1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар
Туған жері: Алматы облысы, қазіргі Райымбек ауданы, Қарасаз ауылы. Жинақтары
жүктеу/скачать 475,11 Kb.
|
Көк кітап.
| Туған жері: Алматы облысы, қазіргі Райымбек ауданы, Қарасаз ауылы.
Жинақтары: «Аппассионата», «Ильич» (1964), «Армысыңдар, достар» (1966), «Қарлығашым келдің бе?» (1968), «Мавр» (1970), «Дариға жүрек» (1972), «Аққулар ұйықтағанда (19731), «Чили- шуағым менің» (1975), «Өмір дастан» (1976) Поэмалары: «Ару ана», «Дала шақтан болашаққа», «Райымбек, Райымбек!», «Мұзбалақ», «Ақ қайың әні», «Аққулар ұйықтағанда», «Моцарт. Жан азасы» т.б. Прозалық шығармалары: «Құлпытас», «Әже», «Марусияның тауы», «Өзгермепті» әңгімелері, «Қос қарлығаш», «Жыл құстары» повестері. Аудармалары: У.Уитмен өлеңдері, «Шөл жапырақтары» деген атпен шығарды, Шекспирдің сонеттері, Данте «Құдіретті комедия». Драмасы: «Қош махаббат!», «Аманат» (1999) жыр кітабы үшін ҚР Мемлекеттік сыйлығы берілді. Мұқағали Мақатаевтың өмір сүрген жылдары: (1931- 1976 ж.ж.) Алматы облысының Райымбек ауданында дүниеге келген ақын: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың балалық шағы өткен кезең: (Ұлы Отан соғысы кезінде) М.Мақатаевтың қызмет еткен қаласы: (Алматы қаласы) М.Мақатаевтың ақындыққа азаматтық тұрғыдан сипаттама берген өлеңі: («Толғау») М.Мақатаевтың өлеңі: («Қара өлең») Қалқам, мен Лермонтов, Пушкин де емен. Есенинмін демедім ешкімге мен. Қазақтың қара өлеңі- құдіретім, Онда бір сұмдық сыр бар естімеген,»- деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: («Қара өлең») «Ақынмын деп мен қалай айта аламын, Халқымның өзі айтқанын қайталадым. Күпі киген қазақтың қара өлеңін, Шекпен жауып өзіне қайтарамын,»- деген үзінді авторы: (М.Мақатаев) «Күпі киген қазақтың қара өлеңін, ................ жауып өзіне қайтарамын,»- деген Мұқағали ақынның өлең жолдарындағы көп нүктенің орнына керекті, дұрыс сөз: (Шекпен) «Өлсе өлер Мұқағали Мақатаев, Өлтіре алмас алайда өлеңді ешкім,»- деген өлең тармақтарының авторы: (М.Мақатаев) «Поэзия! Менімен егіз бе едің! Сен мені сезесің бе? Неге іздедім? Алауыртқан таңдардан сені іздедім, Қарауытқан таңдардан сені іздедім.»- деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: («Поэзия») «Іздеймін тағат бар ма? Сені іздедім, маған егіз ғып жаратқан ба?»- деп Мұқағали ақынның іздейтіні: (Поэзияны) М.Мақатаев поэзияны немен байланыстырған: (Адалдық асыл сезіммен) «Сыри ашпайды сенің құла түздерің, Сыр ашпайды тау- тастағы іздерің. Сенің бүкіл болмысыңның тағдырын, Домбыраның пернесінен іздедім.»- деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың өлеңі: («Поэзия») «Жасырмай ойымды айттым талай- талай. Қайтейін кетті бәрі қарайламай» деген тармақтардың кімнің шығармасынан алынғандығы: (М.Мақатаев) «Ұят болды- ау» өлеңінің авторы: (М.Мақатаев) «Момын жұрттың арқа сүйер Азаматы біз едік. Тұлпарлардан, тұғырлардан, Қалған бір- бір із едік.»- деген үзінді алынған М.Мақатаевтың өлеңі: (Ұят болды- ау) «Үш бақытым» өлеңінің авторы: (М.Мақатаев) «Үш бірдей бақытым бар алақанды, Мені мұндай бақытты жаратар ма?» Үзінді авторы: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың өлеңі: («Қайырлы түн») М.Мақатаевтың өлеңі: («Фантазия») «Бабамның қиялымен қанаттанып, Бүгін мен айға қонып жайды ұстағам» деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: («Фантазия») М.Мақатаевтың өлеңі: («Ғашықпын») «Қызым болсаң қырымда Құралайсың, Ұлым болсаң ұлы бір мұрадайсың»- деген өлең жолдарының авторы: (М.Мақатаев) «Қалақтай едің, Қабірінде қалақ тұр»- деген өлең жолдарының авторы: (М.Мақатаев) Төмендегі үзіндінің авторын табыңыз Қызым менің, Гүлім менің, Аяулым. (М.Мақатаев) Поэзия қыраны «Төлегенге» деп өлең арнаған ақын: (М.Мақатаев) Т.Айбергеновке жыр арнаған ақиық ақын есімі: (М.Мақатаев) Т.Айбергенов туралы: «Тұңғыш көрдім шын ақынның өлгенін, Қызарып батты ертеңгі шығатын күн»- деген өлеңнің аты мен авторы: (М.Мақатаев «Төлегенге») «Мен бақытсыз бола қойма сірә да, Туған елім болса екен бақытты» деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың өлеңі: (Елім барда) Мыны өлең жолдарының авторы және аты: «Іздедім де сәттерімде түңілген, Тастап кеткен аңызыңа жүгінем. Бабаларым, сенің ана тіліңмен!» (М.Мақатаев, «Бабаларым рахмет сендерге») Қуат алып Абайдың тіл күшімен, Жыр жазамын Абайдың үлгісімен,- деген өлең жолдарының авторы: (М.Мақатаев) Көрер едің, Шаламын ба, шоқпын ба?»- деген шумақтың авторы: (М.Мақатаев) Дәуірлердің қателігін түзетіп, Дана уақыт өтіп жатыр сырғанап...» (М.Мақатаев) Айтарын ашып айтқан абайламай, Дариға- ай, Махамбеттер, Абайлар- ай»- деп тебіренген ақын: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың «Автограф» өлеңінде қандай тарихи тұлғаның есімі аталады: (Махамбет) «Адалдық, ақиқаттан сомдап соққан, Тасқа салсам мұқалмас қаруым бар» (М.Мақатаев)- деген өлең тармақтарын ақынның танытатыны: (Қайсарлық) «Қуанта, бірақ алмады Сонау бір үйді шеттегі. ........көктемі,»- деп Мұқағали жырлаған көктем: (Соғыстың соңғы көктемі) «Аққулар ұйықтағанда», «Дариға- жүрек», «Қош, махаббат!», «Өмірдастан» шығармаларының авторы: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың поэмасы: («Райымбек, Райымбек») М.Мақатаевтың «Райымбек, Райымбек!» поэмасындағы жыраудың есімі: (Қабай) М.Мақатаевтың поэмасы: («Аққулар ұйықтағанда») Қазақтың аққуды киелі санап, тіпті аққу қонған судың өзін қасиетті деп, сырқаттарын емдеуге қолданатынын жырға қосқан ақын: (М.Мақатаев) 1973 жылы «Жалын» альманахында жарияланған М.Мақатаевтың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») Аққулар, ана, ауру бала, жылқышы қарт қатысатын М.Мақатаев туындысы: («Аққулар ұйықтағанда») «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы оқиғаның өтетін жері: (Жетімкөл) Алатау аясындағы Жетімкөл туралы бейнеленген М.Мақатаевтың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») «Бала жатыр төсекте, албыраған, Әке жатыр еденде, қалжыраған,»- деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы: -Аққуменен баланы аластаңдар,- деген жолдарды айтқан кейіпкер: (Тәуіп шал) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы аққуды атудың себебі: (Ананың жалғыз ұлына деген махаббаты) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасында анаға аққуларға оқ атқызған күш: (Аналық махаббат) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы: «........ Өз қолыммен өлтірдім, аттым жаңа........» - деген жолдарды айтқан: (Ана) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» шығармасындағы аққуды атқан ананың ұшыраған жағдайы: (Ана қайғыдан жынданып кетеді) Ана мен жылқышының диалогі кездесетін М.Мақатаевтың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») «Білмеймін сор аттың ба, бақ аттың ба? Аққуға кезенерде ырым жасап, Тым құрыса саусағыңды қанаттың ба?»- деген өлең жолдарын айтқан кейіпкер: (Жылқышы қарт) Орнында екен Жетімкөл, жоғалмапты..... Қасиетті аққулар оралмапты..... Туынды авторы: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы: «.....Сол кеткеннен мол кеттім, оралмадым Жерді аңсаймын..... Жалғыз- ақ сол- арманым,»- деген жолдар жазылған поэманың бөлімі: (Эпилог, шығарманың соңы) «Мөлдіреген Жетімкөл көкке қарап, Мөлтілдеген көз жасын тыя алмай тұр.» (М.Мақатаев) Троптың түрі: (Кейіптеу) «Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін, Алынбаған ақым бар сенде менің. Бұйрат құмдар- бұйығып шөлдегенім, Бура бұлттар- бусанып терлегенім.» Үзінді қай ақынның өлеңінен: (М.Мақатаевтың өлеңінен, бунақ саны- 3) «Ақынның өмірді зерттегені- алдымен өзін зерттегені. Ақын құдіреті- өмірден өзін, өзінен өмір жасай білуінде,»- деген түйінді айтқан адам: (М.Мақатаев) «Мұқағали біздің заманымыздың ғажайып ақындарының бірі еді,»- деген сөздің авторы: (Ә.Тәжібаев) жүктеу/скачать 475,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|