№1 дәріс тақырыбы: Мамандық пәндерін оқыту әдістемесінің жалпы түсінігі
жүктеу/скачать 43,89 Kb.
|
Дәріс 1
| Есептеу жүйелері. Берілген санды көрсету үшін қолданылатын белгілер және ережелер жиыны санақ жүйесі деп аталады.
Санақ жүйелері тұрған орнына байланысты мағынасын өзгертетіндер (позициялықтар) және позициялық еместер болып екіге бөлінеді. Позициялық сандық жүйеде цифрдың мағынасы оның орналасқан позициясына байланысты өзгереді. Мысалы, 555,5 қандай позицияда тұруына байланысты бұл санның мағынасы өзгеруде. Позициялық емес сандар жүйесінде цифрдың тұрған орны оның мағынасын өзгертпейді. Мысалы, римдік сандық жүйелер. ХХХ санында Х- ондық санның белгісі және оның мағынасы тұрған орнына байланысты емес. ЭЕМ- дерде тек позициялық сандық жүйе ғана қолданылады; себебі бұл жүйеде санды жазу басқа жүйеге қарағанда жинақы және есептеуге ыңғайлы. Негізінде кез келген сандық жүйе құруға болады. Сандық жүйенің негізі ретінде кез келген бүтін санды, мысалы, 2, 3, 8 және т.б. қабылдап, соларға сәйкес екілік, үштік, сегіздік және басқа да сандық жүйе құруға болады. Позициялық сандық жүйеде кез келген негізге мынадай қағида дұрыс келеді: қарастырылып отырған разрядтағы бірліктер алдыңғы разрядтың бірліктерінен қанша есе көп екенін көрсететін сан, сол сандық жүйенің негізі болып есептелінеді. Сондықтан кез келген позициялық сандық жүйеде тұрған санды мынадай түрде жазуға болады: Nq = knqn + kn-1qn-1 + …+ k1q1 + k0q0 + …, Мұндағы Nq – q – сандық жүйеде тұрған сан; q - жүйенің негізі; n – разрядтың нөмері; Кn – қарастырылып отырған разрядтың бірлік санына тең коэффициент. Мысалы, 35,72 – саны үшін, бұл коэффициент осы санның бір- бірінен кейінгі цифрларының мәні, яғни 3, 5, 7, 2. 35,72(10) = 3*101 + 5*100 + 7*10-1 + 2*10-2 немесе 6745(10) = 6*103 + 7*102 +4*101 +5*100 Ондық сандық жүйеде ЭЕМ-де информацияны өңдеу ыңғайсыз, себебі есептеу машиналардың негізгі жұмысшы элементтері екі позицияда ғана болады: «Қосылған», «Айырылған» және т.б. ЭЕМ- де мәліметтерді екілік жүйеде өңдеу өте ыңғайлы, себебі екілік жүйеде санның кез келген разряды тек және 1 өрнектеледі, ал мұндай цифрлардың физикалық моделін құру техникалық тұрғыдан қарағанда өте оңай. Техникада көптеген тетіктер екі тиянақты жағдайда болуы мүмкін. Мысалға, реле: контактылар қосылған – модель – 1, айырылған модель – 0. Екілік сандық жүйенің негізін 1850ж. Ағылшын ғалымы, математик Дж. Буль ойлап тапқан. Бұл жүйе екі цифрмен 0 және 1 өрнектеледі. Бұл жүйенің түбірі 100100 екілік санын мынадай түрде жазуға болады: 100100(2) = 1*25 + 0*24 + 0*23 +1*22 +0*21 +0*20. Екінші буынға жататын ЭЕМ- дерде сегіздік сандық жүйе де қолданылады. Бұл сегіздік сандық жүйе, машинаға есепті программалауға дайындағанда, команданы жазу үшін және машинаға еңгізу үшін қолданылады. Сегіздік сандық жүйеде тек 0- ден 7 дейінгі цифрлар қолданылады. Әр түрлі позициялық сандық жүйеде сандарды жазу
жүктеу/скачать 43,89 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|