1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

72 

 

42 - кесте 

 

ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ ХРИСТИАН ФИЛОСОФИЯСЫ 

_____________________________________________________________________________ 

 

 

№

 

 

КЕЗЕҢІ 

 

 

УАҚЫТЫ 

 

 

2 

 

ОРТА ҒАСЫРЛАР КЕЗЕҢІНІҢ 

ФИЛОСОФИЯСЫ 

 

 

б.д. ІІғ. - ХІVғ. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

73 

 

43 - кесте 

 

ОРТА ҒАСЫРЛЫҚ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ 

ДАМУЫ БАРЫСЫНДАҒЫ БАСТЫ БАҒЫТТАР 

 (ІІ-ХІV ғ.ғ.) 

________________________________________________________________ 

 

 

 

 

 



 

Христиандық гностицизм     

 (Карпократ, Василид,    

                                                                  

Валентин) 



 

Христиандық апологет

ика         (Марциан, Юстин,   

                                                                  

Тертулиан) 



 

 Александрийлік мектеп 

(Пантен, Климент, Ориген) 



 

Капподокиялық догматика    

(Григорий Нисский,   

                                                       

Григорий Назианзин) 



 

Догматикалық патристика    

 (Василий Великий,   

 

     

Августин, Дионисий Ареопагит, Иоанн Дамаскин) 



 

Манихейлік

          (Мани және оның ізбасарлары

) 

 

 

 

 

 

 



 

 Номинализм       

 (Пьер Абеляр, Росцелин,Уильям Оккам) 



 

 Реализм      

 (Киелі Августин , Гильом, Ансельм Кентерберийский,           

                                          

Ұлы

 

Альберт, Фома Аквинский) 



 

Протореформаторлық

                     (Уиклиф, Гус) 



 

Мистикалық христиандық    

 (Экхарт, Таулер, Сузо) 



 

Христиандық алхимиялық философия

 (Ұлы  Альберт, Раймунд   

                                  

Лулий, Роджер Бэкон, Никола Фламмель, Тревизо) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ БАТЫС ХРИСТИАН 

ФИЛОСОФИЯСЫ 

 

 

 

 

 

 

ПАТРИСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ

            (ІІ – VІІ ғ.ғ) 

 

 

 

 

СХОЛАСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ

             (VІІ – ХV ғ.ғ) 

 

 

 

 

74 

 

44 - кесте 

 

ХРИСТИАН ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ БАСТЫ ҰҒЫМДАР 

 

 

 

 

 

ҰҒЫМДАРЫ 

 

 

 

 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘНІ 

 

 

 

УНИВЕРСУМ 

 

біртұтас әлем;

 

 

 

 

СХОЛАСТИКА 

 

«Схола» 

– 

мектеп, мектептік білім; жалпы 

ғылыми негізі жоқ, ешбір өмірлік тәжірибеден 

өтпеген; 

 

 

РЕАЛИЗМ 

 

«Реал» – шынайы, нақты мәселеге байланысты; 

 

 

ТЕОЛОГИЯ 

 

«Теос» 

– 

Құдай, яғни Құдай жөніндегі ілім; 

 

 

 

ПАТРИСТИКА 

 

 

«Падре» 

– 

әкей, яғни шіркеу әкейлерінің діни-

философиялық ілімдері; 

 

 

 

75 

 

45 - кесте 

 

ОРТАҒАСЫРЛЫҚ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ДАМУЫ 

БАРЫСЫНДАҒЫ СХОЛАСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢДЕР

 (

IX

-

XV

ғ.ғ)

 

____________________________________________________________________ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ОРТАҒАСЫРЛЫҚ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ДАМУЫ 

МЕН ҚАЛЫПТАСУЫ БАРЫСЫНДАҒЫ  

СХОЛАСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢДЕРДЕГІ ОЙШЫЛДАР 

  

Ерте схоластика, 

IX

 -

XII

ғғ. 

 

 

 

 

Рабан Мавр, Ноткер Немецкий, 

Гуго Сен-Викторский, Алкуин, 

Иоанн Скот Эриугена, Иоанн 

Росцелин, Пьер Абеляр, Гильберт 

Порретанский, Иоанн 

Сольсберийский, Бернард 

Шартрский, Пётр Дамиани, Ансельм 

Кентерберийский, Бонавентура, 

Беренгар Турский, Давид Динанский, 

Пётр Ломбардский 

және т.б.

 

 

 

 

 

   

 

 

Ұлы Альберт, Фома Аквинский, 

Дунс Скот, Августин Блаженный, 

Аверроэс, Витело, Дитрих 

Фрейбергский, Ульрих Энгельберт, 

Иоанн Жандунский, 

Роджер Бэкон, Роберт Гроссетест, 

Александр Гэльсский, Эгидий 

Римский, Роберт Кильвордби, 

Раймунд Луллий, Марсилий 

Падуанский 

және т.б.

 

 

 

 

 

   

 

 

 

  Альберт Саксонский, Уолтер Берли,   

   Николай Кузанский, Жан Буридан,   

    Николай Орезмский, Пётр д’Альи,   

   Ингенский, Лерэ, Франсуа 

және т.б.

 

            

 

   

 

 

Кемелденген схоластика-

XIII

ғ. 

 

Соңғы схоластика, 

XIV

-

XV

ғ.ғ.

 

  

 

76 

 

Қосымша сұрақтар: 

 



 

Ортағасыр философиясының ерекшеліктері мен сипатты белгілері. 



 

Фома Аквинскийдің іліміндегі құдай идеясын негіздеу.

 

 



 

Аврелий Августин философиясының мәні. 



 

Мейстер Экхарттың мистикалық пантеизмі. 



 

Пьер Абеялярдың концептуализмі. 

 

Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз! 

 



 

Құдайға  сенбейтін  адам  дүниенің  күнәсінің  бәрін  өз  мойына  алады 

(Э.Канетти). 



 

Діндегі  негізгі  сезімдер  –  өшпенділік  пен  сүйіспеншілік  емес, 

қорқыныш пен сүйіспеншілік (О.Шпенглер). 



 

Христиан дінінің ұлы күші оның қияли құштарлыққа емес, адамға тән 

нақты  қайғы-қасіреттерді  суреттей  отырып,  сезімге  әсер  етуге 

құрылуында (К.Поппер). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

77 

 

Қайталауға арналған тест сұрақтары: 

 

1.

 

Ф.Аквинский  қай философиялық бағытқа жатады? - 

реализм

; 

2.

 

Философия - Құдай сөзінің көмекшісі деп түсінген философ, әрі Құдай 

сөзінің (Богослов) білгірі: 

Фома Аквинский

; 

3.

 

Ағылшын ойшылы Уильям Оккам қай бағыттағы философ болды? - 

номиналист

; 

4.

 

«Теология жиынтығы» еңбегінің авторы: 

Фома Аквинский

; 

5.

 

Ф.Аквинский есімі мынамен байланысты: 

парасат пен сенім 

үйлесімділігі

; 

6.

 

Ортағасырлық кезеңіндегі философиялық бағыт: 

патристика

; 

7.

 

Жаратушы – Құдай жөніндегі ілім: 

креационизм

; 

8.

 

Теология қандай ілім? - 

Құдай жөніндегі

; 

9.

 

Рим папасы «католицизмнің шынайы жазылған бірден-бір 

философиясы» деп жариялаған ілім кімдікі? - 

Аквинский

; 

10.

 

Латын тілінен аударғанда «религия» (дін) - сөзі мынаны білдіреді: 

байланыс

; 

11.

 

Көптеген зерттеушілердің пікірінше діннің басты белгісі: 

жүктеу/скачать 6,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: