Релятивистік механикадағы жылдамдықтарды қосудың формуласы:
. (2.12)
v< болған жағдайда (6.6) арақатынастары классикалық механикадағы жылдамдықтарды қосудың формуласына айналады.
Қозғалыстың релятивистік теңдеуі:
.
Бұл теңдеу Ньютонның қозғалыс теңдеуінің жинақтау қорытындысы. Оны неғұрлым ыңғайлы етіп былай жазуға болады:
.
m шамасы релятивистік масса, немесе жай ғана масса деп аталады; mo – тыныштық массасы; релятивистік импульс немесе, жай ғана импульс делінеді.
Релятивистік жағдайдағы энергияның сақталу заңы:
.
Потенциалдық энергияның En бейрелятивистік теориядағы мәні тура сол, ал
шамасы дененің толық энергиясы деп аталады.
Дене тыныштық жағдайында тұрған кезде (v=0), ол
E0=moc2 энергиясына ие, ол тыныштық энергиясы деп аталады.
Ерікті жылдамдықпен қозғалушы дененің Ek кинетикалық энергиясы мына формуламен беріледі:
.
Релятивистік массаға арналған формуланы есте ұстай отырып
,
толық энергияға арналған теңдікті мына түрде жазамыз:
E=mc2. Бұл теңдік – физиканың ең іргелі заңдарының бірі болып табылады және масса мен энергия арасындағы арақатынас деп аталады, оны Эйнштейн анықтаған.
Релятивистік импульске арналған теңдеуден
және толық энергия теңдеуінен
v жылдамдығын алып тастасақ, импульс р арқылы бөлшектің толық энергиясының бейнесін аламыз:
.
№3 дәріс Тақырыбы: Қатты дененің механикасы Жоспар: 1. Қатты дененің инерция моменті. Қатты дененің айналмалы қозғалысының қозғалмайтын өске қарасты динамика теңдеуі. 2. Гюйгенс – Штейнер теоремасы..
Санақ денесі болып кез келген дене алына алады. Абсолют қатты деп кез келген нүктелерінің арасындағы қашықтық өзгеріссіз болатын денені айтады.
О нүктесіне қарасты (3.1 сурет) материялық нүктеге әсер етуші күш моменті мына вектор болып табылады
. (3.1)
деп материялық нүктеге әсер етуші барлық күштердің тең әсерлісін айтады. Бастапқы деп қабылданып алынған қайсыбір материялық нүктенің О нүктесіне қарасты орналасу жағдайы радиус-векторымен сипатталады.
О нүктесіне қарасты материялық нүктенің импульс моменті мына вектор
. (3.2)
Уақыт бойынша импульс моментін дифференциалдау (3.2) арқылы моменттер теңдеуін аламыз:
.