Ғылыми дүниетаным қалыптастыру жолдары

сезімдеріне әсер етуі  керек. 
Оқушылардың оң эмоционалдық жағдайы 
оларды  өз 
тәжірибелеріне,  ұлы  ғалымдардың  және  қоғам  қайраткерлерінің  өмірі  мен  іс-
әрекетіне назар аудартады. 
Ғылыми 
дүниетанымды 
қалыптастыруда 
интеллектуалдық 
және 
эмоционалдық-жігерлік 
компонентпен 
қатар 
практикалық-әрекеттік 
компоненттің
  де  маңызы  зор.  Сондықтан  оқушыларды  практикалық  әрекеттер 
жүйесіне,  әлеуметтік  қарым-қатынастарға    тарту    олардың  жан-жақты 
ақпараттарды, қарым-қатынас тәжірибесін меңгеруіне жағдайллар жасайды. 
Оқушыларда  ғылыми  дүниетанымды  қалыптастырудың  тұтас  процесі 
оқытудағы сабақтастықпен, оқу пәндерінің бір-бірінң байланысымен  қамтамасыз 
етіледі. 
Пәнаралық  байланыстарды  іске  асыру 
бір  құбылысты  жан-жағынан 
көруге, ол туралы тұтас түсінік алуға мүмкіндік береді. 
Педагогтің  әлеуметтік  және  кәсіби  позициясы 
оқушының  ғылыми 
дүниетанымын 
қалыптастырудың 
бір 
жолы. 
Оқушылардың 
ғылыми 
дүниетанымын қалыптастырудағы жетістік көп жағдайда оқушылардың мұғлімге 
деген  сеніміне  байланысты.  Сондықтан,    ғылымның  мәнін,  жетекші  идеяларды 
толық түсінген, қабылдаған, шығармашы тұлға ретінде қалыптасқан мұғалім ғана 
жастардың рухани жетекшісі бола алады. 
Дүниетанымның қалыптасуы  педагогикалық процесс ретiнде, объективтi түрде 
єдіснамалыќ идеялардың реттелген жиынтығын оқушылар игiлiгiне айналдыруды 
талап  етедi.  Оқушылар  материалистiк  диалектиканың  мынадай  заңдары  мен 
категорияларын  игерулерi  қажет:  дүниенiң  материалдығы  мен  танымдылығы; 
қозғалыс – материяның өмiр сүру формасы ретiнде; материяның бiрiншi, сананың 
екiншi  болуы;  қарама-қайшылықтардың  бiрлiгi  мен  күресi;  себептi  байланыс  – 
болмыстың  жалпы  заңы;  сандық  өзгерiстердiң  мөлшерден  шығып  кетуi  мен 
олардың сапалық өзгерiстерге айналуы; дамудың  үздіксіздігі мен үздіктігі; себеп 
пен  салдар  диалектикасы; құбылыс  –  мәндiлiктiң көрiнiсi  ретiнде; мүмкiндiк  пен 
шындық; практика – таным негiзi, ақиқат өлшемі. 
Дүниетаным қалыптасуының бiртұтас процесi бiлiм берудегi  сабақтастық, оқу 
пәндерi арасындағы өзара  байланыс арқылы жүзеге асады. Оқыту – оқытушы мен 
оқушының  бiрлескен  іс-әрекетiмен  сипатталады,  іс-әрекеттiң  мақсаты  – 
оқушыларды дамыту, олардың бойында бiлiм, бiлiк, дағдыларды, яғни нақты бiр іс-
әрекеттiң жалпы бағыттық негiзiн қалыптастыру. 
Кез  келген  аналитикалық-жүйелiк  іс-әрекеттiң  нәтижесiнде  (түсiнiкте,  
идеалдарда, теорияларда) бiлiм де, іс-әрекет әдiс-тәсiлдерi де бар. Бұл  танымның 
әр  түрлi  жақтары,  бiрақ  бұл  процесте  ең  басты  орында  бiлiм  тұрады.  Осының 
барлығы  оқушы  бойында  бiлiм  мен  бiлiкке  қоса  ойлау  мен  әрекет  ете  алуды 
дамытуды талап етедi. Ғылыми бiлiм құрылымында екi деңгей бар: эмпирикалық 
және теориялық. Олар объективтi болмысты көлемiрек, тереңiрек және толығырақ 
суреттеуi  бойынша  ажыратылады.  Дүниетаным  жекелеген  бiлiмдерден  емес, 
заманның талабына сай бiлiмдердiң құрылымын қамтитын, әдіснамалық идеялар, 
теориялар  мен  принциптер  негiзiнде  ұйымдастырылатын  жүйе.  Оқушылардың 
меңгерген  бiлiмдер  жүйесi  әрдайым  қозғалыста  болады,  басқа  жүйелермен 
қатынасқа түсiп, оларды пайдалану мiндеттерiне сәйкес жалғасады.  

 Оқыту – оқушылардың ғылыми бiлiмдердi, бiлiк пен дағдыларды меңгерудегi, 
шығармашылық  қабiлеттiлiгiнiң,  дүниетанымы  мен  адамгершілік-эстетикалық 
көзқарастарының  дамуындағы  белсендi  оқу-танымдық  іс-әрекетiн  ұйымдастыру 
мен  ынталандырудың  мақсатты  педагогикалық  процесi.  Оқыту,  адамның  iс-
әрекетiн белгiлi бiр бiлiмдердi, бiлiк пен дағдыларды меңгерудiң саналы мақсаты 
билеген  кезде  қызмет-әрекет  ретiнде  жүзеге  асады.  “Түсiнiктердi,  ұғымдарды, 
заңдарды  оқушылардың  басына  жаттанды  түрде  сiңiруге  болмайды.  Оларды 
оқушының өзi, мұғалiмнiң басшылығымен, көмегiмен қалыптастыруы қажет. Білім 
түсiнiктердiң  пайда  болуы,  заңдарды  жете  түсiну  –  оқушының  ойлау  мен  іс-
әрекетiнiң белсендi процесi” (М. Н. Скаткин). 
Оқу оқушылардың  іс-әрекетiнiң басты  нәтижесi олардың бойында  теориялық 
сана мен ойлаудың қалыптасуы болып табылады. Оқу іс-әрекетiнiң психологиялық 
мазмұны iс-әрекеттiң жалпы тәсiлдерiн, бiлiмдердi меңгеру болып табылады.  
Бiлiмдер  сенiмге  айналу  үшiн,  жеке  тұлғаның  қажеттiлiктерiнен,  әлеуметтiк 
үмiт  пен  құндылық  бағыттарынан  биiк  болып  тұрған  көзқарастарының  жалпы 
жүйесiне  және  оның  сезiмiне  айналуы  қажет.  Оқушылардың  жағымды 
эмоционалдық  күйi,  олардың  жеке  тәжiрибесiне,  әлеуметтiк-психологиялық 
жағдайына сүйенеді.  
Оқу  мен  еңбек,  қоғамдық  іс-әрекет  оқушыларды  әлеуметтiк,  жан-жақты 
ақпаратпен,  саяси  қарым-қатынас  тәжiрибесiмен  қаруландырады.  Ол  оқушының 
iшкi жан-дүниесiне, жеке тұлғаның белсендi жасампаздық қажеттiлiгiн дамытады. 
Негізгі әдебиеттер: 
1.Қоянбаев Р., Қоянбаев Ж. Педагогика. Алматы 2004. 
2.Педагогика. Дәріс курсы. Алматы 2003.  
3. Әбиева Ж., Бабаев С., Құдиярова А. Педагогика. Алматы: Дарын, 2004.  
9.
 
Гессен С.И. Основы общей педагогики. Введение в прикладную философию. 
-., 1995. 
10.
 
Журавлев В.И. Педагогика в системе наук о человеке. – М.,1990. 
11.
 
Подласый И.П. Педагогика: Новый курс. М.: ВЛАДОС, 2003. 
12.
 
Сластенин В.А., и др. Педагогика.М.: Академа, 2003. 
13.
 
Амантурлин Ш.Б. Орысша-қазақша педагогикалық сөздік. А., 1994 
Қосымша 
9.Мудрик А.В. Социализация и смутное время. – М.,2000. 

жүктеу/скачать 2,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: