2.Линза дегеніміз - екі жақы сфералық беттермен шектелген мөлдір дене.Олар шашыратқыш және жинағыш болып келеді.Линзаның сфералық беттерінің қисықтық центрлері арқылы өтетін түзуді линзаның бас оптикалық осі деп атайды. Линзаның оптикалық осінің центріндегі нүктені оптикалық центр дейміз.Линзаның қалыңдығы сфералық беттердің қисықтық радиусына шамалас тең болған жағдайда, бұл қалың линза болып табылады, ал әлдеқайда кішірек болса, онда бұл жұқа линза болып табылады.Жинағыш линзалардың тобына ортасы жуан линзалар кіреді, олардың ортасы жиектеріне қарағанда жуан болып келеді, ал шашыратқыш линзалардың кері болады.Бірақ кейбір кезде шашыратқыш линзаларда жуан болып келуі мүмкін, мысалға судың астындағы ауа көпіршігі, шашыратқыш линзаға жатады.
Линзалардың түрлері:
1-3 суреттердегі линзалар, жинағыш линзалар қатарына жатады.
Екі жақты дөңес линза
Жазық дөңес линза
Дөңес ойыс линза
4-6 суреттердегі линзалар, шашыратқыш линзалар қатарына жатады.
Екіжақты ойыс линза
Жазық ойыс линза
Дөңес ойыс линза
Жұқа линзаның формуласы:
(1)
Енді осы өрнекті түрлендірейік, себебі ҰБТ көбінесе осы өрнектер арқылы есептейміз.
1 өрнектен f- линзадан нәрсеге дейінгі қашықтықты табайық:
Ал d- ны тапсақ:
Ал енді линзаның бас фокусын есептейтін формула:
Линзаның оптикалық күші деп бас фокус арақашықтығына кері шаманы айтады:
D – линзаның оптикалық күші дптр=1м-1
Жалған фокус (F´) ‒ линзаның бас оптикалық осіне параллель түскен сәулелердің сынғаннан кейінгі сәулелерінің созындыларының қиылысу нүктесі (шашыратқыш линза).
1. Оптикалық центр арқылы өтетін сәуле сынбайды (бағытын өзгертпей линзадан өтеді).
2. Бас оптикалық оске параллель түскен сәуле сынғаннан кейін фокус арқылы өтеді (сынғаннан кейін сәулелердің созындылары жалған фокус арқылы өтеді).
3. Фокус арқылы түскен сәуле, бас оптикалық оске параллель өтеді.
3. Бір ток көзі бар тұйық тізбекте, төмендегідей үш түрлі жағдайда сыртқы тізбектің қуаты қалай өзгереді?
(1) Сыртқы кедергі нөл болған кезде;
(2) Ішкі кедергі азайтылған кезде;
(3) Сыртқы кедергі көбейген кезде, сыртқы тізбектің қуаты да көбейеді ме?
о сы формуламен кез келген мән қойып есептеп аласын
№ 18 ЕМТИХАН БИЛЕТІ 1. Квазистационар айнымалы ток. Ығысу тогы.Айнымалы токтың жұмысы мен қуаты.
2. Ленард, Иоффе тәжірибелері. Сыртқы фотоэффект. Ішкі фотоэффект. Вентильдік фотоэффект.
1. Квазистационар ток – салыстырмалы баяу өзгеретін айнымалы ток, лездік мәндері үшін жеткілікті дәлдікпен тұрақты токтың заңдары (Ом заңы, Кирхгоф ережесі т.б.) орындалады. Квазитұрақты токтың тұрақты токқа ұқсас тармақталмаған тізбектің бүкіл қималарындағы ток күші бірдей болады. Бірақ квазитұрақты токты есептегенде (тұрақты ток тізбегіндегі есептеулерден айырмашылығы) токтың өзгерісі кезінде пайда болатын электрмагниттік индукцияның электрқозғаушы күшін ескеру қажет. Индуктивтілік, сыйымдылық, тізбек тармақтарының кедергілері – жинақталған параметрлер деп аталады.
Берілген айнымалы токты квазитұрақты ток деп есептеу мүмкін болуы үшін квазитұрақтылық шарттарының орындалуы қажет, бұл шарттар бойынша, синусоидалы айнымалы ток үшін электр тізбегінің геометриялық өлшемдері қарастырылудағы токтың толқын ұзындығынан кіші болуы керек. Өндірістік жиіліктегі токтарды, әдетте, квазитұрақты ток деп есептеуге болады (50 Гц жиіліктің толқын ұзындығы ~6000 км болады). Шалғайға таратылатын желілердегі токты әлгіндей ток деуге болмайды.