1. Өндіріс түрі туралы түсінік
Ағынды өндірістің жалпы сипаттамасы
жүктеу/скачать 49,32 Kb.
|
Өндірісті ұйымдас (1)
| 5. Ағынды өндірістің жалпы сипаттамасы
Толассыз өндіріс өндрістік үрдісті ұйымдастырудың аса тиімді әдісі болып саналады. Өндірістік үрдіс тасқынды жағдайда негіздерімен барынша көп сәйкестікпен жүргізіледі; оның ұйымдастырылығымен, ұйымдастыру – турадәлелдігімен, үздіксіздігімен, пропорционалдығымен және басқаларымен. Толассыө өндіріс үшін мынандай негізгі белгілері өзгешеленеді; 1. Топтық жұмыс орындарына бір атаулы заттың немесе конструктивтік технологиялық қарым-қатынастар тектес заттардың шектелген атауларының санының өңделуі немесе құрастырылуы бекітіледі; 2. Жұмыс орындары технологиялық үрдістің бағыты бойынша орналастырылады; 3. Бұйымның жасалуының технологиялық үрдісі операцияларға бөлінеді, және әрбір жұмыс орынында бір операция немесе тектес бірнеше операциялар орындалады; 4. Заттар операциядан операцияға бір-бірден немесе толассыз желінің берілген жұмыс ырғағымен сәйкестікте аздаған беріліспен тасымалданатын партиялармен беріледі, осының арқасында паралелдік пен толассыздық қамтамасыз етіледі; 5. Жұмыс орындарының тар мамандандырылғанының салдарылған негізгі және қосымша операциялармен механизациялаумен автоматтандырудың жоғарғы деңгеймен ерекшеленеді. Өңделетін заттардың қозғалу қызметімен бірге өндірістің ырғағын ұстауды орындайтын арнайы операцияаралық көлік кең қолданылады. Өндірісті толассыз ұйымдастырудың элементтері капиталистік өнеркәсіптің мануфактуралық кезеңінен бастап орын алған. Алғашқыда толассыз өндіріс өзінің көптен көп жетілген қалпында IX ғасырдың басында автомобилдер жасауда Г. Фордпен ұйымдастырылған болатын. Қазіргі уақытта толассыз әдістер өнеркәсіптің көптеген салаларында кеңінен тараған. Толассыз өндірістің негізгі бөлігі (тобы) болып жұмыс орындарының тобы түрінде ұсыналатын толассыз желілер саналады, оларға еңбек заттарының толық немесе шектелген санының атауларын жасау бекітілгенін, және өндірістік үрдіс толассыз өндірістің белгілерімен сәкестікте жүргізіледі. Бір-заттық желіде бір бөлшек (құралатын бірлік) ұзартылған уақыт кезеңі бойы жасалады. Көпзаттылықта бөлшектер (құралатын бірліктер, машиналар) екіден немесе көбірек атаулардан жасалынады. Олар бір атаулы заттар шығары базқорланасы желі жабдықтары кешенін жүктеуді жеткілікті қамтамасыз жасай алмаған жағдайда құрылады. Өндіріс нысандарының алмасу әдістеріне байланысты көпзатты желілер айнымалы-тасқындыға және топтыққа бөлінеді. Айнымалы-тасқынды желілерде оларға бекітілген әртүрлі атаулы бұйымдар белгіленген уақыт арқылы қайталанумен, оған қатысты жұмыс орындарын қайта тәртіпке келтірумен немесе келтірмей-ақ кезекпен жасайды. Атауы белгіленген заттарды жасау кезеңінде сондай желілер бірзатты желінің қағидасы бойынша жұмыс істейді. Топтық желілерде әртүрлі атаулы бөлшектер топтық технология бойынша топтық жабдықтарды бірмезгілде немен кезек-кезекпен пайдаланумен, бірақ жабдықты қайта жөндемей-ақ өнделінеді. Бірзаттықта, көпзаттық тасқынды желілерде үзіліссіз және үзіліспен болуы мүмкін. Үзіліссіз тасқынды желілерде еңбек заты операциядан операцияға біртіндеп немесе аздаған беріліс партиялармен механикаландырылған немесе автоматтандырылған тасымалдайтын құрылғы-конвейерлердің көмегімен тасқынның ырғағына немесе тактісіне тең бірдей уақыт аралығы арқылы беріледі. Бұйымның шығару ырғағына дәл емес немесе тең емес және операциялар ұзақтығына яғни жабдықтың жұмыс бірдейлігі бұзылғанда үзілмелі желілер қолданылады, өйткені үрдістің үздіксіздігі көбірек өнімді операциялардан кейін артық заттың пайда болуымен (задел) қайтылады. Мұндай жағдайда конвейерлерді қолдану қағидайды, сондықтан көп жағдайда гравитациялық құрылғылар ( доңғалақтар, тартпалар, науалар) немесе қозғағынсыз шығыршықтар. Көбірек тиімді бірзаттық үздіксіз-тасқынды желілер. Олар жаппай өндірістік машина жасау зауыттарының әртүрлі цехтарында кең қолданылады, әсіресе жиірек құрастырылғанда, өйткені олар операцияларды бөлшектегенде немесе қайта топтағанда олардың операциялар ұзақтығы теңеседі. Ірі сериялық өндірісте көп жағдайда айнымалы-тасқынды желілер (құрастыруда және жартылай өндеу үрдістерінде) ұйымдастырылады. Такты (ырғақты) үзбеу тәсілі бойынша тәртіппен және еркін ырғақпен жұмыс істейтін желілер бөлінеді. Тәртіптелген ырғақты желілерде тасқын такті қатаң түрде еңбек заттары белгілі жылдамдығымен қозғалыстағы көмегімен немесе сәулелі не дыбысты белгі беретін конвейерлер көмегімен қамтамасыз етіледі. Еркін ырғақты желілерде тасқынның такті белгіленбейді. Желі жұмысының орташа тактісі белгілі уақыт мезгілінде (сағат, ауысым, тәулік) оның өнімділіктің орта есебін қамтамасыз ету үшін сақталады. Жұмыс орындары бойынша заттарды жылжыту әр уақытта мақсатты емес. Мысалы, ірі және уаыр машиналарды құрастырғанда құрастырылатын бұйым қозғалмайтын стационарлық желі деп аталатын, құрастырушы стендте ұйымдастырылады, ал жеке операциялар бекітілген арнайы жұмысшылар бригадасы ауыстырлып қозғалыста болады. Стационарлық тасқынды желілер самолет жасауда, кеме жасауда, ауыр станоктар өндірісінде ұйымдастырылады. Тасқынды жобалау үрдісіндегі жүргізілетін кешенді шаралар мынандай жағдайларды жасауды қамтамасыз етуі керек: 1. Тұрақтылығы мен көлемі бойынша жеткілікті өнімді шығару; 2. Бұйым құрылғысының технологиялығы мен тұрақтылығының жоғарғы деңгейін; 3. Кеңінен механикаландырылған және автоматтандырылған үрдістерге негізделген үдемелі технологияны пайдалану; 4. Жұмыс орындарын мақсатқа сай жоспарлау және ондағы еңбектің ширақ ұйымдастыру. Сондықтан тасқынды желілерді жоспарлағанда мынандай міндеттерді шешу қажет: 1. Бұйымды шығарудың берілген бағдарлама негізінде жабдықтықажетті өнімділігімен таңдау; 2. Тасқынды желінің тактісі мен бөлшектердің өндеу циклін немесе өнімнің бірліктерін құарстыруды (егер желі құрастырушы) есептен шығару; 3. Жабдықтың жүктелу коэффициентін, жұмыс орындарының мамандандыруын анықтау, көпстаноктық қызмет көрсетудің міндеттерін шешу; 4. Желінің синхрондылығын есебін жүргізу мен операциялардын синхрондығын максималдығын қамтамасыз ету; 5. Операцияаралық көлікті таңдау және желікті жоспарлауды орындау; 6. Желінің экономикалық тиімділігін есептеп шығару. Жабдықты бас технологтың қызметі таңдайды. Сонымен желінің автоматтану деңгейі шешіледі. Қарапайым тасқынды желілер шағынөнімді әмбебап жабдықта негізделген, бірақ кейбір қайта құру, инемділік қабылетімен ерекшеленеді. Қазір ондай желілер сирек қолданылады. Желілердің басқа түрі – жоғарыөнімді жабдықтармен негізделген желілер, бірақ жаңа өнім шығаруға жылдам көшуге олардың мүмкіндігі жоқ. Тасқынды желігінің такті мына формула бойынша есептеленеді , мұндағы, FД – желінің жұмыс мерзімінің нақты (тиімді) қоры, жылдағы, сағат; NB – бұйымның жылдағы шығу бағдарламасы, дана. Егер берілген бұйымның көлемі жабдықты жүктеу үшін жеткілікті болса, онда бір-заттық желі пайдаланады. Егер ондай мүмкін болмаса, онда сәйкес жағдайын барлығымен (технологиялы және құрулымдық рұқсат бұйымдарын жеткілікті шығару, технологиялық үрдістерден типтігі ж.с.с.) көпзаттық желі ұйымдастырылады. Такт – желіден дайын бұйымдардың шығару уақыттан орта аралығы. Бұйымдардың операциядан операцияға көліктік партиялармен берілгенде, яғни бірнеше данасы жарыса желіден ритм деп аталып уақыт аралығы арқылы партиямен шықса: , мұндағы, nTP – көліктік партиядағы бұйым саны, дана. Желінің жұмыс мерзімі нақты қоры желідегі жабық түріне,оның тенделуіне, күрделігіне, дайындау күрделігіне байланысты , мұндағы, FК – екі аусымдық жұмыстағы тасқында желінің уақытынын көрсетілген қоры; Ж – жоспарлы жөндеуге және барлық қызмет көрсету түрлеріне кеткен уақытты ескеретін коэффициент (Ж =0,03-0,07); д – жабдықты уақытынан дайындауға, жұмыс ауысылыммен реттеуге кеткен уақытты ескеретін коэффициент (д =0,05-0,1). Оқулықтардағы есептеулерде FК = 3800 сағат жылына, екі ауысымдық жұмыс тәртібінде қабылдау керек. Қажетті жұмыс орындары (немесе жабдық) мына формула бойынша есептеленеді , мұндағы, tдi – I операциянын даналық уақыты. Үздіксіз қозғалумен және бөлшектерді алумен желінің ырғақтығы немесе тактісі көлік құралынан бұйымды орнату мен алуға кетері және өндеуге немесе құрастыруға тиісті уақыттардың максималды қосындығына тең болуы керек, яғни , мұндағы tор – бұйымды орнату мен алатын уақыт; tӨ – нақты өндеуге немесе құрастыру уақыты. Жұмыс орындарының немесе жабдықтын есепті саны жиі бөлшекпен алынады, сондықтан қабылданған жұмыс орыннын саны үлкен жақын бүтін санға айналдырылады. Егер берілген операцияда жұмыс орыны артық жүктелгені 5-6 % аспаса, онда жұмыс орынның қабылданатын саны есептелгенімен салыстырылғанда жақын аз санға айналдырылады. Жұмыс орынының әрбір операцияға жүктелу коэффициенті формула бойынша анықталады . Жұмыс орынын жүктеу коэффициенті тасқынды өндірістің қолданылуының мақсаттылығының көрсеткіші болып саналады. Жұмыс орынның жүктелуінің қажеттілік коэффициенті сериялық өндірісте 70-75 %, жаппай өндірісте 80-95 %, (төменгі шектері). Желідегі жұмыс орындарының қажетті саны бір жұмыскермен қызмет көрсетілетін станкоктар. Санының есебімен кейін анықталады. Егер жұмыс орыннын қандай да біреуі бір операциямен жеткілікті толық жүктелмесе, онда басқа операцияда жұмысшыны жүктеуге қолданады. Егер конвейерде кейбір операцияларда бұйымды алумен бірнеше жұмысшы орны болса, онда әрбір жұмыс орнында бұйымды өндеудің дұрыс қайталануын қамтамасыз ету қажет. Осы мақсатпен конвейерді арнайы телгілеу жасалады, осыдан кейін ол таратушы деп аталады. Сәйкестендіру (синхронизациялау) дегеніміз жұмыс орындарындағы операциялардың ұзақтығын тегістеу үрдісі болып саналады. Толық сәйкестендірілгенде тепе-теңдік сақалуы керек , мұндағы, ni – i опреациясының кейбір бүтін-саны; ti – i операциясының ұзақтығы, мин. Сонымен тасығымен сәйкестендірілген желіде әрбір операцияның ұзақтығы тактіге тең немесе еселі болуы керек. Желіні жобалау кезеңінде сәйкестендіру алдынала сипатталады және операцияның саралануымен немесе шоғырландырумен параллельді жұмыс орындарын еңгізумен, өндеу тәртібін өзгертумен, құрамалаумен, яғни жұмысшымен екі және кейір операцияларды орындаумен жетілдіріледі. Операцияларды саралағанда жобаланып берілген операциялардан өтулерге, өтулер бөлігіне бөлінеді, басқаларрға көшіріледі. Егер операция тактіден төменболса, онда біреуіне бірнеше операция жиналады немесе операцияға басқалардан өтулер бөлігіне қосылады. Алдынала сәйкестендіру үрдісінде операцияның ұзақтылығының тактісінің тең немесе еселі шамасынан ауытқуы 10 % дейін (әдісте көп жағына) жіберіледі. Операциялардың үздіксіз-тасқынды желілерде ақырғы сәйкестендірінуі желінін жетілдіру мен еңгізілу кезеңінде жүргізіледі. Ақырғы сәйкестендіру үрдісінде жеке операциялардағы артық жүктеулер ұйымдастыру-техникалық шараларды еңгізгенде, өндеу тәртібін жоғарылағанда, тиімді жабдықтарды қолданғанда, жұмыс орынында еңбекті ұтымды ұйымдастырғанда ж.с.с алып тасталынады. Тасқынды желігі жоспарлау, яғни жұмыс орындарының орналасуын желідегі жұмыс орындарының саны мен олардың аралық болжамды қашықтығына, қолданылатын көлік құралдарының түрлеріне, желінің мүмкінді ұзындығы мен берілген аймақтың пішініне байланысты жүргізіледі. Жоспарлау барлық операциялар бойынша жұмыс орындарының жүйесін дайындау мен көліктік құралдарды таңдаудан басталады. Нәтижесінде тасқынды желінің жалпы құрастыруы оның сыртқы нұсқасынан, жабдықтарды орналастыру, қор, дайындама және дайын өнім үшін орындармен анықталады. Айырықша қарапайым және барлығынан жиінен қолданылатын жүйе-технологиялық үрдістердң бағыты бойынша жұмыс орындарының турасызықты орналасуы. Бұл жағдайда жұмыс орындары мен технологиялық жабдық операцияаралық көлік құралдарының бір жағы бойынша немесе екі жағы бойынша болуы мүмкін. Бірақ мұндай орналасу болады, қашан желідегі жұмыс орындарының саны салыстырмалы аз болғанда. Басқа жағдайларда жұмыс орындарының иректүрінде доңгелек түрінде және басқадай түрлерде орналасуы қолданылуы. Иректүріндегі тасқынды желілер цех ғимаратының аралық еніне, откелдердін орналасуына, ғимараттың өлшемдеріне байланысты әртүрлі ұзындығы мен әртүрлі пішінде болуы мүмкін. Бөлшектерді операцияаралық тасымалдау үшін пайдаланылатын көлік құралдары үш топқа күрделі бөлінеді; оқтын-оқтын әсер ететін; жетекші үздіксіз әсер ететін; жетексіз. Бірінші топқа электрлі және қолды арбалар, бұрылатын және доңгелек крандар, электрлі тельфер мендіңгекті крандар, телефонды аралық кран, көпірлі электрлі крандар. Екінші топқа конвейерлердің әрқилы түрлері кіреді. Жетекті конвейерлер тасқынды өндірістің талаптарына көптен-көп толық жауап береді. Бөлшектерді механикалық өндеу бөлімшелерінде көбірек тарағандары асаплы шынжырлы конвейерлер, олар жүктеу үшін көтергіш ілгіштер, кареткамен шынжыр түріндегі тұйық тартқыш құрылғымен жабдықталған. Осындай конвейерлер бөлшектер бір жұмыс орыннан басқаға беру үшін ғана емес, сондай-ақ өнделген бөлшектерді басқа цехтарға тасымалдау үшінде пайдаланылады. Шынжырлы конвейелерден басқа тағамды-таспалы қатпарлы немесе арбалылар қолданылады. Бірақта олар тым қолайсыз, өйткені бөлімшенін пайдалы ауданы көбірек алады. Көлік құралдарының үшінші тобына жетексіз роликтер, науалар, қораптар және астаулар жатады. Роликтерде (роликті столдар) жетексіз роликтермен жүктердің қозғалысы (роликтердің көлденең орналасқанында). Жүкке қолданған күштің әсерімен немесе (роликтердің 2-3 0 көлбелеу көлденең жағдайында) өзінің салмағынын, әсерімен болады. Роликтер бүтін түрінде, жұмыс орындарының бойлығымен орналасқан, роликтік ағысымен немесе жеке қысқа тек қатар жұмыс орындарын қосатын секциялар болады. Қажеттілік болғанда рольгангтер жинақталуымен (жинақталудын орташа радиусы 800 мм) орналастырады. Рольгангтің әжептәур ұзындығында оларда өткен-көтергіш топсалы секциялар орналастырылады. Конвейерлер мен рольгангтардан ауыр бөлшектерді алу үшін тельферлер, пневматикалық көтергіштер, олар жалғыз рельсте былайша орналастырылады, үйткені станоктың жұмыс зонасын газдың берілуін қамтамасыз етуі керек (таратушы конвейерлерде). Кауалар жағдай тірелетін бар бөлшектерді жылжыту үшін қызмет жасайды. Құлама цилиндр немесе шар-тәрізді бөлшектердің жылжуы үшін қолданылады. Олар бір немесе бірнеше көлденең кауалар немесе көлбеу бағыттаушысымен металл қаңқа болуы мүмкін. Құламалар кауалар сияқты ұзындығы 1,5-2 м. 1:10-1:15 көлбеулігімен стандартталған секциялардан құралады. Операцияның орындалатын орынына байланысты жұмысшы конвейерлер және өндеу үшін заттар алынатын конвейерлер болып бөліеді. Жұмысшы конвейерлер тасымалдау мен ырғақтылықты қолдаудан басқа, оның көтеретін бөлігінде тікелей операция орындайтын орын есебінде пайдаланады. Мұндай конвейерлер типтін мысалына құрастырушы конвейерлер жатады. жүктеу/скачать 49,32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|