Халықтардың ұлы қоныс аударуының басталуы. Ғұндардың

империясының территориясына жаппай шапқыншылығының шартты 
анықтамасы. 166–180 жылдары герман (Маркоманни, т.б.) мен иран тілдес 
сармат тайпалары Дунайдан (Рим империясының шығыс еуропалық 
шекарасы) өтіп, Солтүстік Италияға басып кірді. Ұзақ және қанды 
маркоман соғысы басталды. Тек 180 жылы Рим императоры Комод 
варварлармен бітімге келіп, бұрынғы шекараларды қалпына келтіре алды. 
Осыдан кейін римдіктер Дунай бойына көптеген қорғаныс бекіністерін 
тұрғызды. 4 ғ-дың аяғында. Ғұндардың түркі тілдес көшпелі 
тайпаларының сансыз ордалары Оралдан Батысқа қоныс аударды, бұл 
халықтардың ұлы қоныс аударуының басталуына күшті түрткі болды. 
ЖАРАЙДЫ МА. 370 c. ғұндар аландарды (Солтүстік Кавказда өмір сүрген 
иран тілдес тайпалар) жаулап алып, шығыс германдық гот тайпаларын 
жеңді, олар өз кезегінде 3 ғ. Солтүстік Қара теңіз аймағында өмір сүрген 
сарматтардың иран тілдес тайпаларын бағындырды. Готикалық тайпалар 
вестготтар және остготтар болып екіге бөлінді. Остроготтар мен аландар 
ғұн жаулап алушыларына қосылды. Ғұндар қыспаққа алған вестготтар 
Дунайдың оңтүстігіндегі Рим империясының территориясында федерация 
ретінде пана іздеуге мәжбүр болды. Қазақстанға шығыс жақтан көшпелі 
тайпалардың, ғұндардың Батысқа қарай қоныс аударуына байланысты, сақ 
және сармат тайпаларының жалғасы - үйсін мен қаңлылар ғұн 
тайпаларымен араласып, ассимиляцияға түскен.
Б.з.б. 1 ғасырда Солтүстік ғұндардың құрамына кірген көптеген түркі 
тілдес тайпалар Орталық Азиядан Тянь-Шань арқылы өтіп, Қаңлы 
тайпалық бірлестігімен көрші-қолаң отырды. Ғұнжардың Қазақстанға 
өтуінің екінші толқыны б.з. 2 ғ. 1 жартысында орын алды. Бұл кезде 
солтүстік ғұндардың тайпалары Шығыс Қазақстан мен Жетісуға қоныс 
аударып, 6 ғасырға дейін өмір сүрген Юэбань мемлекетін құрды. 
Ғүндардың біріктіруші ролінің арқасында сырттан келген тайпалармен 
байырғы тұрғындардың этникалық жақындасуы іске асты. Мұның өзі 
тайпалардың жаңа этникалық қауымдастығының қалыптасуына әкелді 
және сол этникалық процестердің бағыт-бағдарын айқындап отырды. 
Этномәдениеттік жағдайда түркі тілінің одан әрі дамып жайылған 
аймақтарда сол сияқты моңғол түрінің белгілі әсері де көбейді.Сөйтіп, 
үйсіндер мен қаңлылардың монголоидтік нәсілге өтуі басталды.

жүктеу/скачать 0,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: