1. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі. Сөйлеу аппараттары. Дыбыс пен әріп


Шартты рай Қимыл әрекеттің орындалу орындалмау шартын білдіретін етістіктің қай түрін шартты рай



бет107/157
Дата24.01.2022
өлшемі338,47 Kb.
#113750
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   157
Байланысты:
гост казак тили

Шартты рай

Қимыл әрекеттің орындалу орындалмау шартын білдіретін етістіктің қай түрін шартты рай деп атайды.



Шартты рай формасы –са,-се жұрнақтары арқылы жасалады. Шартты рай негізінен, сабақтас, құрмалас сөйлемнің бағыныңқы сыңарының баяндауышы ретінде жұмсалып, екінші бір әрекеттің орындалу не орындалмау оның шартын білдіреді. Мысалы (ол жақсы оқыса, біздің де жүзіміз жарқын болар еді) Жұрт түсінсе, іс оңалды дей бер.

Шартты рай формасы үш жіктеліп қолданылады. Оқысам, оқысаң, оқысаңыз, оқыса, оқысаңдар, оқыса. –са,-се, жұрнақтары барлық уақытта шартты рай мағынасын бере бермейді. Ол үшін келсе той болып жатыр екен деген сөйлемдегі келсе етістігін келгенде деген форманың орнына жұмсалып, шарт емес, мезгілді аңғарып тұр.

Сондай – ақ са+екен, са+еді формалары қалау, тілек мағынасын аңғартады.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   157




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет