1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып
жүктеу/скачать 6,49 Mb.
|
OKU SAUAT 2019 (1)-2 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Үзіндідегі жыл мезгілі 2. Бекен қайда келе жатыр
- 3. Психологтардың пікірінше, туған күні нөсер жаңбыр жауса...
- 4.Мәтінің негізгі тақырыбы қандай
- 5.Уақытты жаңбырмен болжайтындар A. Кубалықтар B. Паралықтар C. Угандалықтар D. Тайландтықтар E. Ұлыбританиялықтар 6.Валюта аты жаңбырмен байланысты ел
- Мәтін бойынша пілдерге қатысты дұрыс нұсқа.
- 8. Пілдердің кай мүшесі нашар дамыған 9.Пілдердің қай мүшесі ең көп қызмет A. Қозғалыс мүшесі атқарады
- 10. Мәтін мазмұны бойынша пілдер 11. Пілдер 1 тәуліктің қанша уақытын неліктен құлақтарын қағады ұйқыға арнайды
- Жана туған пілге катысты дұрыс мәліметтер
- «Ұлы Ақ пирамиданың» көлемі қандай 14.Қытай аңызына қатысты мәлімет
- 15.Қытай пирамидалары ең бірінші рет 16.Брюс Кати пирамидаларды қалай
- 17.Қытай пирамидалары туралы ежелгі E. Екінші болжамдар
- 19.Қытай пирамидалары туралы ең көп 20.Хеопстен екі есе үлкен пирамида
1195 нұсқа 1-мәтін
Кабинада екеу еді. Ересегі қаршығадай құнтиған кағілез адам - Бөрібай. Қасындағысы - кенже ұлы Бекен. Құлағы қалқиған, сары бала. Биыл төртінші сыныпты бітіріп, жайлаудағы нағашысына келе жатыр. Аузы аңқиып, жол қызығын баққанына екі сағаттан асқан. Әлі жалығар емес. Ол андағайлап келіп тұра қалғандай болатын кереге тастардан да, қалың нудың мүлгіген тынышғығынан да, бұтадан бұтаға, гүлден гүлге қонып, әудем жерге дейін шығарып салатын сары шымылдықтың ықыласынан да әлдебір сыр түйіп, ой аңғарғандай. 1. Үзіндідегі жыл мезгілі 2. Бекен қайда келе жатыр? A. Жазғытұрым A. Демалысқа, өз үйіне B. Қыс B. Жайлаудағы нағашысына C. Күз C. Ауылға, ата-әжесіне D. Жаз D. Қалаға, туыстарына E. Көктем E. Жайлаудағы жиендеріне Жаңбыр - табиғаттың ерекше сыйы. Халқымыз жанбыр жауса, «нұр» жауып тұр деп жақсы ырымға балаған. Өзге де елдерде жаңбырға қатысты не бір қызықты мәліметтер бар. Мысалы, Кубада жаңбыр тек түскі уақытта, ал Тайландта түнде ғана жауады. XVII ғасырда 169 Ұлыбританияда жаңбыр туралы заң қабылданыпты. Заң бойынша жаңбырды дұрыс болжамаған синоптик жазаланатын болған. Пара қаласының тұрғындары уақытша жаңбырға қарап түзейді. Себебі бұл жерде жауын қүнделікті бір уақытта жауатын көрінеді. Ботсванада адамдар «пула» деп сәлемдеседі. Бұл сөз «жаңбыр» деген мағына береді. Сонымен қатар ел валютасы да «жаңбыр» деп аталады. Уганда тұрғындарын найзағаймен корқыту мүмкін емес. Өйткені мұнда жылына 250 рет найзағайлы жаңбыр жауады. Сонымен қатар психолоттар туған күніңізде жаңбыр жауса, оны жақсылыққа балаңыз дейді. Егер сіз туған күні нөсер жауын жауса, онда қызметтік мансабыңыз алға басады. Ал егер жаңбыр сіркіреп тұрса, сол жылы қиыншылықтардың да аз болары хақ. Көбіне теңін таппай жұрген жандардың туған күнінде біресе жауын жауып, біресе күн шығып тұрады. Және сол күні көптен куткен сыңарын тауып қалуы да әбден мүмкін. Көбісі туған күнінде жаңбыр жауса, жабырқап жүреді. Ал мамандар керісінше бұған куану керектігін айтады. 
3. Психологтардың пікірінше, туған күні нөсер жаңбыр жауса... A. Жамандық шақырады. B. Қызметтік мансабыңыз сәтсіз болады.
D. Молшылық болады. 4.Мәтінің негізгі тақырыбы қандай? A. Табиғат тамашасы B. Ауа райы туралы ақпарат C. Синоптиктер болжамы
E. Жаңбыр жауатын мезгіл E. Қызметтік мансабыңыз алға басады. 5.Уақытты жаңбырмен болжайтындар A. Кубалықтар B. Паралықтар C. Угандалықтар D. Тайландтықтар E. Ұлыбританиялықтар
B. Угаңда C. Лара
Пілдер - ежелгі тұмсықтылар тобынан біздін, заманымызға жеткен жалғыз жануар. Бұрын олардың түрі 40-қа жеткен болса, бүгінде үш қана түрі бар: Саванналық африка пілдері, африкалық орман пілдері және азиялық пілдер. Пілдің дене тұрқы - 6-8 метр, салмағы 9 тоннадай болады. Олар 70-80 жыл өмір сүреді. Негізгі ерекшелігі - үстіңгі ерніне жалғасқан ұзын ет тұмсығы (хобот). Олар мұны адамдардың қолындай пайдаланады. Сол арқылы заттың иісін біледі, сезеді және орап ұстайды. Піл тұмсығы бір мезгілде 7,5 литр суды ұстап тұра алады. Пілдердің көздері жақсы көрмейді, есесіне олар ешбір жаратылыс сезбейтін иісті сезіп қояды. Оның тұмсығында 40 мыңнан астам рецептор бар. Пілдің кейбір тұстарыңдағы тері калыңдығы - 4-5 сантиметр болады. Пілдер мұңаяды, уайымдайды, сағынады, ағайындарына көмектеседі, музыкамен айналысады, сурет салады. Өздерінің дене көлеміне қарамастан олар епті және тез козғалғыш келеді және олардың тепе-теңдік сақтау қызметі жақсы дамыған. Басқа ірі сүтқөректілер секілді пілдер ыстыққа қарағанда салқын жерді жақсы кетереді. Күннің ең ыстық уақытын көлеңкеде өткізіп, денесін салқындату мен жылу алмасуды жақсарту үшін үздіксіз құлақтарын қағады. Олар суға шомылып, өздерінің үстеріне су құйып, батпақ пен шанда аунағанды үнатады. Бул әрекеттер терілерінің құрғап кетуінен, күнге күюден және шыбын-шіркейдін шағуынан қорғайды. Пілдер - отбасылық өмірді қадір тұтатын жануарлар. Олардың аналықтары әрқашан отбасымен бірге емір сүреді, өлгенде немесе адамдар ұстап алғанда ғана бөлінуі мүмкін. Олар топ-тобымен жүреді. Топтағы пілдер саны 6 мен 12-нің аралығында болады. Ал аталық пілдер жасқа таяғанда отбасынан бөлініп шығады. Дүниеге жаңадан келген пілдің баласы аяққа тік тұра алады. Салмағы 120 кг-ға жуық болады. Туғанда көзі соқыр болатындықтан, анасының тұмсығына арқа сүйейді. Жаңа туған пілдің өмір сүруге қабілеті болмағандықтан, анасы мен олардын тәжірибелі мүшелері оны үйрете бастайды. Анасы оған бірнеше күтуші таңдап, өзі сүтін көбейту үшін азық жинауға кетеді. Пілдер күніне 100 литр су ішіп, 300 кг жем жей алады. Пілдер тәулігіне 3. сағат шамасында ғана ұйықтайды. Жалпы олардың өмірінің басым бөлігі тамақ іздеуге кетеді. Яғни, бір тәуліктің 20 сағатын осыған арнайды. 4.Пілдер - Африка мен Азияның калың ормандарында және ашық өлкелерінде мекендейді. Азия пілдерінің мекендейтін аймағы: Онтүстік және Солтүстік-Шығыс Үндістан, Шри-Ланка, Непал, Бутан, Бангладеш, Мьянма, Тайланд, Лаос, Камбоджа, Вьетнам, Онтүстік-Батыс Қытай, Малайзия, Индонезия және Бурней аймақтары. Мәтін бойынша пілдерге қатысты дұрыс нұсқа. A. Еуропалық алыптар B. Сахаралық епсіздер C. Африкалық епсіздер D. Тепе-теңсіз алыптар 170 E. Азиялық алыптар 8. Пілдердің кай мүшесі нашар дамыған? 9.Пілдердің қай мүшесі ең көп қызмет A. Қозғалыс мүшесі атқарады? B. Дәм тату мүшесі A. Басы C. Көру мүшесі B. Көзі D. Сезу мүшесі C. Тұмсығы E. Есту мүшесі D. Құлағы E. Аяғы
10. Мәтін мазмұны бойынша пілдер 11. Пілдер 1 тәуліктің қанша уақытын неліктен құлақтарын қағады? ұйқыға арнайды? A. Күнге күймес үшін A. Төрттен бірін. B. Суықтан қорғану үшін B. Сегізден бірін. C. Шыбын-шіркейден қорғану үшін C. Алтыдан бірін. D. Денесіне батпақ шашу ұшін D. Үштен бірін. E. Жылу алмасуды реттеу үшін E. Екіден бірін. Жана туған пілге катысты дұрыс мәліметтер Аяғына тік тұра алмайды Салмағы 120 келіге жуық болады 3.Туғанда көзі соқыр болады A. Біріші мен екінші дұрыс B. Үшеуі де дұрыс C. Бірінші мен үшінші дұрыс D. Екінші мен үшінші дұрыс E. Үшеуі де бұрыс 1.Келешекте Қытай әлемдегі жеті кереметтің бірі болып саналатын қорған-кабырғаларымен қатар, пирамидаларымен де мақтана алады. Сонда Қытай пирамидасы қандай? 2.1945 жылы кектем айында американдық әскери ұшқыш Джеймс Гауссман Орталық Қытайдың Циянь шаһарына жақын жердегі Кин-Линь-Сян тауының үстінен ұішып бара жатып, тау аңғарларының ішінен керемет бір кұрылысты көрІп калады. Ұшқыш ойланбастан ғажайып ғимаратты суретке түсіріп алады. Бірақ ол дәл сол кезде, адамзат үшін белгісіз болып келген, құпия пирамиданы тапқанын білген жоқ. Пирамиданың биіктігі 300 метр, ені 500 метр еді. Бүл деігенміз, бүгінгі күні тамсанып жүрген Мысыр пирамидаларының ең үлкені, ¥лы ғимарат саналатын Хеопстен екі есе үлкен. Хеопстің биіктігі 148 метр ғана. Алайда Джеймс Гауссман түсірген сурет Американың әскери мүрағатында кенеттен із -түссіз жоғалып кетті. Қолды болды ма, қайда кетті, ешкім білмейді. Мұны «пирамиданың құпиялығын сактау үшін қытайлардың өзі ұрлап алды» деген де болжам бар. Қытай билігі мен археологтары «ондай ежелгі қүрылыстар біздің аумақта жоқ, болған емес» деп қанша жалтарса да, тағы бір жаңазеландиялық үшқыш Брюс Кати әлгі қүпия пирамидаларды I960 жылы тағы да кездестірді. Ол өткен ғасырдың басында осы аймақта болған екі австралиялық саудагердің күнделігін тапқан. Күнделікте саудагерлер Қытайдың Шэнси өлкесінде алып пирамидаларды көргенін жазып қалдырыпты. Жазбаларға қарап отырып Брюс Кати бір емес, тұтас пирамидалар қалашығын жасап шықты. Пирамидалардың саны 17 екен. Тұтас қала деуге болады. Бүл қай кезде түрғызылды, қаңдай максатта? Бұл жағы - құпия, белгісіз. Және шетелдіктердің ол жаққа баруына тыйым салынған. Дегенмен, бұл өңірге 1994 жылы наурыз айында Гартвинг Хаусдорф деген австриялық саяхатшының жолы түсті. Ол бұл аймақтан ірі алты пирамида бар екенін байқаған. Сол жылы тағы да осы өңірге келген Хаусдорф жасырын түрде бейнетаспаға 18 минуттық фильм түсіріп алды. Үйге келіп бейнетаспаны қайта көріп, сарапқа салған ол 2000 шаршы шақырым жерде жүзге тарта пирамида бар екенін көріп таң-тамаша болды. Жалпы, ескі қытай аңызына қарағанда, бұл пирамидаларды бөгде планетадан келгендер тұрғызған керінеді. Сондай-ақ бұл нысандар бұдан 5000 мың жыл бұрын тұрғызылған деген дерек бар. Сол кезде осы аймақтың императорлары өздерін «көктен темір айдаһар мініп түскен тіршілік иелерінің үрім-бүтағымыз» деп жүртқа айтып отырған. Онымен қоймай, олар «темір айдаһар мінгендер тағы да айналып соғады» деген де ойда болған. Ертеде түрғызылған бұл ғимараттар нені білдіреді? Жүздеген пирамиданың биіктігі 25-100 метр. Көлемі де сондай. Тек Цзя Линь өзенінің жағасындағы пирамида ғана ең үлкені болған. Оның үлкендігі жоғарыда айтылды. Оны қытайлықтар «¥лы Ақ пирамида» дейді. Бір қызығы, қытай пирамидалары Мексика мен Гватемаладағы пирамидалардың сыңары секілді, өте ұқсас. Сонда оларды да 171
салған «аспан ұлдары» ма екен? Рас, Қытай пирамидаларының қүпиясы Мысыр пирамидаларынан кем емес. Сыры әлі ашылған жоқ. Қытай өкіметі ол өлкені жабық аудан ретінде қарастырып отыр. Айтар уәжі: «ол жерде жер серігін ұшыратын әуежай бар. Сондықтан бөгде адамдардың ол алқапқа баруына болмайды» деседі. «Ол пирамидаларды қазып неге зерттемеске?» деген сауалға қытайлықтар «бұл болашақ ұрпақтын несібесі, солардың үлесіне қалдырдық» деп қысқа-нүсқа жауап береді. Heгe қазір емес, неге болашакта? Оның не құпиясы бар? «Ұлы Ақ пирамиданың» көлемі қандай? 14.Қытай аңызына қатысты мәлімет A. Мексика пирамидаларымен бірдей B. Керемет ғимарат Хеопстан екі есе кішкентай C. Қытай пирамидаларынан екі есе үлкен D. Гватемаладағы пирамидалардан кішкене E. Ең үлкен Мысыр пирамидасынан екі есе берілген азатжол
A. Үшінші B. Төртінші C. Бесінші D. Екінші E. Бірінші
жүктеу/скачать 6,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||