1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып


Үндістанда Жаңа жылдың «Дивали» деп аталуының себебі



жүктеу/скачать 6,49 Mb.
бет41/122
Дата06.04.2020
өлшемі6,49 Mb.
#61631
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   122
Байланысты:
OKU SAUAT 2019 (1)-2 (1)


Үндістанда Жаңа жылдың «Дивали» деп аталуының себебі

  • Қалалар мен ауылдардың оттың ішіидс тұрғандай жарқырагандыгынан




    1. Сагат ои скідс көшеге шыққандықтан

    2. Салынган суреттсрге ұн, топырақ сепкендіктсн

    3. Жұрт пілдерді айнала билсп, ән салгандықган

    Е) Әйсл адамдар кошегс иіығып, жерге іұрлі оюлы сурсттер салгандықтан


    1. Бұл күні Франңияда мейрамханалар адамдарды тегін тамақтандырып кана қоймай, кстерінде сыйлықтар беруінің себсбі

    A) Адалдығын көрсету үшін

    B) Қолы ашық екенін көрсету үшін C) Ырымдарға сөнгендіктен


    116

    1. Ұстамдылығын балқату үшін

    Е) Достық, туыстық қарым-қатынасты нығайту ушін


    9. Жаңа жыл дастарканына құс етіи 10. Жаңа жылдық мсрсксиі ұзақ коймайтыи ел тойлайтын мемлекет A) Франция A) Ресей B) Италия B) Үндістан С) Венгрня C) Голландия D) Болгария D) Қазақсан Е) Эквадор Е) Қытай





    11. Мерекелерде ашық хаттармен
    құттықтау бізге қай елден келген?
    A) Ресейден

    B) Голландиядан


    C) Ұлыбританиядан
    D) Қытайдан
    Е) Үндістаннан


    12. Жаңа жыл тойлаудағы салт-
    дәстүрінде ұқсастық бар елдер

    A) Венгрия - Эквадор

    B) Голландня - Куба
    C) Үндістан - Куба
    D) Қытай - Үлыбритання
    Е) Гвинея - Эквадор

    4-мәтін





    1. Бабаларымыз төрт түлікке ерекше көніл бөлген. Қайда болмасын, бірін- бірі танысын-танымасын, кездесе қалған қазақ «мал-жан аман ба?» дел амандык-саулық сұрасқан. Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі түйе болып есептелтен. Ол қырық күн шөлге шыдамды, жук артса - көлік, жесе – ет, ал жүні киімге жараған. Қазақтар түйенің жүнінен түйе жүн шекпендер киген. ол жеңіл әрі жұмсак сырт киім болған. Түйе өзінін өсу жолында бота, тайлақ, буыршын, буырлыш, науша, бұзбаша, інген, атан, бура деп аталады.




    1. Қазақтың қасиетті малдарының бірі - жылкы. Оны құлын, жабағы, тай, құнан, байтал, дөнен, бесті, бие, ат, сәурік (сүйрік), айғыр деп, қасиеттеріне қарай жорға, сужорға, жуйрік, тұлпар, қазанат, сәйгүлік. дулдул арғымақ деп атаған. Жылқы малын аса жоғары бағалаған қазақтар оны үлкен ас-тойларда жарысқа салып, бас бәйгесіне мол дүние беретін болған. Ер азаматтарға жасалатын сыйдың да үлкені ат мінгізіп, шапан жабу болған. Жылқының жүрісіне дейін атаулары болған. Мысалы, аян журіс, жорға жүріс. жортақ журіс, бүлкек желіс, бөкен желіс, шоқыта жүру, шабыс. Оның түсі де әртүрлі теңеулермен сипатталған: торы, күрең, жирен, ақбоз, боз, көк, шұбар т.б.




    1. Сиыр малы момакан, қазақтар үшін көбінесе тамакка жараған, ет, сүт, айран, қаймақ, май, құрт, ірімшік т.б. осы сйырдың берген берекесі болған. Сйырды кейде көіпке де, егіске де пайдаланып отырған. Жалпы, қазақтар сиырды киімге жаратпаған, қонакка сыйға тартпаған. тіпті түске кірсе де ауыртпалық деп жорыған, тіпті қазақта ебедейсіз, икемсіз әрі денелі адамды «сиырдай» деп, сөйлемейтін адамды «аузын буған егіздей», «мыңқыған бұзау сияқты» деп мазактайтын тіркестер қолданылады. Сиыры жоқ үй ас-ауқаты жұтаң үй болып есептелген. Сиырды жасына қаран: бұзау, торпақ, тана, тайынша, қашар, құнажын, дөнежін, сныр, огіз. бұқа деп атаған. Түйе мен жылқыны, өгізді көлік ретінде пайдалапады, шанаға, арбага, мапға жегсді, салт та мінеді.




    1. Қой - төрт тұлік малдың ішіндегі қазақтың ең сүйіктісі десе де болады. «Қойдың сүті - қорғасын, қойды құртқан оңбасын» дейтін қазақтың қой өсіруге ынта-ықыласы мол-ақ. ешкі де қазақтар үшін өсімтал малдың бірі болғандықтан қайрлы. Ешкінің еті жеңіл әрі сіңімді, сүті аса Ешкінін бүкіл отарды бастап, жайылымға апарып, әкелетін өзіндік өзіндік ерекшелігі

    бар.Дегенмен ешкіні қонаққа бөрте шыбын серке бөледі.



    1. Ырымшыл қазақтар өзі қадірлейтін төрт түлік малдың басын басқаға бермеген, онда мал көбеймей калады деп есептеген. Еңбекқор қазақ халқы мал өнімдерін өте орынды пайдаланып отырган. Шаруашылықта қолданылатын заттар - жылқынын жалынан, кұйрығынан жасалатын арқан сиыр мүйізінен жасалатын тарақ, қой жүнінен жасалатын киіз, текемет, тоқылған сырт киім, түйе жүнінен тоқылған шекпен т.б. аса жоғары бағаланған. Тіпті түйенің шудасын да қайнатып. емге пайдаланған. Мал

    117


    осындай аса кұнды болғандықтан, қазақтар өз перзенттерін де «қүлыным, қозым, қошаканым, ботам» деп, айналып-толғанып, еркелетіп отырған.

    13. Төрт түліктің ішінде түсіне қарай 14. Сыйлы қонакқа сойылмайтын
    сипатталатыны түліккс катысты мақал

    A)Қой A) Сиырдыц сүті тілінде.



    B)Жылқы B) Есі кеткен ешкі жинар.
    C)Түйе C) Тайлы бие тайлақгы түйедсй.
    D)Сиыр D) Түйесі жоқа ауылға тайлақ атан


    Е) Ешкі корінер.


    Е) Ат - биеден, аруана — түйеден.

    1. Нсліктен ешкінін серкссін эрдайым қойдың отарына қосып отырған?

    A) Серкс төрттүлік малдың ішіндегі ең шыдамдысы болаған. B) Еіпкінің еті женіл эрі сіңімді, сүті аса құнарлы болғандықтан

    C) Отарды бастап, жайылымга апарып, экслстін қасиеті болғандықган Ө) Серке кззақтар үшін өсімтал малдың бірі болғандықтан Е) Серке казақтың қасиетті малдарының бірі болған.




    1. Терт түлікке қатысты ырымдар мэтіннің кай белігінде көрінсді?

    A) Біріиші C) Төртінші Е) Бесінші B) Екінші D) Үшінші




    1. Мәтін мазмұнының реттілігі

    2. Төрттүліктің ішіндеғі ең сүйіктісі.

    3. Сыйдың ең қадірлісі




    1. Үндсмейтін адамға қатысты тсңеу

    2. Амандасу әдебі

    3. Төрттүлікке қатысты халық ырымы

    A)4.3.3.2.1.C)4.2.53.1.Е) 1.2.5.4.3.




    1. Қойға қатысты сипаттама

    2. Өзі майда, өсімтал, мемакан, тез ет алып, қонақ кәдеге жарал отырған.




    1. Кенде көшкс дс, егіске де пайдаланып отырған.




    1. Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі, шыдамдысы.

    Е) Жасына карай лақ, туша, бөртс, шыбыш, серке деп белінеді.

    1. Бабаларымыадың терттүліккс коңіл бөлу себсбі?

    A) Малдың толін балалар жаксы коргендіетен, B) Оку, білім алудың бірден-бір козі болған. C) Байлығын, мансабын көрсететін дүниесі. D) Ас-аукаты, эрі киімі, әрі көлігі болған.

    Е) Ауырғанда см болар шипаның көзі болған.



    1. Епсіз, икемсіз адамға теңейтін түлік

    A)Ешкі C) Жылқы Е) Қой

    B) Сиыр D) Түйе

    118


    1400 нұсқа

    ...Қайран, Тарбағатай! Сен тау болып жаралғалы, құтты қоныс қойнауың мал мен жанға талай толып, талай солды ғой. Не ықылым оқиғалар өтпеді сенің сонау адыр-қырқа, белдерІңде?! Сен екеуміз білетін сыр қанша, жыр қанша?! Қазақ даласының кара шаңырағы Қаратаудан кейін тарих көшін басынан көп асырған шежіре тау — сен-ақ шығарсың, Тарбағатай! Бір халықтың екі түрлі тағдырын кос бүйіріңе теңдеп алып, сол орныңда тапжылмай жатыр екенсің-ау, жарықтығым. Бақыт пен сордың арасын осылайша қақ бөліп, туған елдің шығыстағы бір камалындай, осы қалпында мәңгі мызғымай тұра бер, қайран алтын босағам!


    1. Қандай сипаттама Қаратауға 2. Автор Тарбағатай тауын




    жүктеу/скачать 6,49 Mb.

    Достарыңызбен бөлісу:
    • 1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   122



    ©engime.org 2024
    әкімшілігінің қараңыз
        Басты бет