1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып
Берілген тұжырымдардың кайсысы мәтіннің мазмұнына сәйкес келеді?
жүктеу/скачать 6,49 Mb.
|
OKU SAUAT 2019 (1)-2 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.Жаңа отын түрінің табылуына себеп болған жағдай
- Мәтін бойынша асар сала алмайтын адамдар
- Асты сызылған сөзге балама бола алатын нұсқа
- Берілген мақал-мәтелдердің кайсысы мәтіннің 1-бөлімінің мағынасын ашып түр
- Мәтінде қозғалатын мәселе A. Қамқорлық B. Жолдастық C. Туысқандық D. Аяушылық E. Шыдамдылық Ф.Достоевскийдің Шоқанға жазған хатынан.
- 7. Ф.Достоевский хатының басында Шоқанға кандай кеңес береді
- 8. Шоқанның көпшілікке танылып қалған тұлға екенін дәлелдейтін пікір қай бөлімде
- 9.Қандай пікір 2-бөлімдегі оймен ұштасып тұр
- 10.Мәтінге сәйкес Шоқанға байланысты қандай мәлімет дұрыс
- 11. Хат соңында досының Шоканға 12. Мәтін қандай стильде жазылған
1.Берілген тұжырымдардың кайсысы мәтіннің мазмұнына сәйкес келеді? 1.Саудагерлер тоқтаған жерден түз табылды. 2.Оқиға көмірдің табылуына себеп болды. 3.Мәтінде сипатталған оқиға Екібастұз қаласының атауына себеп болды. A. Екінші мен үшіншісі B. Бірінші мен екіншісі
Саудагерлердің жанатын отын туралы естуі B. Жолдың қысқа болуы C. От жағу үшін отын іздеуі D. Тұзды қалдырып кетуі E. Жылтыр тастарға қызығуы «Көптік - құдіреттіліктің бір белгісі» дегенді айтқан қазақ қандай шаруаға болса да жұмыла қимылдаудың артықшылығын пайымдаған. Сондай істері арқылы бауырмалдығын, ынтымағын, бір-біріне ізет-құрметін танытып отырған, Ел ішіндегі күш-қайраты жоқ, жалғыз 178 ілікті қарт адамдарға қамқорлық жасау арнайы ұйымдастырылады- Кеудесінде жаны бар казақ қанша қалжыраған халге түссе де, ары мен намысын жоғары ұстайды. «Жаным - арымның садағасы» дейтіні содан. Қандай қамқорлық жасалса да, ол сол адамның намысына тимеуі керек. Барлық шара сол негізге құрылады. Сондай шараның бір түрі - асар. Жалғыз басты қарт адамдардың біттпей жатқан жұмысына ауылдың жігіт-желеңдері жабыла қолғабыс беріп, тез тындырып тастау әдісін қазақтар «асар» деп атайды. Мұның өмірлік, қоғамдық және әлеуметтік мәні бар. Жұмыс күші кем, ісі бітпей жатқан адамдар осы шараның арқасында шаруасын тындырып алады. Асардың да ел қолдаған жөн-жосығы бар. Кез келген кісі асар салмайды. Ел назарын аударған, жұрт колдаған сипаты сақталады. Күші мығым, қайратты жігіттердің құрбы-құрдастарын жәрдемдесуге шақыруы асарға жатпайды. Асарды үйінде қайратты кісісі жоқ не науқасқа шалдығып қалған, шаруасының науқаны өтіп бара жатқан адамдар жасайды. Ағайын-жұрты мұны костайды. Сөйтсе де асар салушы жиналған қауымды қанағаттандыратындай дәрежеде дайындалады. Жұмыс істеушілердің кажетіне керекттіні толық әзірлейді, Асар - қазақ арасында біріне-бірі көмек көрсететін ымыралы салт. Ағайының разы ету үшін қандай қиындық болса да көптің біріккен күшімен қатар тұрып жеңудің амалы, нақты шара. Мәтін бойынша асар сала алмайтын адамдар A. Жалғыз басты қарт адамдар B. Күші мығым, кайратты жандар C. Үйінде ер адамы жоқ кауқарсыз жандар D. Үйінде кайратты адамы жоқ, балалы-шағалы әйелдер E. Шаруасының науқаны өтіп бара жатқан қауқарсыз адамдар Асты сызылған сөзге балама бола алатын нұсқа 
A. Келісімге келу B. Тіл табысу C. Бірлесіп көмек беру D. Жоспарлы көмек беру E. Ақылы көмек беру Берілген мақал-мәтелдердің кайсысы мәтіннің 1-бөлімінің мағынасын ашып түр? A. Барымен базар, жоқта кайдан табар? B. Қайраты жоқ кісінің берекеті жоқ ісінің. C. Жаман бұзар, жақсы түзер. D. Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды. E. Көп түкірсе - көл.
Мәтінде қозғалатын мәселе A. Қамқорлық B. Жолдастық C. Туысқандық D. Аяушылық E. Шыдамдылық Ф.Достоевскийдің Шоқанға жазған хатынан. 1... Досым, аяулы Шоқан, сізге жұмбақтап кеттім бе? Оны шешем деп әуре болмай-ақ қойыңыз. Бірақ маған табыс тілеңіз! Бәлкім, таяу күндерде бәрін менің өзімнен-ақ біле жатарсыз. Мүмкіндігінше бізге тезірек келіңіз. Ал сәуірде міндетті түрде жететін болыңыз! Баяғы беттен қайтпаңыз! Сізді керемет көргім келелі. Сіз Омбыда көңілсіз деп жазыпсыз. Енді ше! Сіз қызметімді не істесем екен деп кеңес сұрапсыз. Меніңше, істі доғармаңыз. Сізде материал көп: дала туралы мақала жазыңыз. Оны бастырады. Есіңізде ме, біз ол туралы айтып едік қой! Ең дұрысы, өзіңіздің бұрынғы далалық тұрмыс туралы жазбаларыңыздай дүниелер жазсаңыз тамаша болар еді. Бұл әркімді елең еткізетін жаңалық болар еді. Сізге Омбыда да, Петерборда да жұрттың назары ауды. Сіздің қолыңыздағы материалдар Географиялық қоғамды да қызықтырар еді. Егер алдағы жазда далада болуды ұйғарсаңыз, көп күтіп қалуға тура келетін шығар. Алайда алдағы жылдың 1-ші қыркүйегінен бастап Ресейге бір жылдық демалысқа сұрансаңыз жөн болар еді. Бір жылдай сонда болсаңыз, не істеу керек екенін біле түсер едіңіз. Бір жылға қаражат табылатын шығар. Шындығын айтқанда, ақшаның көп қажеті де жоқ, Ең бастысы, қолға алатын іске байсалды көзқараспен қарай білу керек... Сіз өзіңіздің еуропаша толыққанды білім алған түңғыш қазақ екеніңізді естен шығармаңыз. Оған қосымша - тағдырыңыз сізге ерекше жан мен жүрек сыйлап, таңғажайып адам еткен. Кейін шегінуге болмайды, табандылықпен алға ұмтылыңыз, тіпті керек болса, қулықа да барыңыз. Сізге Демчинский сәлем айтып жатыр. Бұл хатты соның үйіндегі әдеттегі өзіміздің шай ішетін үстелде жазып отырмын. Қарсы алдымда Цуриков те сізге хат жазып отырмын. Сау болыңыз, достым! Хатты жиі жазыңыз. Ал мен әрдайым жауап жолдайтын боламын. Мүмкін, келесі бір жолдары өзімнің мақсаттарым туралы да жазып жіберермін. Сізге С. ханым да сәлем айтады. Екеулеріңіздің Омбыдда қалай жүргендеріңізді әңгімелеп берген маған. Ол сізді ұмытқысы келмейді және сіздің жағдайыңызды біліп тұрғысы келетін сияқты. 179 14 желтоқсан, 1856 жыл. Семей. 7. Ф.Достоевский хатының басында Шоқанға кандай кеңес береді? A. Қаражат табу үшін жұмыс жасауға B. Алған беттен қайтпауға C. Ресейге келіп білім алуға D. Қала туралы мақала жазуға E. Жиі хат алысып тұруға 8. Шоқанның көпшілікке танылып қалған тұлға екенін дәлелдейтін пікір қай бөлімде? A. 2
C. 3
D. 1
9.Қандай пікір 2-бөлімдегі оймен ұштасып тұр? Мақсатқа-жету үшін табандылық пен қаражат керек болады. Омбыда достарынсыз Шоқанға көңілсіз. Шоқан Петербор қаласының Географиялық қоғамына мүше болды. Шоқан орыстың басқа ақын-жазушыларымен де хат алысты. Омбыда Федор Достоевский жүрегіне жақын дос тауып алды. 10.Мәтінге сәйкес Шоқанға байланысты қандай мәлімет дұрыс? 1.Федор Шоқанды өзінің жоспарларымен таныстырды. Федор мен Шоқан бірлескен жоба бастағалы тұр. Шоқан жинаған материалдар Географиялық қоғамды қызықтырар еді.
Астрономияда жаңа туған айдың ұштарын «Ай мүйіздері» дейді. Халық сүйікті деген малдарын Ай тұяқты тұлпарым, Ай мұйізді ақ серкем деп өзгеше ықыласпен мадақтайды. Ай мен Күн туралы: «Ай мен Күн егіз туған керемет сүлу екі әйел екен. Әсіресе Ай сұлуырак болып мақтанып, Күн оны қызғаньт Айдың бетін тырнап, оған дақ түсірген. Кесірлі Ай жазасын осылай тартқан. Ай бетіндегі қарауытқан дақ содан екен» деседі. Айдың кеш туғанын немесе кемігенін ел Ай «қорғалады» дейді. Күнге жақындап барғанда Ай «қорғалап» бетін жасырады, ал қашықтағанда Ай толып, Күнді қызықтырып, бетін түгел көрсетіп, ереуілдейді. Ай түрінің өзгеру құбылысын жаңа Ай, ширек Ай, толған Ай деп түсіндіреді. «Жаңа ай жарылқа, Ескі ай есірке» деп тілек айтып, жаңа Ай туу құбылысы қазақ ортасында елеулі оқиға болып келді. Жана туған Айды көргенде шаруа адамның көңіліне әр түрлі ой келеді, шаруаға жайлы бола ма, жоқ жайсыз бола ма деген ойлар тумай қоймайды. Қазақ арасында егер Ай тігінен туса, ауа райы шаруаға жайлы, жылы болады. Ал, Ай шалқасынан жатса, ай суық, жайсыз болып өтеді. Мұны «Айдың өзіне жайлы. халыққа жайсыз болатаны» дейдІ. Қазақ тұрмысында Айды қастерлеуге себеп көп болды: Ай болмаса, түн қараңғысын жамылып қасқыр да, ұры да малға шабуылды күшейтеді, шаруа жайымен ұзақ түн қату да қиын тиеді. Аталарымыздың ай қараңғыда малы түгіл, басы да зор қауіпте болғандығын еске алсақ, неліктен айды қастерлегендігін жақсы түсінеміз. «Қараңғыалғыр» деген сез тегін шықпаған. Елдегі үлкен ақсақалға Айға бата қыл дегенде: - Ай шалқасынан туыпты, бұл мен бата қылмайтын Ай екен, депті. Жұрттың бұл сенімдерін саралай келіп, ғылыми тұрғыдан келгенде мынадай қортынды шығарамыз. Жаңа туған Айдың қалпына қарай жұрттың ауа райы өзгереді дегені бос сөз емес, Анығында да, жалпы алғанда жаз айларында жаңа Ай тігірек тұрады да, қыс айларында Ай «шалқасынан жатады», өйткені қыстыгүні түнге қарай эклиптика (Күн жолы) аспанда жоғары тұрады, Ай жолы да оған жуық, сондықтан күн сәулелері Айдың астыңғы төменгі бетін ала жарық береді де, бізге Ай шалқалап жатқан сияқты көрінеді. Сөйтіп, жаңа Ай орағының орналасу қалпы мен ауа райының арасындағы бұл кызық іліктестік Күн мен Айдың аспандағы жолдарының әр мезгілдегі өзара орналасуына байланысты. 180
Атан түйе мен шіркей қандай болса, үлкендігі жағынан алғанда Күн мен Ай да сондай. Ай бетіндегі қарауытқан дақтар ойпаттау жерлері екен. Адам баласының ұзақ жасаған тарихында оның көп іздеген аспан шырағы Ай болатын-ды. Ес білмейтін сәби де керім Айға қол созып аймалайды. Малшы, керуенші, аңшы, қарақшы бәрі де Айды бақты. Ойшыл, сыншылдар да тіпті еріккенде Айға қарады. Кәне, ойланайықшы, «Мен ұрлық қылғанда ай жарық болды»; «Ай қарап тұрсың ба?» дегендей сөздер де бар емес пе? Осыдан 350 жылдай бұрын Галилей тұңғыш рет ойлап тапқан кұралымен Ай бетінен тауларды көрдім, деп жарияласымен-ақ Айға ынта ерекше күшейді. Өмір бақи меңіреу жатқан кең дұниенің түкпірлерін шарлауда адам перзенттерінің аяғы тұңғыш рет Ай бетін басатыны сөзсіз. Ай келешекте космос жолаушылары үшін бірінші бекет болып табылмақ.
жүктеу/скачать 6,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||