7. Таралу механизмі: анықтамасы, оның нұсқалары, берілу жолдары мен факторлары туралы түсінік. Инфекция қоздырғышының резервуары. Инфекциялық немесе паразиттік аурудың қоздырғышын жұқтырған организмнен жылжыту тәсілі үш фазаның (кезеңдердің) дәйекті өзгеруін қамтиды: қоздырғышты ағза көзінен (науқастан немесе тасымалдаушыдан) қоршаған ортаға шығару; қоздырғыштың қоршаған ортаның абиотикалық немесе биотикалық объектілерінде болуы ;қоздырғышты сезімтал ағзаға енгізу.
Қоздырғышты жұқтырған организмнен шығару физиологиялық процестерге (дефекация, зәр шығару, тыныс алу, сілекей бөлу, эпителий десквамациясы және т.б.), олардың патологиялық қарқындылығына (диарея) байланысты. Сондай-ақ, аурумен бірге жүретін кейбір патологиялық әрекеттер (жөтел, мұрыннан су ағу, түшкіру, құсу) және процестер (жаралар, терідегі және шырышты қабаттардағы эрозиялар). Патоген жабық қан айналымы жүйесінде болған кезде ғана оны қан соратын буынаяқтылар денеден белсенді түрде шығарады.
Қоздырғыштардың жаңа ағзаға енуі (енуі) (инфекция) құрамында инфекциялар қоздырғыштары бар ауаны ингаляциялау процесінде, ластанған сумен немесе тамақпен, ластанған беттермен тікелей байланыста (байланыста), сыртқы жабындардың (терінің, шырышты қабаттардың) зақымдануымен немесе қан соратын векторлар арқылы болуы мүмкін.
Табиғи жағдайда инфекцияның қоздырғышын берудің төрт негізгі механизмі бар: фекальды-ауызша (ішек инфекцияларында), аспирациялық (тыныс алу жолдарының инфекцияларында), векторлық (қан инфекцияларында) және байланыс (сыртқы қабаттардың инфекцияларында). Сезімтал ағзаға ену ауыз арқылы, негізінен ластанған суды немесе тағамды жұтқанда пайда болады, содан кейін ол жаңа ағзаның ас қорыту жолында қайтадан локализацияланады.
8. Табиғи орта, оның эпидемиялық процестің дамуына әсері. Эпидемиялық процестің табиғи факторы-бұл эпидемиялық процеске тежегіш немесе белсендіруші әсер ететін тікелей немесе жанама (әлеуметтік жағдайлардың өзгеруі арқылы) сыртқы ортаның абиотикалық және биотикалық компоненттерінің жиынтығы.
Табиғи жағдайлардың эпидемиялық процестің ең белсенді агентіне әсері-инфекцияның берілу факторы. Бұл әсер тірі буынаяқтылар тасымалдаушы болған жағдайларда айқын көрінеді. Белгілі бір маусымда олардың белсенділігінің толық жоғалуы (масалар, шыбындар, кенелер) немесе олардың санының азаюы (жазда биттер, масалар, жаңбырлы маусымда тропикалық климатта шыбындар және т.б.) адамдардың жұқтыру дәрежесіне, демек, эпидемиялық процестің барысына күрт әсер етеді.
табиғи жағдайлардың эпидемиялық процестің ең белсенді агентіне әсері-инфекцияның берілу факторы. Бұл әсер тірі буынаяқтылар тасымалдаушы болған жағдайларда айқын көрінеді. Белгілі бір маусымда олардың белсенділігінің толық жоғалуы (масалар, шыбындар, кенелер) немесе олардың санының азаюы (жазда биттер, масалар, жаңбырлы маусымда тропикалық климатта шыбындар және т.б.) адамдардың жұқтыру дәрежесіне, демек, эпидемиялық процестің барысына күрт әсер етеді.