ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМұНЫНА ЖАҢА БАҒДАР

157
тәсілдерді түсінуін және қолдана білуін қамтамасыз 
ету;
3.Пән 
бойынша 
жаңартылған 
білім беру 
бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізу 
мақсатында критериалды бағалау жүйесін түсініп, 
қолдана білуін қамтамасыз ету;
4.Мұғалімдердің бойында орта білім мазмұнын 
жаңарту жағдайында пән бойынша жаңартылған 
білім беру бағдарламасын іске асыру үшін қажетті 
дағдыларды қалыптастыру.
Бүгінгі күні барлық елдер жоғары сапалы білім 
жүйесімен жұмыс істеуде.
Өйткені қазіргі заманда елдің бәсекеге қабілеттілігі 
оның азаматтарының парасаттылығымен анықталады, 
сондықтан білім беру жүйесі болашақтың талабы-
на сәйкес дамуы тиіс. Оқушыларды заманауи тиімді 
оқыту мен оқу тәсілмен оқытып, ой – өрісі кең, саналы, 
еркін азамат етіп тәрбиелеу қажеттілігіде осы себеп-
тен туындап отыр. Оның үстіне білім берудің жүйесін 
қарқынды дамытқат бұл үрдістің жалпы білім беретін 
мектептерге де енгізіле бастауы көңілді қуантады. 
Жаңа бағдарламаның мәні, баланың функционалдық 
сауаттылығын қалыптастыру. Оқушы өзінің мек-
теп қабырғасында алған білімін өмірінде пайдала-
на білу керек. Сол үшін де бұл бағдарламаның негізі 
«Өмірмен байланыс» ұғымына құрылған. Ұстаздарға 
үлкен жауапкершілік міндеттелді. Оқушылардың бой-
ында XXI ғасырда өмірдің барлық салаларында та-
бысты болу үшін, қажетті дағдыларды дарыту үшін, 
мұғалімдер тынымсыз еңбектену керек. Жаңартылған 
оқу бағдарламасы аясында тек өз пәнін, өз мамандығын 
шексіз сүйетін, бала үшін ұстаз ғұмырын құдіретті деп 
санайтын білімді мұғалімдер ғана жұмыс істей алады. 
Үйренгеніміз де, үйренеріміз де көп Үнді халқының
тарихи тұлғасы Махатма Гандидің «Егер сен 
болашақтағы өзгерісті байқағың келсе, сол өзгерісті 
уақытында жаса» деген ілімін негізге ала отырып, 
оқушы бойындағы қабілетті жетілдіріп, оқушыларды 
болашаққа жетелеп, жақсы істі бастағалы отырмыз. 
Жаңартылған білім – болашақтың кепілі. [2,18б]
2.1.Кіріктірілген білім беру бағдарламасында қазақ 
тілі пәнінің берілу жайы да өздеше. Бағдарлама 
оқушының төрт тілдік дағдысын: тыңдалым, айты-
лым, оқылым, жазылым жетілдіруге бағытталған. Бұл 
сөйлеу әрекеттеріне төмендегідей анықтама беруге бо-
лады:
Тыңдалым – дыбысталып жатқан сөйлеуді бір сәтте 
қабылдау қызмет.
Тыңдалым оқушының сөйлеу әрекетінің дамуына 
стимул береи отырып, оқыту үдерісін дұрыс басқаруды 
қамтамасыз етеді. Оқушы тыңдалым арқылы жаңа 
тілдік, сөйлеу және ел танымдық материалдармен та-
нысып, сөйлеу әрекетінің барлық түрлеріне қатысты 
дағдысы мен шеберлігін дамытады.
Оқылым – мәтіндегі жазылған ақпаратты алуға 
бағытталады, яғни жаттығуды оқи отырып, тапсырма-
ны түсіну үшін қажет. Сондай –ақ мәтіннің мазмұнын 
айту үшін, ең алдымен, оны оқу керектігі белгілі. Жал-
пы алғанда, оқылым – тілді меңгерудің бір тәсілі, сөздік 
қорды көбейтудің құралы; оқылым– грамматикалық 
құрылымдарды есте сақтауға мүмкіндік береді; сол 
тілде сөйлеуге, айтылымды жетілдіруді қамтамасыз 
етеді.
Айтылым – қабылдау және сөйлеудің туу үдерісімен 
байланысты. Барлық адамның сөйлеу ағзалары бірдей 
болғанымен, артикляциялық базасы түрліше. Мұнда 
орфоэпияға көп көңіл бөлген жөн, өйткені қазақ 
тіліндегі сөздердің барлығы жазылуына қарай айтыла 
бермейді. 
Жазылым – айтылған мәтіндегі сөздер мен 
сөйлемдерді сауатты жазуға бағытталады. Жазылым 
арқалы оқушылардың сөздік қорын көбейтуге болады. 
Сондай – ақ оқушылар өзінің жеке басына қатысты 
хат жаза білуге; құжаттарды толтыруға үйренеді; 
ұсынылған тақырып көлеміндегі мәселелер бойынша 
өз ойын қысқаша жазбаша білдіре алады.
2.2.Бағдарлама Джерон Брунердің Спиральділік 
қағидатына негізделген.
Оның пікірінше, ең күрделі материалдың өзі дұрыс 
құрылымдалып, дұрыс ұсынылатын болса, оны тіпті 
кішкентай балалар да түсіне алады. Брунер адамның 
танымдық қабілеті шартты түрде бөлінген үш сатыдан 
тұрады деп тұжырымдайды:
•Белсенді ( жұмыс үдерісінде білім алу) 
•Бейнлік ( суреттер мен бейнелердің көмегімен білім 
алу)
•Таңбалық (сөздер мен сандардың көмегімен білім 
алу)
Бұл 
спиральді 
білім 
беру 
бағдарламасы 
тұжырымының дамуына себеп болған. Брунердің 
жұмысына негізделген спиральді білім беру 
бағдарламасының негізгі ерекшеліктері:
•Оқушы мектепте оқығын кезде тақырыпты немесе 
пәнді бірнеше рет қайталап оқиды;
•Әр бір қайталап оқыған сайын тақырыптың немесе 
пәннің күрделілігі арта түседі;
•Жаңа білім алдыңғы біліммен тығыз байланы-
сты және бұған дейін алынған ақпарат тұрғысынан 
қарастырылады.
Жаңартылған білім бағдарламасы негізінен үш 
құжаттан тұрады, ол оқу бағдарламасы, оқу жоспары 
және бағалаудың түрлері.
Жаңа оқу бағдарламаларының тағы бір ерекшелігі – 
олардың пәндік білім мен дағдыларды ғана емес, сон-
дай – ақ, кең ауқымды дағдыларды қалыптастыруға 
бағытталуы. Оқу мақсаттарының жүйесі мынадай кең 
ауқымды дағдыларды дамытудың негізі болып табы-
лады: функционалдық және шығармашылық түрінде 
білімдерін қолдану; сын тұрғысынан ойлау, зерттеу 
жұмыстарын жүргізу, ақпараттық – коммуникациялық 
технологияларды пайдалану, қарым – қатынастың 
әртүрлерін қолдану, жеке және топта жұмыс істей алу, 
мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау.
Жаңартылған оқу бағдарламаларының икемділігі 
мен жан – жақтылығы оның маңызды сипаттама-
сы болып табылады. Мұғалімдер тараудың және 
тиісті тоқсанның аясында тараулар мен бөлімдерді 
оқытудың ретін өзі анықтауға құқылы. Мұғалімдер 
бірнеше мақсатқа жетуге бағытталған тапсырмаларды 
құрастыра алады. Оқу бағдарламасы мұғалімдердің 
оқу мақсатын жиынтықта орындаған жағдайда оқу 
бағдарламасындағы оқу мақсатына жетуге әкелетін 
бірнеше мақсаттарға бөлуіне мүмкіндік береді. 
Мұғалімдер тақырыпқа оқу мақсатына берілген 

158
сағат санын өз бетімен анықтауларына болады. Бұл 
шешім оқу – әдістемелік бірлестігінің отырысын-
да қабылдана алады. Жоспарлау кезінде мұғалімдер 
бекіту және қайталау сабақтарын ескерулері тиіс. Оқу 
бағдарламасындағы пәндер бойынша оқу жоспарла-
ры ұсыныс сипатында берілген. Оқу мақсаттарының 
жүйесі мен оқу тәсілдеріне негізделген ұзақ мерзімді 
және орта мерзімді жоспарларда мұғалімдер үшін 
тақырыптар мен бөлімдер бойынша сабақтарды өткізу, 
білім алушыларды сабақтарда ұйымдастыру бойынша 
ұсыныстар берілген, сондай – ақ оқыту ресурстары ( 
интернет, мәтіндер, жаттығулар, бейне және аудиома-
териалдары және т.б. ) көрсетілген. 
Әрбір оқу пәні бойынша мазмұнын жобалаудың 
принципі өзгерген – сызықтық принципі « шиыршық» 
принципіне ауысты, яғни білім мен біліктің бірте – 
бірте тігінен де, көлденеңінен де ұлғаюы ( дағдылардың 
тақырыптары және сыныптар бойынша күрделенуі). 
Жаңартылған білім мазмұны өзіндік ерешеліктері 
жүзеге асады. 
3. Бүгінгі таңда жеке тұлғаны емес, оның даму 
үрдісін басқару қажеттігі айқындалып отыр. Білім 
алушының түрлі ақпараттың толасыз ағынында 
бағытталуы қиынға түсіп отыр, ол үшін оның тал-
дау, құрылымдау, жүйелеу, мәселені шешу дағдылары 
жетік дамытылуы тиіс. Ал бұл, педагог жұмысындағы 
тікелей жасалатын әдістерден, бас тартылып, артық 
дидактизмнен, ғибаратты сарыннан тежелуді; оның 
есесіне бірінші орынға қарым – қатынас жасаудың 
сұхбаттық әдістерін, шындықты бірлесіп іздеуді, сан 
алуан шығармашылық әрекетті тәрбиелеуші шарттар-
ды жасау арқылы дамытуда білдіреді. 
Қазіргі таңдағы білім мазмұнында біршама 
өзгерістер бар екені белгілі.
Жаңа әдіс – тәсілдердің пайда болуы, олардың 
оқытуда өз нәтижесін көрсетуі білім беру саласындағы 
үлкен жетістік. Жаңа бағдарлама бойынша көбінесе 
сын тұрғысынан ойлау, белсенді оқыту, интербелсенді 
оқыту технологияларының әдіс – тәсілдері кеңінен 
пайдаланылады. Олардың ішінде қазақ тілін оқытуға 
арнайы негізделген түрлеріде жетерлік. 
Қорыта айтқанда, еліміздің барлық ұстаз қауымы 
жаппай жаңартылған білім мазмұнына бейімделу 
үшін талмай еңбек етуде. Жаңа білім жаңа әдістерге, 
тәсілдерге, технологияларға бастар жол. Қазақ 
тілін оқыту ешқашан шет қалмайды, сондықтан 
тіл білімін оқытуда жаңаша оқыту жолдары мен 
жаңаша идеяны болуы бәріміз үшін үлкен қуаныш. 
Оқытушыға, оқушыға да жаңартылған білім мазмұны 
өзінің нәтижесін көрсету үшін шебер әдіскерлер 
мен мұғалімдер керек. XXI ғасыр – ғылым ғасыры. 
Мақсатты білім беру – тұлға дамуын жүзеге асыра-
тын мәселе. Ал осы жалпы еуропалық стандартқа сай 
жаңа білім беру – жеке тұлғаның жан – жақты дамуына 
әкелетін бірден – бір жол!
Бұл жаңартылған білім беру бағдарламасы бойын-
ша: алдымызға бір мақсат қоя отырып, сол мақсатқа 
жету жолында шәкірттердің жүрегіне жол тауып, 
әрекеттендіре білу шеберлігіне жетсек, егемен елдің 
ұл – қыздары білімді де білікті болып шықпақ. Соның 
арқасында біз бәсекеге қабілетті, іргесі мықты ел бола-
мыз. Ұстпаздықтың ұлы жолында әрбір білім беруші 
бар күш – жігерін салып, еліне пайдасын тигізіп жатса, 
бұл ғаламда одан артық бақыт жоқ деп ойлаймын. 

жүктеу/скачать 14,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: