңсіздігін есепке алатын коэффициент.
АЖ қосындары бірнеше ауысымда жұмыс істеген кезде және қосын саны жұмыс неғұрлым көп орындалатын ауысым бойынша есептеледі:
XАЖ=169769,4 0,44 1,25/365 8 2 0,9 6=2,96=3 пост
мұнда КАЖ = 0,5 … 0,6.
1.7 Бөлме аудандарын есептеу
1.7.1 ТҚК және АЖ аймақтарының ауданын есептеу
ТҚК және АЖ аймақтарынның ауданы:
FАЖ=11 3 6=198 м2
а - автомобильдің жобада алатын ауданы (габариттік өлшемдері бойынша), м2;
Хқ – қосындар саны;
Кқ – қосындарды орналастыру жиілігінің коэффициенті.
Кқ - коэффициенті автомобильдердің габариті мен қосындарды орналастырудан тәуелді. Қосындарды бір жаққа орналастырғанда Кқ = 6…7. қосындарды екі жаққа орналастыру Кқ = 4…5. Кқ коэффициентінің аз мәні ірі габаритті жылжымалы құрам мен қосындар саны 10-нан артық болмаған жағдайда қабылданады.
1.7.2 Өндірістік учаскелердің аудандарын есептеу
Өндірістік учкелердің аудандарын төмендегідей анықтайды:
жабдықтардың ауданы мен оларды орналастыру жиілігінің коэффициенті бойынша:
FАЖ=9.81 4=39.24 м2
мұндағы fжаб – жабдықтардың горизонталь кескіні бойынша габариттік өлшемдерінің қосынды ауданы, м2;
Кж – жабдықтарды орналастыру жиілігінің коэффициенті (14-кесте).
Егер өндірістік учаскелерде автомобильдер немесе шанақтар үшін қосындар қарастырылса, онда берілген учаскедегі жабдықтардың ауданына автомобьильдің немесе шанақтың горизонталь кескінінің ауданын қосу қажет:
FА =Lа. Ва,
FА=11 2,5=27,5 м2
мұндағы Lа және Ва – автомобильдің ұзындығы мен ені, м.
2. учаскеде бір уақытты жұмыс істейтін жұмысшылар саны бойынша бір өндірістік жұмысшының меншікті ауданы бойынша:
FАЖ=10+5 (17-1)=240 м2
мұндағы fЖ1 – бірінші жұмысшыға келетін меншікті аудан, м2 ( әдістемелік нұсқау 16-кесте);
fЖ2 – біріншіден кейінгі жұмысшылар үлесіне келетін меншікті аудан, м2 (әдістемелік нұсқау 16-кесте);
ЖТ – максималды жүктелген ауысымдағы бір уақытта жұмыс істейтін технологиялық жұмысшылар саны.
Өндірістік есептеулер мен сәйкес жабдықтарды таңдау негізінде учаскенің жобасы жасалады. Бас механик бөлімінің максималды жүктелген ауысымда бір жұмысшы үшін 15...20 м2 қабылданады.
Қорытынды
Осы курстық жұмысты орындау барысында автомобиль көлігі кәсіпорындарының ең көп таралған түрі болып табылатын және жүктер мен жолаушыларды тасымалдауға қызмет ететін автокөлік кәсіпорнына сипаттама берілді.
Сондай-ақ, курстық жұмыста электротехникалық учаскенің мақсаты сипатталған. Электротехникалық учаске автомобильдердің электр жабдықтарының элементтерін ағымдағы жөндеуге қызмет етеді. Мұндай элементтерге мыналар жатады: генераторлар, стартерлер, релелер, қосқыштар және т.б. Учаскеде электр жабдығының осы элементтерін бақылау және сынау жүргізіледі.
Бастапқы мәліметтерге сәйкес, курстық жұмысты орындау үшін КамАЗ автомобиль зауытында шығарылған ЛиАз және Икарус автокөлігі таңдалды. Бұл көліктің басты артықшылығы-жер бетіндегі жоғары сапа, бөлшектердің қол жетімділігі және техникалық қызмет көрсетудің төмен құны.
Жоғарыда келтірілген автокөлік кәсіпорнының өндірістік бағдарламасының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің есептеулеріне сүйене отырып, автокөлік кәсіпорны жұмыс басталғаннан кейін 2 айдан кейін пайда табады.
Осылайша, жүргізілген есептеулер нәтижесінде біз автокөлік кәсіпорнының электротехникалық учаскесінің жұмысына экономикалық негіздеме бердік, бұл да осы кәсіпорынның өтелуін анықтауға мүмкіндік берді.
Пайдаланған әдебиет:
1. Қоқаев Ө.Ш., Әліпбаев Ж.Р., Қаражанов Ә.А., Тоғызбаева Б.Б. Көлік құралдарын техникалық пайдалану және автокөлік кәсіпорындарын жобалау. - НұрСұлтан -2021-335 б
• Кара Г.С. Технологиялық жабдықтарды жобалау негіздері : оқу құралы / Г.С. Кара, Б.К. Тогизбаев, М.Е. Шаменов; Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті. - Нұр-Сұлтан: Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ, 2020. – 267
• Қоқаев Ө.Ш., Әліпбаев Ж.Р. Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету және жөндеу.- Алматы: "Отан", 2015-246 б
• Абаимов Р. Проектирование предприятий АТ-2012
Достарыңызбен бөлісу: |