1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 14,62 Mb. Pdf көрінісі
|
Құрышжанов оқулары 2019
| Keywords:
updated educational program, assessment system, criterial assessment, formative assessment, quarterly cumulative assessment, scoring system. Заман өзгерген сайын қоғамда түрлі өзгерістер мен жаңа бастамалар пайда болып, «ескінің» жаңа түрге енетіні, инновациялар мен ғылыми жаңалықтардың көрініс табатыны айқын. Сол жаңашылдықтың басынан білім мен ізденістің, жаңа бағыт пен шығармашылықтың сабақтастығы орын алады. Білім – мәңгілік ізденіс, өйткені ол ешқашан тау- сылмайтын бұлақ. [1] Бүгінгі таңда еліміздің барлық мектептері білім берудің жаңартылған бағдарламасына көшкені мәлім. Мысалы 2016-2017 оқу жылдарында 1-сыныптар, 2017-2018 оқу жылында 1,2,5,7 – сынып- тар, 2018-2019 оқу жылында 1,2,3,5,6,7,8-сыныптар жаңартылған білім мазмұны негізінде оқытылуда. Білім берудің жаңартылған бағдарламасына сәйкес білім алушының өзі емес, оның білімі және сабақ барысындағы жұмысы бағаланады. Бұл бағалау крите- риалды бағалау жүйесі негізінде жүзеге асады. Критериалды бағалау жүйесі – оқушының білім деңгейін бағалау. Критериалды бағалау жүйесінің екі түрі бар: 1) қалыптастырушы бағалау; 2) жиынтық бағалау. Қалыптастырушы бағалау дегеніміз – білім алушының әр сабақ соңындағы білім деңгейінің ауызша немесе жазбаша түрде бағалануы. Оқу бағдарламасына сәйкес сабақ беру және оқыту бөлігі ретіндегі мұғалімдердің жүргізетін ағымдағы бағалауы. [2.10] Критерий – ұсынылған талаптарға сәйкес бір нәрсені бағалау бойынша шешім қабылдау ережесі, негіздемесі және белгісі. Әр критерийдің дискрип- торы болады, онда оқу тапсырмасының орындалу нәтижесінің дұрыстығы туралы нақты түсінік беріледі. Дискрипторға сәйкес бағалау оқушының қойған мақсатына жетуін анықтайды. Қалыптастырушы (ағымдағы) бағалау – сабақта күнделікті жүзеге асатын, білім мен дағдыны меңгеру деңгейін анықтайтын бағалау. Қалыптастырушы бағалау білім беру процесінде оқушы мен мұғалімнің арасындағы өзара тығыз байланысты жүзеге асырады. Ішкі жиынтық бағалау – оқу ақпараты блогын оқып болғаннан кейін білім және оқу дағдысының қалыптасу деңгейін анықтау. Сыртқы жиынтық бағалау – оқу дағдысы мен білімін қалыптастыру деңгейін анықтайды, оқытудың есеп беру кезеңінің қорытынды бағасын анықтауға негіз болып табылады. Модерация – білім беру процесінің нәтижесі мен са- пасын айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді. Критериалды бағалауды мектептерге енгізудің мақсаты оқыту сапасын жоғарлатудан, мектеп оқушыларының білімін халықаралық стандартқа сәйкестендіруден туындап келді. Сондай-ақ, оның ба- сты ерекшеліктері белгіленді. Критериалды бағалаудың басты ерекшелігі: Ø Алдын ала ұсынылған бағалау шкаласы; Ø Анық, айқындылығы; Ø Бағаның әділдігі; Ø Оқушының өзін бағалауына мүмкіндіктің берілуі. Сонымен қатар критериалды бағалау жүйесі бұрынғы бағалауға қарағанда қалыптастырушы және жиынтық бағалаумен ерекшеленеді. Қалыптастырушы бағалау оқытуды, әдістерді және осы мүмкіндіктерді іске асыру түрлерін жақсарту мүмкіндіктерін анықтауға бағытталған болса, жиынтық бағалау мақсатты баға қою және сертификаттау немесе оқытудың алға жыл- жуын тіркеу үшін оқыту қорытындысын шығару үшін қажет. Критериалды бағалаудың мақсаты бағалау критерийлерінің негізінде оқушылардың оқу жетістіктері туралы шынайы ақпарат алу және оқу үдерісін жетілдіре түсу үшін оны барлық қатысушыларға ұсыну. Критериалды бағалаудың міндеттері: 1.Оқу үдерісінде бағалаудың қызметі мен мүмкіндіктері аясын кеңейту; 2.Жүйелі кері байланыс орнату арқылы оқушылардың өзін-өзі үнемі жетілдіріп отыруына жағдай жасау; 3.Бірыңғай стандарттарды, сапалы бағалау құралдарын, механизмдерін қалыптастыруға көмектесу; 4. Қолжетімді, нақты, үздіксіз: – оқушыларға олардың оқу сапасы туралы; – мұғалімдерге оқушылардың ілгерілеуі туралы; – ата-аналарға оқу нәтижелерінің деңгейлері туралы; – басқару органдарына ұсынылған білім беру қызметінің сапасы туралы ақпараттар ұсыну. [3] Критерийлер оқу тапсырмасының дұрыс орын- далу жолдарының айқын, нақты көрсетілген көрсеткіштерінен тұрады, ал сол көрсеткіш бойынша бағалау – оқушының белгіленген мақсатқа қаншалықты жеткендігінің дәрежесін анықтау. Ол тіл пәндерінде «тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым» деп атала- ды. Оқу мақсаттары оқушы бойында осы дағдылардың қалыптасуына негізделген. Сабақтарда белсенді іс- әрекеттерді, топтық жұмыстарды ұйымдастыра оты- рып, оқушыны білуге жетелеу, ұмтылдыру мұғалімнің кәсіби шеберлігін қажет етеді. Қалыптастырушы бағалау тапсырмаларын да ұтымды әрі нақты құру жақсы нәтиже бермек. Осы орайда критериалды бағалаудың артықшылықтарын атап өтуге болады: Оқушының жұмысы дұрыс орындалған жұмыс үлгісімен салыстырылады; Оқушының жеке басы емес, тек қана жұмысы бағаланады; Үлгі оқушыларға алдын-ала белгілі болады; Оқушыға бағалау алгоритмі алдын-ала белгілі бо- 155 лады; Білім беру сапасының артуына жол ашылады; Оқушылар мұнда нәтижені талдау үшін бағалау критерийлерін білуге, түсінуге, рефлексияға қатысуға, яғни өзін және өз достарын бағалауға, нақты тап- сырмаларды орындауда өз білімдерін қолдануға, ой- ларын еркін жеткізе білуге, сын тұрғысынан ойлай білугедағдыланады. Қалай оқу керектігін пайымдай- ды. “Балаға өз бетімен зерттеуге мүмкіндік туғызған сайын одан әрі жақсы оқи түседі”- деген Питер Клайнның сөзін [4] ескерсек, сабақ барысында топтық әңгіме, зерттеушілік әңгіме, ашық және жабық сұрақ түрлерін құру сынды т.б. жұмыстар оқушы тарапынан қызығушылықты тудырып, өз бетінше ұмтылысын арттырады. Критериалды бағалаудың қағидаттары (принциптері): •Оқыту мен бағалаудың өзара байланысы. Бағалау оқытудың ажырамас бір бөлігі болып табылады, ол оқу бағдарламасындағы мақсаттармен, күтілетін нәтижелермен тікелей байланысты. •Шынайылық, сенімділік және валидтілік. Бағалау дәл және сенімді ақпаратты ұсынады. Қолданылатын критерийлердің, құралдардың оқу мақсаттарына жету- ге, күтілетін нәтижелерді бағалайтынына сенімділігі болады. •Ашықтық және қолжетімділік. Бағалау түсінікті, айқын ақпараттарды ұсынады, сондай-ақ, барлық оқу үдерісіне қатысушылардың қызығушылығын, жауапкершілігін арттырады. •Үздіксіздік. Бағалау оқушылардың оқу жетістігінің ілгерілеуін дер кезінде және жүйелі қадағалап отыруға мүмкіндік беретін үздіксіз үдеріс болып табылады. •Дамуға бағыттау. Бағалау нәтижелері оқушылардың, мұғалімдердің, мектептің, білім беру саласының даму бағытын анықтайды және ынталандырады. Критерийлер оқу тапсырмасының дұрыс орын- далу жолдарының айқын, нақты көрсетілген көрсеткіштерінен тұрады, ал сол көрсеткіш бой- ынша бағалау – оқушының белгіленген мақсатқа қаншалықты жеткендігінің дәрежесін анықтау. Кри- териалды бағалау жұмыстары барысында оқушылар өз ойын жеткізу жолдарын, әңгімелерді баяндау және өздерінің армандары мен үміттері, жоспарлары ту- ралы сөйлесу барсында айтып, тілдесім мен ауди- овизуалды материалды тыңдауда өз көзқарастарын білдіре отырып жауап беру; әдеби және әдеби емес мәтіндерге мақсатқа сай қорытынды жасау және ана- лиз жасау; қысқа жүйелі мәтіндерді жазу барысында қажетті және қызықты ақпараттарды пайдалана білу дағдыларын меңгеруде. Және бұл әлі де тереңірек зерттеуді, нақтылай түсуді қажет ететін мәселе. [5] Мысал: Бөлім бойынша жиынтық бағалауға мысал. 8-сынып, қазақ тілі пәні. « Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау Оқушының аты-жөні, сыныбы: _________________ __________________ 1-тапсырма: Мәтінді мұқият оқы, неліктен бөкен Қызыл кітапқа енгізілген жоқ? Пікір білдір. Қарамен белгіленген сөйлемді сөйлем мүшесіне және сөз тіркесіне талда. Адамның табиғатқа әсерінен жануарлар мен өсімдіктер қырғынға ұшырауда, соның салдарынан ағзаның көптеген түрлері жойылып кету шегіне жетті. Мәселен, 90-жылдардың ортасына дейін, 40 жыл бойы бөкен Қазақстандағы негізгі кәсіптік жануар болды. 1991-1993 жылдарда 800-900 мың бөкендер бар еді. 1998 жылы - 470 мың, 2001 жылы - 80 мың, ал 2003 жылы бар болғаны 21 мың бөкен қалды. Үкімет кау- лыларымен бөкендердің барлық түрін аулауға тыйым салынды. Бөкен Қызыл кітапқа енгізілген жоқ, бірақ осал, тіпті қиын-қыстау қауіп төнген түр мәртебесінде тұр. Оның санын қалпына келтіруде едәуір каржы салынып, аң шаруашылығы мен өзге ұйымдардың қарқынды күш жұмсауы қоса тапсырылды. Сөйтіп бөкен саны 30 мыңға жетті. Бірақ 2015 жылы бөкен ауруға ұшырап, 30 мыңнан бөкеннен 10 мың бөкен қалды. ___________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ ______________ 2-тапсырма: Қорық дегеніміз не? Қазақстанда қанша қорық түрі бар? Өзің білетін қорық туралы қысқаша ақпарат жаз. ___________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ___________________________ 3-тапсырма: «Тірі табиғатты бірге қорғайық, до- сым!» тақырыбында сыныптас досыңа үндеу хат жаз. Хатыңда Қызыл кітапқа енген құстар мен өсімдіктер туралы ақпарат бер. ____________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ______________________________________________ ________________________ Дескриптор: 156 Тапсырма: Оқушы орындай алады: Тиісті ұпай саны: Жинағаны: 1-тапсырма: Мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтайды Мәтінде берілген ақпаратты түсінеді және негізгі мәселені анықтайды 1 Бөкеннің Қызыл кітапқа енбеген себебін түсіндіреді 2 Берілген сөйлемді сөйлем мүшесі мен сөз тіркесіне талдайды 2 2-тапсырма: Қорықтар туралы ақпарат біледі Қорық туралы толық біледі 2 Қазақстан аймағындағы қорықтарды түгел біледі (бір қорық туралы ақпарат береді) 2 3-тапсырма: Өз білімін пайдаланып үндеу хат жаза алады Қызыл кітапқа енген құстар мен өсімдіктер туралы ақпарат біледі 1 Өз білімін пайдаланып үндеу хат жазады 2Қатесіз, сауатты жаза алады 2 Барлығы : 14 жүктеу/скачать 14,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|