9.Жер үсті мүшелерінің метаморфозы.
Метаморфоз (грек. Metamorphosіs – өзгеру, айналу), метаболия – жануарлар мен өсімдіктер тіршілігінде болатын құбылыс; организм құрылысының түбегейлі өзгеруі, соның барысында дернәсілдің ересек дарасына айналуы.
10.Түпкілікті ұлпалар.
Түзуші (меристема) үлпадан басқа үлпалардың барлыгын, түпкілікті үлпалар деп атайды.
Ассимиляциялық ұлпа фотосинтез қызметін атқарады. Олардың қүрылысы қарапайым, біршама жүқа қабықшалы, біркелкі паренхималық клеткалардан құрылады. Жасаушы үлпалар бағаналы және борпыддақ хлоренхима болып бөлінеді Баганалы хлоренхима үзынша, цилиндр пішінді, үзынынан бір-біріне қатарласа, тыгыз және бет жагы өсімдік мүшесіне. перпендикулярны болыл орналасады. Борпылдак хлоренхима дөңгеленген, қалақша немесе қалақты жүлдызша пішінді, күрделі клеткааралық жүйесі бар болады.
Қор жинаушы улпалар су мен органикалық заттарды жинақтап және оны сақтау қызметін атқарады. Өсімдік клеткаларындагы қорлық заттар үзақ мерзім сақталады, болмаса пайдаланылып жөне вегетация кезеңінде толықтырылады.
Ауалық ұлпа (аэренхима). Бұл ұлпа әсіресе өсімдіктің су асты мүшелерінде, эпифиттердің ауадағы және тыныс алу үшін қажетті тамырларында жақсы жетілген (41-сурет). Негізгі қызметі тамырды оттегімен кейбір жағдайларда жапырақты көмірқышқыл газымен қамтамасыз ету.
Сорушы ұлпа көрші ұлпалардан қоректенуіне қажетті заттарды қабылдайды.Сорушы ұлпаларға ризодерма,гаустри трихобластар,веламен жатады.
•Ризодерма -жас тамырлардың үшгарын жауып тұратын қабат. Ризодерма арқылы тамыр топырақ қабатынан су мен ондағы еріген заттарды сіңіреді.
Ризодерма клеткалары өте ерте жіктеліп, түктер түзуге бейім.
Түктер түзетін трохобласт және түктер түсзбейтін атрихобластарға бөлінеді.
•Веламен -кейбір троішкалық эпифиттер орхидея және аройник түқымдастар өкілдерінің ауалык, тамырларының сыртын жабатын, көп қабатты эпидермасы.
•Паразитті өсімдікгердің тамыры дамымайды да, орнына өз
егесінің ұлпасына еыіп, оның өткізгіш жүйесімен қосылатын өзіндік сорғыш - гаусторий қалыптасады. Мысалга, күнбағыста - сұщыла, , жоқышқа өркендерінде - арам шырмауық болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
