1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып
жүктеу/скачать 6,49 Mb.
|
OKU SAUAT 2019 (1)-2 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 19 Мәтінде суреттелетін жыл мезгілі
- Әңгіменің түйініне сәйкес келетін мақал.
- Бірінші адамды ренжіткен жағдай.
- Мәтінге қатысты дұрыс тұжырым
- Автор Бурабай көлінің мөлдірлігін калай жеткізеді
- Бурабайдың демалыс орны ретінде жария болған уақыты.
- Бурабайдың географяялық жағдайы нешінші азатжолда айтылған
- 7. Пілдер 1 тәуліктің қанша 8. Мәтін мазмұны бойынша пілдер
- Жаңа туған пілге катысты дұрыс мәліметтер
- 10. Пілдердің қай мүшесі
- 11.Пілдердің қай мүшесі ең көп қызмет атқарады A) Басы B) Көзі C) Аяғы D) Тұмсығы E) Құлағы 12. Мәтін бойынша пілдерге
17.Жолаушының Етікші шыңының 18.Мәтіннің стилін анықтаңыз жотасымен жүруді таңдау себебі A) Іс қағаздар A) Төте жол B) Ауызекі сөйлеу B) Ұзақ жол C) Ғылыми C) Ауыр жол D) Көркем әдебиет D) Жеңіл жол E) Публицистикалық E) Қатерлі жол 19 Мәтінде суреттелетін жыл мезгілі A) Жаз B) Көктем C) Күз D) Жазғытұры E) Қыс 20.«Әйтеуір, қиын асудан өттім ғой, жолдың көбі кетіп, азы қалды» деген ойы арқылы автор кейіпкердің кандай сезімін көрсетеді? A) Асығыстығын B) Шарасыздығын C) Қамсыздығын D) Қиналысын E) Үмітін 1147 нұсқа Бір ормаңда екі адам ағаш шабады екен. Бірінші адам таңертең ерте ұйқысынан оянып, бір ағаш шапса, дереу екіншісіне өтіп тыным тапайды. Таңнан қара кешке дейін дәл осылай еңбектеніп, тынығу дегенді білмейді. Тіпті түскі тамақты да ұмытып кететін болыпты. Кешкісін әлгі досынан бірнеше сағат кейін үйіне қайтады екен. Екінші адам болса, ағаш шауып түсірген сайын біраз отырып тынығып, қас қарая бастағанда үйіне қайтып кететін болыпты. Апта бойы осылай еңбектенгеннен кейін, бір апталық ағаштарын санайық депті. Нәтижесінде, екінші адамның шапқан ағаштары көбірек екендігі мәлім болыпты, Бірінші адам ызаға булығып, қасындағы адамнан мұның сырын сұрайды. Екінші адам азғана езу тартып былай деп жауап қатады:
Әңгіменің түйініне сәйкес келетін мақал. Алғыр жігіт ақылына қарай іс қылар,Олақ жігіт оңай жұмысты күш қылар. B) Ер дәулеті - еңбек. C) Келген дәулет,Кеткен бейнет. D) Еңбек түбі - береке,Көптің түбі -мереке. E) Еңбек етсең — емерсің,- Бірінші адамды ренжіткен жағдай. A) Уақыттың тығыздығы B) Екінші адамның жауабы C) Қасындағы адамның еріншектігі D) Жұмыстың көптігі Көп күш жұмсап, төмен нәтижеге жетуі Жер шоқтығы атанған көрікті Көкшетаудың ең бір әсем, жанға шипалы өнірі - Бурабай. Осы төңіректегі атаулар Бурабай көлінің даңқымен көпке танымал болған. Бурабай көлі емдік қасиетімен әрі әсем табиғатымен ерекшеленеді. Көл - теңіз деңгейінен 320,6 м биіктікте. Қыратта, тектоникалық ойыста, табиғи тұрғыда пайда болған бұл көлдің ұзындығы 4,5 км, ені 3,9 км. Едәуір терең: орташа алғанда 4,5 метрден, ең тереңі 7 метрге дейін барады. Суы таза, тұшы, жұмсақ, тұнықтығы сондай - түбі және ондағы жәңдіктер анық көрінеді. Ешқайда қосылмайтын тұйық көл болғанымен, ақторта, алабұға, сазан, табан, шортан сияқты балықтар өседі. 139 Қарағайлы, қайыңды орман, Көкшенің шоқылары, аңыз болған Жұмбақтас, біріне-бірі жақын жатқан Көкшетаудың сексен көлінің бір үзікті тізбегі - Шортанды, Үлкен Шабақты, Кіші Шабақты, Қотыркөл, Жөкей, Бурабай болып, тұтастай осы өңірге ерекше сипат береді. Мұнда дүниенің көп еліне аты мәлім «Бурабай», «Оқжетпес» демалыс және сауықтыру орындары бар. Бурабай демалыс орны тұрғысында 1910 жылдан мәлім бола бастаған. 1910 жылы қымызбен емдеу-сауықтыру орны ашылған. 1920 жылдан мемлекеттік маңызы бар демалыс орнына айналған. Тәуелсіз ел болғалы, іргесіне Астана келгелі, Бурабай колінің, мұндағы демалыс орындарының маңызы бұрынғыдан да арта түскен. Жақсы жол салынып, демалыс үйлері жақсартылып, қызмет көрсету жағдайы жақсартылған. 
Мәтінге қатысты дұрыс тұжырым: Көкшенің әсем табиғатын суреттеу. Бурабайдағы тас жолдардың сапалылығын жеткізу. 3.Бурабайдағы демалыс орындарымен таныстыру. A. Біріншісі мен екіншісі дұрыс. B. Біріншісі дұрыс, үшіншісі бұрыс. C. Біріншісі мен үшіншісі дұрыс. D. Екіншісі дұрыс, біріншісі бұрыс. Екіншісі мен үшіншісі дұрыс. Автор Бурабай көлінің мөлдірлігін калай жеткізеді? A. Суындағы жәндіктер анық көрінеді. B. Бурабай көлі осы өңірге ерекше сипат береді. C. Тұйық көл болғанымен балықтар мекен етеді. D. Суының терендігі 4,5 метр, E. Суы тұщы әрі жұмсақ. Бурабайдың демалыс орны ретінде жария болған уақыты. A. Он тоғызыншы ғасырдың аяғы B. Он тоғызыншы ғасырдың оныншы жылдары C. Тәуелсіздік жылдарында D. Жиырмасыншы ғасырдың оныншы жылдары E. Жиырмасыншы ғасырдың жиырмасыншы жылы Бурабайдың географяялық жағдайы нешінші азатжолда айтылған? A. Бесінші B. Екінші C. Үшінші D. Төртінші E. Бірінші Пілдер - ежелгі тұмсықтылар тобынан біздін, заманымызға жеткен жалғыз жануар. Бұрын олардың түрі 40-қа жеткен болса, бүгінде үш қана түрі бар: Саванналық африка пілдері, африкалық орман пілдері және азиялық пілдер. Пілдің дене тұрқы - 6-8 метр, салмағы 9 тоннадай болады. Олар 70-80 жыл өмір сүреді. Негізгі ерекшелігі - үстіңгі ерніне жалғасқан ұзын ет тұмсығы (хобот). Олар мұны адамдардың қолындай пайдаланады. Сол арқылы заттың иісін біледі, сезеді және орап ұстайды. Піл тұмсығы бір мезгілде 7,5 литр суды ұстап тұра алады. Пілдердің көздері жақсы көрмейді, есесіне олар ешбір жаратылыс сезбейтін иісті сезіп қояды. Оның тұмсығында 40 мыңнан астам рецептор бар. Пілдің кейбір тұстарыңдағы тері калыңдығы - 4-5 сантиметр болады. Пілдер мұңаяды, уайымдайды, сағынады, ағайындарына көмектеседі, музыкамен айналысады, сурет салады. Өздерінің дене көлеміне қарамастан олар епті және тез козғалғыш келеді және олардың тепе-теңдік сақтау қызметі жақсы дамыған. Басқа ірі сүтқөректілер секілді пілдер ыстыққа қарағанда салқын жерді жақсы кетереді. Күннің ең ыстық уақытын көлеңкеде өткізіп, денесін салқындату мен жылу алмасуды жақсарту үшін үздіксіз құлақтарын қағады. Олар суға шомылып, өздерінің үстеріне су құйып, батпақ пен шанда аунағанды үнатады. Бул әрекеттер терілерінің құрғап кетуінен, күнге күюден және шыбын-шіркейдін шағуынан қорғайды. Пілдер - отбасылық өмірді қадір тұтатын жануарлар. Олардың аналықтары әрқашан отбасымен бірге емір сүреді, өлгенде немесе адамдар ұстап алғанда ғана бөлінуі мүмкін. Олар топ-тобымен жүреді. Топтағы пілдер саны 6 мен 12-нің аралығында болады. Ал аталық пілдер жасқа таяғанда отбасынан бөлініп шығады. Дүниеге жаңадан келген пілдің баласы аяққа тік тұра алады. Салмағы 120 кг-ға жуық болады. Туғанда көзі соқыр болатындықтан, анасының тұмсығына арқа сүйейді. Жаңа туған пілдің өмір сүруге қабілеті болмағандықтан, анасы мен олардын тәжірибелі мүшелері оны үйрете бастайды. Анасы оған бірнеше күтуші таңдап, өзі сүтін көбейту үшін азық жинауға кетеді. Пілдер күніне 100 литр су ішіп, 300 кг жем 140
жей алады. Пілдер тәулігіне 3. сағат шамасында ғана ұйықтайды. Жалпы олардың өмірінің басым бөлігі тамақ іздеуге кетеді. Яғни, бір тәуліктің 20 сағатын осыған арнайды. 4.Пілдер - Африка мен Азияның калың ормандарында және ашық өлкелерінде мекендейді. Азия пілдерінің мекендейтін аймағы: Онтүстік және Солтүстік-Шығыс Үндістан, Шри-Ланка, Непал, Бутан, Бангладеш, Мьянма, Тайланд, Лаос, Камбоджа, Вьетнам, Онтүстік-Батыс Қытай, Малайзия, Индонезия және Бурней аймақтары.
Жаңа туған пілге катысты дұрыс мәліметтер
Бірінші мен екішпі дұрыс 11.Пілдердің қай мүшесі ең көп қызмет атқарады? A) Басы B) Көзі
C) Аяғы D) Тұмсығы E) Құлағы 12. Мәтін бойынша пілдерге қатысты дұрыс нұсқа. A) Азиялық алыптар B) Сахаралық епсіздер
Бір жігіт жолда кетіп бара жатып ойда жоқта комақты әмиян тауып алды. Жан-жағына қараса, ешкім көрінбейді. «Әмиян тауып алдым кімдікі?» деп айкайлап үш рет айтқаңдай болды. Дегенмен өз даусын басқалар түгілі езі де естімеді. Былайырақ шығып алып әмиянды ашып қараса, ішінде бір машинаға жетерлік қаржы бар сияқты. Қуанғаннан не істерін білмей аңтарылып қалды. Ішінде бір жылылық пайда болып, бала-шағасының былтырғы ескі киімдерімен жүргені, жұбайының жөні түзу бір көйлегі жоғы, ал өзінің бес-алты жылдан бері бір жаңа киім алмағаны, өздерінің көптен бері тойып тамақ та жемегені есіне түсті. Әниянды қалтасына сала бергені сол еді, кенет бұрыштан ботадай боздаған, киімі жұпынылау кісі шыға келді. Айналайын адамдар-ау, қайырымды жандар, Балаларымның анасы айықпас дертке шалдығып, соны емдету үшін ағайындарым мен жаны жайсаң адамдар ауыздарынан жырып берген қаржымды әмиянымен қоса жоғалттым. Енді не істеймін? Жұбайыма қажетті операцияны қаржысыз қалай жасатамын? Жұбайым о дүниелік болып кетсе, балаларымның күні не болады? Бұл азапты көрсеткенше, маған тезірек өлім жібере қойшы, тәңірім, - деп жылайды. Әмиян тауып алған жігіт ары ойланды, бері ойланды. Ақыры ұяты жеңіп, ботадай боздаған кісінің жанына қалай жетіп барғанын, әмиянды ақшасымен қосып қалай бергенін өзі де байқамай қалды. Кенет үйлердің тасасынан топырлаған адандар шыға келгенде, әмиян тауып алған жігіт тасада қалды. Топтың ішінен салиқалы жігіт ағасы шығып, әмиян тапқан жігітті қапсыра құшақтай алып: Бауырым, саған үлкен рақмет, мені мынау тобырға күлкі қылмадың. Өмірде әлі де мейірімді адал жандар барын дәлелдедің. «Ондай жандар мына заманда жоқ, өткен ғасырларда ада болып кеткен. Егер ондай адамды тауып берер болсаң, осы тұрған бәріміз жабылып, саған он жылқы береміз. Ал таба алмасаң, бар байлығыңды бізге бересің» - деп қоймаған соң, серттескен жайым бар еді. Мынау ботадай боздап жүрген адам осы қаладағы театрдың актері. Өз рөлін тамаша ойнап шықты-ау деймін. Мені жерге қаратпағаның үшін, әлемде әлі де адал адамдар бар екенін дәлелдегенің үшін, тауып алған әмияныңды ақшасымен қоса саған 141 бердім. Бұдан бөлек мына тобырдың менен жеңілгендері үшін беретін он жылқысын да саған бердім, - деді. Қызық көрмекші болып келген тобырдың еңселері түсіп кетті. Өздерінің арасынан әмиян тауын алған жігіттей адам шыққанына сенбейтін сияқты. -Мынау қатыгез, дүрбелең, тек қара басының камын ойлайтын, компьютер басты заманда әлі де тазалықтың бар екенін дәлелдеген АДАМ деген атынан айналайын, әмиян тауып алған жігіт, - деді салиқалы жігіт ағасы толқып тұрып. жүктеу/скачать 6,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||