11. Развитие кости на мести хряща.
1)Сүйек тінінің шеміршектің орнында дамуы.
2)Бояуы: Гематоксилин-эозин
3)Жасушалық құрылымдарды ашық көк түспен бояатын гематоксилиннің негізгі бояғыштарын және жасушаның эозинофильді құрылымдарын қызыл-қызғылт түспен бояатын эозин болып табылады
4)1-бағаналы шеміршек қабаты
2-көпіршікті шеміршек қабаты
3-эндохондральді сүйектің трабекулалары
4-қан тамырлары
5-сүйек кемігінің жасушалары
*Прехондралды сүйек сақинасының (манжетасының) пайда болуының алдында, тамырлардың тармақталып, остеобласттардың саралануы дөрекі-талшықты сүйек тінін (сүйектенудің алғашқы орталығы) құрайды, кейін ол табақшалы сүйекпен алмасады.
*Хондроциттер вакуолденеді, олардың ядролары пикноздалады, көпіршікті хондроциттер түзеледі және шеміршектің өсуі тоқтайды.
*Диафиздің дисталды өзгеріске ұшырамаған көрші аймақтарының өсуі жалғаса бергендіктен, эпифиздің және диафиздің шекарасында хондроциттер тізбектеле орналасып, бағыты болашақ сүйектің ұзын осімен дәл келетін бағаналар құрайды.
*Эндохондралды сүйек тінінің күйретілуінен бұрынғыдан да үлкен қуыстар мен кеңістіктер түзіледі және ақырында сүйек майының қуысы пайда болады.
5)тіректік, қорғаныштық
6)Орналасуы:Сүйек тінінде
12. Развитие кости на мести хряща. Трубчатая кость зародыша свиньи.
1)Сүйек тінінің шеміршектің орнында дамуы.
2)Бояуы: Гематоксилин-эозин.
3)Жасушалық құрылымдарды ашық көк түспен бояатын гематоксилиннің негізгі бояғыштарын және жасушаның эозинофильді құрылымдарын қызыл-қызғылт түспен бояатын эозин болып табылады
4)1-эндохондральді сүйектің трабекулалары
2-перихондральді сүйектік әдіп
3-сүйекқап (периост)
4-көпіршікті шеміршек қабаты
5-бағаналық шеміршек қабаты
Құрылысы:
Прехондралды сүйек сақинасының (манжетасының) пайда болуының алдында, тамырлардың тармақталып, остеобласттардың саралануы дөрекі-талшықты сүйек тінін (сүйектенудің алғашқы орталығы) құрайды, кейін ол табақшалы сүйекпен алмасады.
*Хондроциттер вакуолденеді, олардың ядролары пикноздалады, көпіршікті хондроциттер түзеледі және шеміршектің өсуі тоқтайды.
*Диафиздің дисталды өзгеріске ұшырамаған көрші аймақтарының өсуі жалғаса бергендіктен, эпифиздің және диафиздің шекарасында хондроциттер тізбектеле орналасып, бағыты болашақ сүйектің ұзын осімен дәл келетін бағаналар құрайды.
*Эндохондралды сүйек тінінің күйретілуінен бұрынғыдан да үлкен қуыстар мен кеңістіктер түзіледі және ақырында сүйек майының қуысы пайда болады.
5)тіректік, қорғаныштық
6)Орналасуы:Сүйек тінінде
Эпителиальдітін:
1.Мезотелий сальника кролика
|
Қоян шажырқайының мезотелийі
|
Азот қышқылды күміспен импрегнацияланған. Бояуы: гематоксилин
|
1-Мезотелиоциттердің шекаралары. Препаратты күмісті азот қышқылымен импрегнациялағаннан кейін, жарық микроскоппен жіңішке қара-қоңыр сызықтарды, яғни шекараларын көруге болады.
Гистологиялық препараттарды күміс тұздарымен сіңдіру арқылы ұлпалар мен жасушалық компоненттерді (құрылымдарды) анықтау әдістері. Күмістендіру әдістері тіндік құрылымдарды металл тұздарымен сіңдіру әдістеріне қатысты Металл күмісті қалпына келтіру оның қоңыр немесе қара түске ие болатын белгілі бір құрылымдарға түсуіне әкеледі. Тіндердің құрамдас бөліктерінің арасында аргентафин ерекшеленеді, оларда өзіндік қалпына келтіру қасиеттеріне байланысты қараңғыда күміс азаюы жүзеге асырыладыжәне күміс тек жеңіл немесе химиялық заттармен тұнбаға түсетін аргофильді.
|
4. Мезотелий-целомды типті, жалпақ, бірқабатты эпителийлерге жатады.Оның жасушаларын мезотелиоциттер(көпбұрышты, тегіс емес, шекарасы анық көрінеді) деп атайды. Органеллалары – орташа дамыған және цитоплазмада әркелкі, көп бөлігі ядро маңында шоғырланған. Олар, грЭПТ, митохондриялар, Гольджи комплексі, пиноцитоздық көпіршіктер(базальді бөлігінен апикальді бөлігіне бағытталған). Құрылысында вертикальді полярлық көрінеді. Оларда микробүрлер болады. Микробүрлер – серозды сұйықтықты өздері бөліп, сіңіріп отыратын құрылым. Осы құрылым арасында немесе беттерінде гликокаликс орналасқан. Ол жасушаның үстіңгі бетінде сероздық сұйықтықты ұстап тұрады және бұл майлайтын ерекше материал ішкі ағзалар үйкелісін төмендетеді.
Мезотелиоциттеренің құрылысы:
*пішіні-полигональді
*плазмолеммасы иректелген
*1-2 ядролары бар
5. Мезотелий қызметі: 1) қорғаныш: шығу тегі әртүрлі түйіршіктерді мезотелиоциттердің жұтуы. 2) барьерлік: тіндер арасында серозды-гематолимфалық барьер құрау. 3) серозды сұйықтық құрамын реттеу. 4) секрет бөліп, мүшелерді бір-біріне жабыстырмай оңай жылжымалы болуына жағдай жасайды.5) дәнекер тінді жабыспалар пайда болуына кедергі болады.
6. Орналасуы:Дене қуысында орналасып, ондағы сірлі қабықтарды және олардың туындыларының (шажырқай, шарбы, байлам, үңгі) сыртқы қабаттарын түзеді.
2.Низкий призматический эпителий канальцев почки кролика
|
Қоян бүйрегінің түтікшелеріндегі аласа призмалы эпителий
|
Бояуы: Гематоксилин-эозин
|
3.Негізгі гистологиялық бояуларды 3 топқа бөліп қарастырамыз.қышқылдық, негіздік және нейтральді. Мысалы: гематоксилин негізгі бояу болып саналады ол ядроны күлгін түске бояйды. Ал қышқыл эозин цитоплазманы алқызыл- сары туске бояйды.
Қышқыл бояулармен жақсы боялатын құрылымдар- оксифильді, эозинофильді, ацидофильді. Негіздік бояулар мен боялатындар- базофильді. Ал қышқылдық және негіздік бояулармен боялғандар- нейтрофильді, гетерофильді деп атаймыз.
Нәтижесі: ядролары көк, цитоплазма және жасушааралық зат қызғылт түсті.
1. 1.Куб тәрізді жасушаның апикальды полюсы
2. Куб тәрізді жапсушаның базальды
полюсы
3.Жасуша ядросы
4.Түтікшелердің қуысы
5. Түтікшелерді қоршап жатқан дәнекер тіні
|
4) Призмалы эпителий-бір қабатты эпителийлерге жатады. Дамуы: ішек энтодермасынан. Ол шырышты өндіруге арнайыланған жасушадан тұрады.Оларда грЭПТ, митохондрияларыГольджи комплексі жақсы дамыған.Апикальді бөлігінде іші муцинге толы секреторлық гранулдардың жиынтығы орналасқан. Сіңіргіш қасиетін қамтамасыз ететін, микробүрлерден құралған, жақсы дамыған жиекті жасушалардан тұрады. Жасушалары призмалы эпителиоциттер. Эпителиоциттер құрылысы:
*өте тығыз десмосомалар, қуыстар арқылы байланысқан
*арасында камбиальді түрлері де бар, олар физиологиялық регенерация процесіне қатысып, әрбір 5- тәулік сайын эпителиоциттер жаңаланып отырады.
5) Қызметі:1) қорғаныш: асқазан тыстайтын бұл эпителий түгелдей безді, асқазан қабырғасын ірі тағам бөліктерінен, өз ферменттерінің әсерінен зақымдалудан қорғайды. 2) сініру: өзі арқылы қоректік заттарды қанға және лимфаға өткізу.
6) Oрналасуы : безді қарынның, ащы және жуан ішектердің кілегейлі қабықтарының ішкі беттерін астарлап жатады.
3.Высокий призматический эпителий канальцев почки кролика
|
Қоян бүйрегінің түтікшелеріндегі биік призмалы эпителий
|
Бояуы: Гематоксилин-эозин
|
3..а) бояудың ең көп таралған әдісі.
б) негізгі және қышқыл бояғыштарды біріктіреді.
в) Сондықтан барлық дерлік жасушаларды және көптеген жасушалық емес құрылымдарды анықтауға мүмкіндік береді.
. Ядро көк-күлгін түске ие болады,
цитоплазма - сарғыш-қызғылт түсті.
Үлкейтуі 200х болатын «Қоян бүйрегінің жоғары призмалық эпителийі» микропрепаратында бір қабатты жоғары призмалық безді эпителий байқалады. Жасушалардың пішініне және олардың тығыз байланысына назар аударыңыз. Бұл ұзын және тар цилиндр тәрізді жасушалар. Осы форманың арқасында эпителийдің бір бөлігіне цитоплазма көбірек келеді. Әрбір жасушада жасушалардың базальды бөлігіне жақын орналасқан ядро байқалады. Эпителий жасушаларының базальды ұштары дәнекер тінімен бетпе-бет келіп, іргетас мембранасында орналасқан.
1.Призматәрізді жасушаның апикальды полюсы
2.Призма тәрізді жапсушаның базальды
полюсы
3.Жасуша ядросы
4.Түтікшелердің қуысы
5. Түтікшелерді қоршап жатқан дәнекер тіні
|
4) Призмалы эпителий-бір қабатты эпителийлерге жатады. Дамуы: ішек энтодермасынан. Ол шырышты өндіруге арнайыланған жасушадан тұрады.Оларда грЭПТ, митохондрияларыГольджи комплексі жақсы дамыған.Апикальді бөлігінде іші муцинге толы секреторлық гранулдардың жиынтығы орналасқан. Сіңіргіш қасиетін қамтамасыз ететін, микробүрлерден құралған, жақсы дамыған жиекті жасушалардан тұрады. Жасушалары призмалы эпителиоциттер. Эпителиоциттер құрылысы:
*өте тығыз десмосомалар, қуыстар арқылы байланысқан
*арасында камбиальді түрлері де бар, олар физиологиялық регенерация процесіне қатысып, әрбір 5- тәулік сайын эпителиоциттер жаңаланып отырады.
5) Қызметі:1) қорғаныш: асқазан тыстайтын бұл эпителий түгелдей безді, асқазан қабырғасын ірі тағам бөліктерінен, өз ферменттерінің әсерінен зақымдалудан қорғайды. 2) сініру: өзі арқылы қоректік заттарды қанға және лимфаға өткізу.
6) Oрналасуы : безді қарынның, ащы және жуан ішектердің кілегейлі қабықтарының ішкі беттерін астарлап жатады.
4. Преходный эпителий мочевого пузыря кролика
|
Қоян қуығының ауыспалы эпителийі
|
Бояуы: гематоксилин-эозин
|
3. Бұл бояу екі түрлі әсер береді : гематоксилин - негізгі бояу - жасуша ядросын, эозин - қышқыл бояу - жасушалардың протоплазмасын және аз дәрежеде әр түрлі жасушалық емес құрылымдарды бояйды.
1-үстіңгі жасушалар қабаты
2-аралық жасушалар қабаты
3-базальды жасушалар қабаты
4-талшықты дәнеркер тіні
|
4) Ауыспалы эпителий-көпқабатты мүйізделмейтін эпителийлердің ерекше түрі. Ерекшілігі: пласт қалыңдығы және үстіңгі қабат эпителиоциттері пішінінің осы мүшелердің функциялық күйіне байланысты өзгеріп тұрады. Бұл эпителий түрі эктодермадан дамып, тері типтіге жататындар. Құрылысы:
*базальды, аралық және жоғарғы жабынды жасушалар қабаттарынан құралған.
*базальды қабатында-майда өсетін (камбиальды) жасушалар түзеді
*аралық қабатында-поигональды
*жоғарғы қабатында-өте ірі, кейде 2- ядролары бар, пішіні күмбез тәрізді жасушалар түзеді Олар несептін жиналуына байланысты пішінін өзгертіп отырады.
Қызметі: қорғаныс және зат алмасу процесіне де қатысады. Атқаратын қызметіне байланысты қабырғасы созылып отыратын- қуық және несепағардың кілгейлі қабығы жатады.
6) Орналасуы:несеп жолдарын (бүйрек түбегі, несепағар, қуық, несепшығар өзегі) астарлап орналасқан.
5. Многослойный плоский неороговевающий эпителий языка.
|
Тілдің көпқабатты мүйізделмейтін жалпақ эпителийі
|
Гематоксилин-эозин
|
3.а) бояудың ең көп таралған әдісі.
б) негізгі және қышқыл бояғыштарды біріктіреді.
в) Сондықтан барлық дерлік жасушаларды және көптеген жасушалық емес құрылымдарды анықтауға мүмкіндік береді.
. Ядро көк-күлгін түске ие болады,
цитоплазма - сарғыш-қызғылт түсті.
|
Көпқабатты жалпақ эпителий-мүйізделетін, мүйізделмейтін,ауыспалы болып бөлінеді. Бұл препаратта көпқабатты мүйізделмейтін жалпақ эпителий.Құрылысы:
*базальды,аралық,жоғарғы жалпақ жасушалар қабаттарынан тұрады.
*Базальды қабат жасушаларының пішіні призма тәрізді болып, базальды мембранаға бекиді.Бұлардығ арасында митозбен бөлінетін бағаналы жасушалар болады.
*Аралық қабат жасушалары пішіні тікенек тәрізді,көп бұрышты.Құрамында тонофибриллалары болады,десмосомалармен байланысады.
*Жоғарғы қабаты жалпақ жасушалардан тұрады,бұлар тіршілік циклін аяқтайтын және үнемі жаңаланып отыратын қабат.
5) Қызметі: Қорғаныс қызметін атқарады.
6) Орналасуы:ауыз қуысы кейбір мүшелерінің, жұтқыншақтың, өңештің, тік ішектің, қынаптың кілегейлі қабығын астарлап орналасқан,бадамша бездерде кездеседі, көздің қасаң қабығын сыртынан қаптайды.
6.Многослойный плоский эпителий роговицы коровы
|
Сиырдың қасаң қабығының көпқабатты жалпақ эпителийі
|
Бояуы: гематоксилин-эозин
|
3.
1.а) бояудың ең көп таралған әдісі.
б) негізгі және қышқыл бояғыштарды біріктіреді.
в) Сондықтан барлық дерлік жасушаларды және көптеген жасушалық емес құрылымдарды анықтауға мүмкіндік береді.
2. Ядро көк-күлгін түске ие болады,
цитоплазма - сарғыш-қызғылт түсті.
1-Үстіңгі қабаттың эпителиоциттері
2-аралық қабаттың жасушалары
3-базальды қабаттың жасушалары
4-базальды мембрана
5- қасаң қабықтың меншікті заты (дәнекер тіні)
|
4) Көпқабатты жалпақ эпителий-мүйізделетін, мүйізделмейтін,ауыспалы болып бөлінеді. Бұл препаратта көпқабатты мүйізделмейтін жалпақ эпителий.
Құрылысы:
*базальды,аралық,жоғарғы жалпақ жасушалар қабаттарынан тұрады.
*Базальды қабат жасушаларының пішіні призма тәрізді болып, базальды мембранаға бекиді.Бұлардығ арасында митозбен бөлінетін бағаналы жасушалар болады.
*Аралық қабат жасушалары пішіні тікенек тәрізді,көп бұрышты.Құрамында тонофибриллалары болады,десмосомалармен байланысады.
*Жоғарғы қабаты жалпақ жасушалардан тұрады,бұлар тіршілік циклін аяқтайтын және үнемі жаңаланып отыратын қабат.
5) Қызметі: Қорғаныс қызметін атқарады.
6) Орналасуы:ауыз қуысы кейбір мүшелерінің, жұтқыншақтың, өңештің, тік ішектің, қынаптың кілегейлі қабығын астарлап орналасқан,бадамша бездерде кездеседі, көздің қасаң қабығын сыртынан қаптайды.
Достарыңызбен бөлісу: |